Dziecko - aktywny uczestnik porodu
Żyjemy w dobie, kiedy dawne określenie „dobrze urodzony” nabrało nowej treści. Obecnie nie wystarcza już pragnienie, aby dziecko urodziło się żywe. Chcemy zaoszczędzić mu wszelkich dających się uniknąć trudności porodowych, aby w przyszłości nie było „trudnym” dzieckiem, obarczonym urazem porodowym. Nazywamy to dobrym porodem. Wszystkie nasze dzieci mają prawo być dobrze urodzone. Przez wiele lat zajmując się porodem zwracano uwagę jedynie na przeżycia kobiet rodzących, zakładając, że rodzące się dziecko pozbawione jest jakichkolwiek odczuć, w tym także doznania bólu.
Przełom w postrzeganiu przeżyć noworodka zapoczątkowała publikacja francuskiego położnika, Frédéricka Leboyera, wydana w 1974 roku pod znamiennym tytułem „Narodziny bez przemocy”. Wielkim orędownikiem praw poczętych i rodzących się dzieci był także profesor Fijałkowski. Podkreślał on, że każdy, również poczęte i rodzące się dziecko oraz jego matka, zasługuje, by traktować go z szacunkiem i należytą godnością. Aktualny poziom wiedzy zwłaszcza z zakresu embriologii, medycyny, psychologii, pedagogiki, socjologii i wielu dziedzin nauki analizujących ludzkie losy podkreśla jak istotny jest wpływ prenatalnego okres życia, porodu i wczesnego dzieciństwa na późniejsze możliwości bio-psycho-społeczne każdego człowieka.
Dlatego też zachęcamy każdego komu nie są obojętne losy naszych dzieci i kolejnych pokoleń do zapoznania się z treścią niniejszej publikacji. RODZICOM uświadomi ona jak istotne znaczenie dla życia i rozwoju ich dziecka ma czas jego narodzin. Pomoże w stworzeniu optymalnych, najlepszych warunków narodzin ich pociechy. LEKARZOM I POŁOŻNYM pomoże w stworzeniu komfortowych warunków narodzin nie tylko dla kobiety, ale i dla rodzącego się dziecka. PSYCHOLOGOM, PEDAGOGOM I TERAPEUTOM pomoże w zrozumieniu wagi przełomu narodzin nie tylko dla dalszego rozwoju dziecka, w diagnozowaniu przyczyn zaburzeń występujących u dzieci i dorosłych ale również, a może przede wszystkim pokaże jakże istotny moment kształtowania się rodziny i rodzicielstwa.
Ponadto pragniemy podkreślić że, zdajemy sobie sprawę z tego, jak wielu istotnych zagadnień nie udało się poruszyć. Zaś różnorodność tematów podejmowanych w ramach omawianej problematyki potwierdza jedynie interdyscyplinarność zagadnienia oraz ukazuje, jak odmienne mogą być podejścia do dbałości o dobrostan rodzącego się dziecka. Niemniej mamy nadzieję, że zawarte tu rozważania zachęcą personel medyczny, położne i lekarzy oraz samych rodziców do refleksji nad najpiękniejszym i najtrudniejszym zarazem wydarzeniem w życiu każdego człowieka jakim są jego narodziny.
Autor: Emilia Lichtenberg-Kokoszka, Ewa Janiuk, Jerzy Dzierżanowski (red. nauk.)
ISBN: 978-83-7587-481-5
Dane techniczne: Wydanie I, Kraków 2010, Format B5, Objętość 182 strony, Oprawa miękka, klejona, folia matowa
Recenzje
Prof. dr hab. Ewa Helwich
Konsultant Krajowy w dziedzinie Neonatologii
01 -211 Warszawa ul. Kasprzaka 17A
Książka „Dziecko - aktywny uczestnik porodu" jest zbiorem artykułów przygotowanym pod redakcją Emilii Lichtenberg-Kokoszki, Ewy Janiuk i Jerzego Dzierżanowskiego. Autorzy poszczególnych rozdziałów reprezentują różne zawody medyczne i nie mające z medycyną wiele wspólnego. Jak można się dowiedzieć z „Noty o Autorach" zamieszczonej na końcu książki, są tu lekarze, położne, pedagog, mgr nauk o rodzinie, dr nauk teologicznych, filolog. Myślą przewodnią książki jest zwrócenie uwagi na to, co w przebiegu porodu jest (lub wydaje się być) optymalne z punktu widzenia rodzącego się dziecka. Jest to novum, bo zwykle mamy do czynienia z opracowaniami dotyczącymi doświadczeń i przeżyć rodzących matek i na tej kanwie opiera się rozważania dotyczące koniecznych zmian, aby poród był mniej zmedykalizowany i bardziej przyjazny dla matki i dziecka.
Pracując na co dzień w oddziale szpitalnym leczącym najmniejsze dzieci wiem dobrze, jak bardzo trzeba się starać, jak długo i uważnie obserwować, aby dowiedzieć się (a raczej domyślić) jakie są faktyczne potrzeby dziecka, które o tych potrzebach nie może oznajmić. Twarz dziecka, jego ruchy i całe zachowanie mówią o tym, czy cierpi, czy jego sytuacja jest komfortowa. Omawiana książka jest swoistą rozprawą mówiącą o spojrzeniu na rodzące się dziecko z różnych perspektyw. Przygotowany przez Redaktorów wydania wstęp mówi o potencjalnie zagrażających powikłaniach medycznych porodu, a wśród nich groźnegow skutkach niedotlenienia okołoporodowego. […] Pierwszy rozdział omawia następujące po sobie fazy porodu, zwroty, jakich dokonuje dziecko przesuwając się przez drogi rodne swojej matki. Jest to profesjonalny wykład położniczy. W dalszych rozdziałach napotykamy próbę zrozumienia odczuć dziecka w trakcie porodu i po urodzeniu w oparciu o ocenę dojrzałości jego zmysłów. Poznajemy psychoanalityczną interpretację narodzin jako zmiany środowiska życia oraz traumy narodzin. Spotykamy się z postulatem przeżywania porodu jako zadania: jeśli rodząca nie skupi się jedynie na swoim cierpieniu, stanie się wrażliwa na doznania dziecka. Rozdział dotyczący wpływu antybiotykoterapii na rozwój alergii i astmy jest najluźniej powiązany z podstawowym tematem książki, choć zawarte w nim tezy absolutnie zasługują na uwagę. […] Ważna jest natomiast sama informacja na temat różnorodnych odruchów, które można wywoływać i obserwować czas ich trwania u niemowląt. Wchodzą one w zakres badania neurologicznego noworodka i niemowlęcia, są ważne jako element oceny neurorozwojowej dziecka. Czas po urodzeniu się dziecka bardzo słusznie został nazwany „okresem konfrontacji oczekiwań jego rodziców". W tym czasie kształtuje się więź między nimi. Pogłębieniu więzi z dzieckiem i kompetencji rodzicielskich wobec dziecka służy włączanie rodziców w zabiegi w czasie pobytu w szpitalu - to bardzo słuszna, sprawdzająca się w praktyce obserwacja.[…] Narodzenie dziecka, nowego członka rodziny, powoduje zmianę organizacji rodziny i konieczność podjęcia ról rodzicielskich. Jak przyznaje pedagog, zainteresowanie pedagogiki niemowlęciem i płodem (używając terminu medycznego) lub dzieckiem prenatalnym (takim terminem posługują się przedstawiciele nauk humanistycznych) ma wciąż małą tradycję. Tymczasem mamy świadomość tego, że od pierwszych dni życia dziecka kształtuje się wzajemne przywiązanie w rodzinie i rozwija się więź uczuciowa. Jest to mocna podstawa dla integracji rodziny, wzajemnego zaufania i autorytetu rodzicielskiego. Nie można przeoczyć szansy kształtowania pozytywnych relacji, niezmiernie ważnych w procesach wychowawczych rosnącego dziecka. Geneza Szkoły Rodzenia zajmującej się przygotowaniem do porodu, w założeniu porodu naturalnego, ma już dzisiaj wymiar historyczny. Twórcą i propagatorem polskiego modelu Szkoły Rodzenia był profesor Włodzimierz Fijałkowski, nazwany w analizowanym tekście „prawym lekarzem i niezłomnym obrońcą życia". Przytoczę jeszcze jeden fragment książki, który mówi o doniosłości doświadczenia, jakim jest poród. "Wobec treści, które odsłania Biblia, wszelki wysiłek zmierzający ku przekształceniu porodu w akt ludzki i piękny, który zapisze się w pamięci rodzącej oraz członków jej rodziny jako doświadczenie budujące jej kobiecość i macierzyństwo, jest nie tylko pożądany, ale konieczny".
Książkę „Dziecko aktywny uczestnik porodu" polecam tym wszystkim, których zainteresowania zawodowe lub pozazawodowe dotyczą rodzenia i stosowanych obecnie praktyk porodowych. Istotą książki nie jest rzeczywistość medyczna, ale sfera doznań rodzącej i jej dziecka. Od wielu już lat realizowane jest w praktyce porodowej ograniczenie procedur medycznych na rzecz zezwolenia na naturalny przebieg porodu i taką opcję w rozbudowany i pogłębiony sposób promuje omawiana książka.[…] każdy uważny czytelnik, bez względu na swoje ukształtowane przez własne doświadczenie przekonania z pewnością poszerzy swoje spojrzenie na to, co rozgrywa się w akcie porodu. W dyskusjach zmierzających do opracowania rekomendacji przygotowania i przebiegu porodu konieczny jest kompromis pomiędzy tym co niezbędne dla bezpieczeństwa porodu, a tym, co uważane jest za bardziej naturalne i przyjazne dla rodzącej kobiety.
Noty o Autorach
Ks. Jerzy DZIERŻANOWSKI
Doktor nauk teologicznych, adiunkt w Katedrze Teologii Pastoralnej i Duszpasterstwa Rodzin Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego oraz kierownik Podyplomowych Studiów Rodziny. Absolwent Podyplomowego Studium Pomocy Psychologicznej i Psychoterapii (KUL) oraz Studium Pomocy Psychologicznej dla Osób Uzależnionych (Warszawa). Zajmuje się teologią małżeństwa i rodziny, psychologią pastoralną, psychologią komunikacji, a w szczególności bezpośrednim przygotowaniem narzeczonych do małżeństwa. Jest autorem kilkudziesięciu artykułów oraz autorem lub współautorem czterech monografii: Konflikty małżeńskie jako problem duszpasterski w świetle dokumentacji sądu biskupiego w Opolu; Psychologiczne następstwa straty dziecka. Przyczyny, leczenie zapobieganie; Wychowanie do szacunku dla ludzkiego życia; Profilaktyczny wymiar duszpasterskiej troski Kościoła.
Współredaktor książki Optymalizacja porodu – zagadnienie interdyscyplinarne. Ks. Jerzy Dzierżanowski łączy pracę naukową na kierunku Nauki o Rodzinie z funkcją Diecezjalnego Duszpasterza Rodzin. W oparciu o autorski program prowadzi przygotowanie do małżeństwa i szkołę rodziców. W ramach Diecezjalnej Fundacji Obrony, której jest wiceprezesem i dyrektorem, odpowiada za funkcjonowanie trzech instytucji: poradni rodzinnej, ośrodka adopcyjnego oraz Domu Matki i Dziecka w Opolu. Za swoją dotychczasową działalność na rzecz rodziny, młodzieży i dzieci Parlament Dziecięco-Młodzieżowy odznaczył go medalem „Serce Dziecku”. Otrzymał również nagrodę „Opolskie Bóg zapłać” Stowarzyszenia Rodzin Katolickich, Nagrodę im. Św. Franciszka Ksawerego przyznaną przez Jezuicki Ośrodek Formacji i Kultury Xaverianum w Opolu, nagrodę Ministra Sprawiedliwości za działalność na polu resocjalizacji więźniów (2000 r.) oraz nagrodę „Złote Spinki”, przyznaną przez „Nową Trybunę Opolską“ za działalność społeczną w 2003 roku.
Ewa JANIUK
Położna, absolwentka Wydziału Historyczno-Pedagogicznego Uniwersytetu Opolskiego (magisterium 2004: Udział położnych podstawowej opieki zdrowotnej w procesie edukacji przedkoncepcyjnej) oraz Instytutu Położnictwa Państwowej Medycznej Wyższej Szkoły Zawodowej w Opolu, (licencjat 2005: Położna rodzinna w strukturach opieki zdrowotnej). Od 1986 roku pracuje na sali porodowej oddzialów położniczo-noworodkowych w Prudniku i Strzelcach Opolskich. W 1995 roku w Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Strzelcach Opolskich założyła szkołę rodzenia. Od 1996 roku jest położną środowiskową w rodzinnej poradni dla kobiet. Współzałożyła Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Zdrowa Rodzina”, którym obecnie kieruje. Od 2000 roku przyjmuje porody w domu, prowadzi zajęcia w szkole rodzenia, sprawuje opiekę przed- i okołoporodową nad kobietami, ich dziećmi i rodziną. Współpracowniczka Diecezjalnej Fundacji Obrony Życia w Opolu, opiekunka medyczna i pedagog w Domu Matki i Dziecka w Opolu oraz. ekspert na forum „Dobry Poród” portalu Gazeta.pl,.
Współzałożycielka Polskiego Towarzystwa Położnych Oddział Wojewódzki w Opolu, przewodnicząca Zarządu Polskiego Towarzystwa Położnych Oddział Wojewódzki w Opolu, od 2006 roku członkini Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Położnych. Współzałożycielka Oddziału Terenowego w Opolu Kolegium Pielęgniarek i Położnych Środowiskowych/Rodzinnych w Polsce. Członkini Zespołu Położnych przy Naczelnej Radzie Pielęgniarek i Położnych w Warszawie. Od 2004 roku należy do grupy negocjacyjnej samorządu zawodowego z NFZ do spraw podstawowej opieki zdrowotnej. Członkini Zespołu Eksperckiego powołanego przez Ministra Zdrowia do prac nad centralną bazą świadczeń opieki zdrowotnej w 2006 roku. Propagatorka akcji Rodzić po ludzku. Czynna uczestniczka – prelegentka konferencji Fundacji Rodzić po Ludzku oraz wielu innych konferencji krajowych i zagranicznych. Organizatorka konferencji „Poród naturalny – potrzeba czy moda?”, Opole 2001; „Położna w opiece przedkoncepcyjnej” Turawa 2003; „Nowe trendy w położnictwie wyzwaniem dla położnych”, Turawa 2006; „Dbałość o profesjonalizm – podstawą rozwoju zawodowego położnych”, Turawa 2007; „Alkohol jako problem kobiet w wieku prokreacyjnym”, Opole 2007. Autorka i realizatorka programu promocji zdrowia z zakresu wiedzy o życiu seksualnym człowieka, profilaktyki gruczołu piersiowego i raka szyjki macicy w szkołach ponadgimnazjalnych w Opolu. Współredaktorka książek: Optymalizacja porodu – zagadnienie interdyscyplinarne, Niepłodność – zagadnienie interdyscyplinarne, Domowe narodziny – fanaberia szaleńców czy powrót do normalności?
Emilia LICHTENBERG-KOKOSZKA
Absolwentka Uniwersytetu Wrocławskiego (magisterium 1997: Rola ojcowska mężczyzny w prenatalnym i perinatalnym okresie życia dziecka). Doktor nauk humanistycznych (doktorat 2007, Edukacja zdrowotna rodziców w prenatalnym okresie życia dziecka). Dyplomowana położna (ukończony Wydział Położnych Medycznego Studium Zawodowego). Adiunkt w zakładzie Pedagogiki Ogólnej Instytutu Nauk Pedagogicznych Uniwersytetu Opolskiego, gdzie prowadzi zajęcia z zakresu edukacji zdrowotnej, biomedycznych podstaw rozwoju i wychowania, wspierania rozwoju dziecka. Jej zainteresowania z pogranicza pedagogiki i medycyny koncentrują się wokół prenatalnego i perinatalnego okresu w życiu rodziny.
Jest autorką ponad 20 artykułów w czasopismach i pozycjach zwartych i książki Biomedyczne i psychopedagogiczne aspekty ciąży, oraz współredaktorką książek: Optymalizacja porodu – zagadnienie interdyscyplinarne, Niepłodność – zagadnienie interdyscyplinarne, Domowe narodziny – fanaberia szaleńców czy powrót do normalności? Współpracuje z Okręgową Izbą Pielęgniarek i Położnych Województwa Opolskiego, w ramach której aktywnie uczestniczy w konferencjach organizowanych dla położnych i rodziców, a także prowadzi wykłady oraz szkolenia dla położnych z terenu całego kraju. Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Położnych. W szkołach ponadgimnazjalnych oraz parafiach z terenu województwa opolskiego prowadzi wykłady z zakresu prenatalnego i perinatalnego okresu w życiu rodziny oraz przygotowania do rodzicielstwa. Od 2009 roku występuje na antenie Radia Plus.
Komentarze do: Dziecko - aktywny uczestnik porodu