Zmiany śluzu szyjkowego a płodność

W każdym cyklu owulacyjnym możemy zauważyć wskaźniki, które będą świadczyć o tym, że nastąpiły u kobiety dni płodne lub niepłodne. Jednym z nich są zmiany, które pojawiają się w obrębie śluzu szyjkowego. Zauważalne są one u każdej zdrowej kobiety, która dokonuje comiesięcznych obserwacji swojego ciała.

Szyjka macicy jest narządem rodnym, który reaguje na każde zmiany poziomu hormonów estrogenu oraz progesteronu, poprzez wytwarzanie wydzieliny zwanej śluzem szyjkowym. W czasie trwania cyklu miesięcznego wydzielina ta jest produkowana w różnych ilościach oraz przybiera różnoraki wygląd.

Śluz szyjkowy jest hydrożelem, który w 90% składa się z wody. Komórki wydzielnicze krypt, znajdujące się w błonie śluzowej kanału szyjki macicy, która pokryta jest nabłonkiem gruczołowym, w odpowiedzi na działanie estrogenu i progesteronu wytwarzają śluz. Dzięki drugiemu rodzajowi komórek – nabłonka migawkowego, możliwe jest przemieszczenie śluzu z krypt do kanału szyjki, a potem na zewnątrz.

Skład śluzu szyjkowego:

woda,
elektrolity,
aminokwasy,
cukry proste,
rozpuszczalne białka,
peptydy,
lipidy,
enzymy.

Składnik, który powoduje wygląd śluzu jest lepka, nierozpuszczalna frakcja żelowa bogata w węglowodany. W zależności od ilości wydzielanego estrogenu poziom wody w śluzie szyjkowym waha się od 90 – 98%. Zauważono, również iż różnorodność śluzu pod względem składu i ilości wydzielania, jest także wynikiem uaktywniania się różnych krypt w fazach cyklu miesięcznego.

Zmiany śluzu szyjkowego

Po miesiączkowaniu u kobiety stężenie estrogenów jest na tyle niskie, że śluz staje się gęsty, lepki i zamyka ujście szyjki macicy (śluz typu G). W miarę zwiększania się poziomu estrogenu szyjka zostaje pobudzona i zostaje wydzielany inny rodzaj śluzu. Gęstość oraz ilość śluzu można podzielić na kilka rodzajów:

Rodzaj pierwszy (śluz L) – śluz wydzielany w postaci drobnych grudek, które pojawiają się w przedsionku pochwy. Jest mętny, lepki, białawy, mleczny. Daje on odczucie wilgotności na bieliźnie. Śluz ten jest typu mniej płodnego.
Rodzaj drugi (śluz S) – jest rzadki, bardziej wodnisty oraz rozciągliwy. Ten płynny śluz wytwarzany jest w górnych rejonach szyjki macicy zraz przed owulacją. Pozwala on na łatwiejsze przemieszczanie się plemników do szyjki macicy, przez co zaliczany jest do wysoko płodnych. Śluz ten daje uczucie śliskości i jest zauważalny w przedsionku pochwy.
Rodzaj trzeci (śluz F) występuje przez cały czas trwania cyklu. Wytwarza go nabłonek szyjki macicy między kryptami. Duża jego ilość obserwowana jest w czasie dojrzewania oraz po menopauzie.

Istnieją jeszcze dwa rodzaje śluzu, które wpływają na zapłodnienie. Jest to śluz typu P, który działa bardzo krótko i silnie, gdzieś około 36 godzin w stosunku do szczytowego działania estrogenów. Drugi rodzaj to wydzielina Z, która nie jest stymulowana hormonalnie, jednak zawiera enzymy, które działają na plemniki.

Zobacz również:

Obserwacja śluzu szyjkowego przez kobieta polega na określeniu jego wyglądu oraz jakości poprzez odczucia wzrokowe oraz dotyk. Obserwację taką należy prowadzić w ciągu całego dnia. Ważne jest notowanie tego co kobieta doznaje: mokro, wilgotno, sucho, lepko, ślisko. Po skorzystaniu z toalety można sprawdzić jak się prezentuje śluz u wejścia pochwy. W ciągu całego cyklu kobieta będzie miała do wyboru różne typy obserwacji, m.in. brak śluzu, śluz mętny, śluz rozciągliwy, śluz nierozciągliwy, zabarwienie białe, mlecze, przeźroczyste itp.

Śluz, który pojawia się zaraz po dniach suchych w okresie okołowulacyjnym ma duże właściwości płodne. Chroni on plemniki przed szkodliwym działaniem kwaśnego środowiska pochwy, dzięki czemu umożliwia im przeżycie oraz szybsze dotarcie do komórki jajowej. W czasie kiedy u kobiety nie pojawia się wydzielina z szyjki macicy, zakwaszenie pochwy powoduje, że plemniki giną. Natomiast w przypadku zasadowego śluzu (typu S i P) plemniki są wstanie przeżyć od 3 do 5 dni.

Cykl miesięczny a śluz

Zaraz po wystąpieniu miesiączki kobieta nie obserwuje żadnej wydzieliny, przez to jest to tzw. okres suchy. Niektóre panie mogą zauważyć nieznaczne śladowe ilości śluzu. W momencie, kiedy rośnie poziom estrogenów w fazie okołoowulacyjnej, zaczyna pojawiać się śluz szyjkowy. Początkowo jest on mętny, lepki i kleisty – śluz mniej płodny. Potem jednak, w miarę zbliżania się owulacji, przekształca się w w bardziej rozciągliwą, przejrzystą błyszczącą wydzielinę (przypominającą białko kurzego jajka). Ten rodzaj śluzu jest bardzo rozciągliwy. Po tego typu śluzie następuje ostatni dzień, nazwany szczytem objawu śluzu. Progesteron powoduje, że staje się śluz ponownie gęsty, lepki lub całkowicie znika. Kobieta zamiast uczucia mokrości zaczyna odczuwać lekką wilgotność lub suchość. Następuję po tym faza poowulacyjna, która jest fazą niepłodności. Może jednak w tym czasie sporadycznie występować wydzielina, która wskazuje cechy śluzu mniej lub bardziej płodnego.

Prawidłowy rozwój objawu śluzu w cyklu miesięcznym:

1. Śluz mniej płodny
2. Śluz wysoce płodny
3. Szczyt objawu śluzu (+/- dzień owulacji)
4. Całkowity zanik śluzu – śluz niepłodny

Wszelkie obserwacje śluzu, kobieta powinna umieszczać na specjalnej karcie, która ułatwi określenie dni płodny lub niepłodnych. Prawidłowe funkcjonowanie organizmu kobiety nie sprawiać trudności w obserwacji. Kłopoty mogą jednak wystąpić w momencie, kiedy u kobiety występują stany zapalne pochwy, zaburzenia hormonalne lub niewydolność jajników. Również stosowanie wkładki wewnątrzmacicznej, środków dopochwowych czy antykoncepcyjnych może wpłynąć na jakość śluzu.