Andropauza i przerost prostaty – preparaty dostępne bez recepty

Mianem andropauzy określa się zespół objawów często występujący u mężczyzn po 50. roku życia. Charakteryzuje się między innymi uderzeniami gorąca, spadkiem libido, uczuciem zmęczenia, zaburzeniami snu i stanami depresyjnymi. Często zmianie ulega również proporcja między beztłuszczową a tłuszczową masą ciała. Zwiększeniu ulega niestety ta druga kosztem pierwszej. Rewolucja obejmuje przede wszystkim gospodarkę hormonalną. Obserwowane jest bowiem zmniejszenie wydzielania takich hormonów, jak: dehydroepiandrosteron, hormon wzrostu, IGF-1, melatonina i testosteron. Występowaniu objawów andropauzy sprzyja palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, nieprawidłowe odżywianie, brak aktywności fizycznej oraz czynniki genetyczne.

Wielu mężczyzn po 50. roku życia zaczyna również dotyczyć problem przerostu gruczołu krokowego. Ten łagodny nowotwór bezwzględnie wymaga odpowiedniego leczenia, głównie przy pomocy α1-adrenolityków i inhibitorów 5α-redyktazy. Jego celem jest zatrzymanie rozwoju choroby i nie dopuszczenie do uzłośliwienia, a także poprawa jakości życia. Ważne jest również zapobieganie problemom urologicznym, które zwykle towarzyszą łagodnemu przerostowi gruczołu krokowego (BPH). Chorzy na ogół skarżą się na utrudnione oddawanie moczu, które sprzyja infekcjom bakteryjnym i stanom zapalnym. Dalszą konsekwencją mogą być też ciężkie choroby moczowodów i nerek. Poza leczeniem farmakologicznym prowadzonym przez lekarza dużą role odgrywa także leczenie zachowawcze przy pomocy preparatów roślinnych. Fitoterapeutyki łagodzą dolegliwości związane z wczesnymi objawami choroby, a ich stosowanie wiąże się jedynie z minimalnym ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych. Jak się okazuje te same surowce, które są pomocne w BPH łagodzą objawy andropauzy.

Najbardziej popularne są preparaty z kory śliwy afrykańskiej, nasion dyni, owocu palmy amerykańskiej, korzenia pokrzywy i zarodków kukurydzy.

Kora śliwy afrykańskiej

Kora śliwy afrykańskiej (Pruni africanae cortex) jest surowcem bogatym w związki lipidowe, m.in. dokosanol, tetrakosanol, wolny i związany β-sitosterol, sitosteron, daukosterol, kampesterol, triterpeny (głównie kwas ursolowy) i kwasy tłuszczowe (60%). Składniki frakcji lipidowej wpływają hamująco na 5-LOX i syntezę prostaglandyn, przez co wykazują działanie przeciwzapalne. Ponadto hamują produkcję fibroblastów prostaty, poprzez inhibicję czynnika bFGF odgrywającego znaczącą rolę w rozwoju BPH oraz działają spazmolitycznie w obrębie mięśni gładkich dróg moczowych. Triterpeny wykazują też właściwości regenerujące i przeciwobrzękowe, a estry alkoholi alifatycznych z kwasem ferulowym obniżają poziom cholesterolu, który jest substratem w procesie syntezy androgenów.

Związki czynne kory śliwy afrykańskiej w niewielkim stopniu hamują też 5α-reduktazę, aromatazę oraz wiązanie estrogenów do receptorów. Surowiec wykazuje także działanie przeciwnowotworowe. Wieloletnie badania przeprowadzone w USA potwierdziły, że preparaty z surowca łagodzą objawy urologiczne u pacjentów z BPH. Pomocne są również w towarzyszących chorobie zaburzeniach seksualnych. Podczas leczenia mogą sporadycznie wystąpić takie działanie niepożądane, jak zawroty głowy, bóle żołądkowe, biegunki i zaparcia.

Owoc palmy sabalowej

Owoc palmy sabalowej (Sabal fructus) stosowany jest w łagodzeniu objawów towarzyszących I i II stadium łagodnego przerostu stercza. Za skuteczność surowca odpowiadają składniki frakcji lipofilnej – triglicerydy, kwasy tłuszczowe, fitosterole, linearne alkany i alkeny, alifatyczne alkohole. Fitosterole obniżają aktywność 5α-reduktazy. Związki czynne surowca utrudniają też wiązanie testosteronu i dihydrotestosteronu do receptorów  androgenowych prostaty. Ponadto działają przeciwzapalnie, przez co zmniejszają przekrwienie, obrzęk i wysięk. Owoce palmy sabalowej blokują również receptory wapniowe i α-adrenergiczne, wywołując działanie spazmolityczne. W czasie leczenia mogą wystąpić zaburzenia żołądkowo-jelitowe (rzadko). Przykłady preparatów: Bioprost, Fitoprost, Prostamol Uno, Prostenal, Prostoplant.

Nasienie dyni

Nasienie dyni (Cucurbitae semen) jest jednym z najstarszych leków roślinnych wykorzystywanych w terapii dolegliwości dyzuretycznych związanych z łagodnym przerostem stercza. Głównym składnikiem surowca jest olej roślinny (30-50%) zawierający kwasy tłuszczowe, głównie nienasycone. W nasionach dyni obecne są także aminokwasy (kukurbityna), białko, pektyny oraz związki mineralne, m.in. sole wapnia, potasu i selenu. Sterole zawarte w Cucurbitae semen wykazują powinowactwo do androgenów, zwłaszcza do dihdrotestosteronu oraz zmniejszają aktywność 5α-reduktazy. Właściwości te są jednak słabiej zaznaczone niż w przypadku kory śliwy afrykańskiej i owocu palmy sabalowej.

Surowiec działa ponadto przeciwutleniająco i przeciwzapalnie oraz zwiększa ilość wydalanego moczu. Dodatkowo zmniejsza stężenie poziomu cholesterolu dzięki zawartości niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT). W łagodzeniu objawów andropauzy i BPH wykorzystywany jest również olej otrzymywany z nasion dyni. Przykłady preparatów: Peponen, Peposterol, Prostamer, Prostogal.

Korzeń pokrzywy

Korzeń pokrzywy (Urticae radix) wykazuje działanie przeciwprostatowe głównie dzięki obecności zespołu związków lipidowych i steroli (β-sitosterol, stigmasterol). Innymi składnikami surowca są: lecytyna. lignany i sole mineralne, w tym rozpuszczalna krzemionka. Działanie korzenia pokrzywy jest wielokierunkowe, obejmuje m.in. hamowanie aktywności aromatazy oraz zdolności wiązania przez białko wiążące hormony płciowe (SHGB) dihydrostestosteronu. Pod jego wpływem zahamowana jest też zdolność wiązania dihydroterstosteronu przez znajdujące się w gruczole krokowym receptory androgenowe.

Ponadto korzeń pokrzywy działa immunomodulująco i przeciwzapalnie dzięki obecności lektyn. Surowiec pomaga w opróżnianiu pęcherza moczowego i zmniejsza w ten sposób ilość zalegającego moczu. Szczególnie korzystne w leczeniu BPH okazuje się być połączenie właściwości Urticae radix i Sabal fructus. Pierwszy surowiec hamuje bowiem 5α-reduktazę, a drugi aromatazę. Przykłady preparatów: Prostaherb N, Prostalizyna, Urtix.

Znamiona kukurydzy

Znamiona kukurydzy (Maydis stigma) cechują się właściwościami moczopędnymi, które wynikają najprawdopodobniej z obecności soli potasu. W łagodzeniu objawów prostaty wykorzystywany jest również OLEJ Z ZARODKÓW KUKURYDZY (Maydis embryonis oleum) zawierający kwasy tłuszczowe (linolowy, oleinowy i palmitynowy), tokoferole oraz fitosterole. Przykłady preparatów: Prostamer, Prosterol, Neipoldanen.

Autor: Marta Grochowska