Niepłodność mężczyzn

Wbrew powszechnemu przekonaniu, jeśli para nie może spłodzić potomka wina wcale nie musi leżeć po stronie kobiety – okazuje się, że co dwudziesty mężczyzna cierpi na niepłodność. Przyznawanie się do problemów intymnych nie jest łatwe, ale na szczęście o tym zaburzeniu mówi się coraz więcej, gdyż można je skutecznie leczyć, a profilaktyka jest kluczową sprawą.

Niepłodność i jej objawy

Według definicji WHO niepłodność to „niemożność uzyskania ciąży u seksualnie aktywnej pary niestosującej antykoncepcji, przez okres co najmniej 1 roku pożycia”. To zaburzenie dotykają takiego samego odsetku mężczyzn, co kobiet – 40%. Wyróżnia się niepłodność pierwotną i wtórną. Pierwsza z nich określa sytuację, gdy mężczyzna nigdy nie spłodził potomka. Druga, gdy zapłodnienie nastąpiło w przeszłości, ale obecnie mężczyzna nie może tego uczynić.

Występowanie niepłodności może być sygnalizowane przez wiele objawów. Jeśli mężczyzna zaobserwuje u siebie zaburzenia erekcji i spadek możliwości seksualnych, zmiany w objętości, kolorze i konsystencji ejakulatu, bóle jąder, prostaty, w trakcie i po stosunku lub pieczenie przy oddawaniu moczu powinien udać się do urologa lub seksuologa w celu wykonania badań. Para powinna być szczególnie wrażliwa na wystąpienie powyższych objawów jeśli zamierza starać się o dziecko.

Przyczyny niepłodności

W przeciwieństwie do kobiet, u mężczyzn niepłodność nie musi być zdeterminowana wiekiem. Produkcja spermy zmniejsza się dopiero ok. 64 roku życia, jednak powszechnie uważa się, że im starszy mężczyzna, tym próby poczęcia stają się dłuższe.

Do innych przyczyn niepłodności zalicza się brak jednego lub obu jąder, wrodzony wodniak jądra, wnętrostwo (jądro umieszczone poza moszną), dysgenezę jąder (zaburzenia wytwarzania plemników), nowotwory jąder, ich stany zapalne i infekcje, stulejkę (zwężenie napletka uniemożliwiające wytrysk nasienia), wierzchniactwo lub spodziectwo, (ujście cewki moczowej znajduje się w niewłaściwym miejscu), zespół Younga (brak zdolności ruchowych plemników), krótkie wędzidełko, wrodzony brak nasieniowodów lub żylaki powrózka nasiennego.

Prócz tego, niepłodność może zostać wywołana przez problemy hormonalne lub immunologiczne. Do tych pierwszych należą niedobór gonadotropin, zmniejszający potencję seksualną i prowadzący do zbyt niskiej ilości plemników w ejakulacie lub ich całkowitego braku. Z niedoborem gonadotropin wiąże się też niewydolność przysadki i towarzyszący mu defekt układu rozrodczego zwany hipogonadyzmem.

Problemy immunologiczne natomiast charakteryzują się występowaniem w nasieniu i/lub surowicy krwi przeciwciał plemnikowych, które powodują ich zlepianie. Tym samym pogarszają ich możliwości poruszania, przenikania przez śluz szyjkowy i łącznia się z jajem. Co więcej, przeciwciała nie muszą występować w organizmie mężczyzny – mogą się znajdować w macicy kobiety.

Leczenie

W przeciwieństwie do bezpłodności, niepłodność można leczyć. W tym celu należy udać się do urologa lub seksuologa, który ustali przyczynę zaburzenia i wybierze odpowiednią metodę leczenia. Lekarz wykona serię badań: fizykalnych (w celu określenia czy występują np. żylaki powrózka nasiennego czy zaburzenia rozwoju narządów płciowych), obrazowych (USG, wazogram) i nasienia. W ostatnim przypadku oceniana będzie ruchliwość plemników, ich kształt itp. Nasienie musi dostarczyć sam mężczyzna, dlatego na 3-5 dni przed badaniem należy powstrzymać się od współżycia. Czasem przeprowadza się też testy genetyczne, jak biopsja jąder. Badania powtarza się co kilka miesięcy i na podstawie uzyskanych wyników ustala się diagnozę.

Niepłodność można leczyć za pomocą leków hormonalnych (gdy przyczyną są problemy hormonalne), antybiotyków (przy stanach zapalnych układu rozrodczego) lub zabiegów operacyjnych (żylaki powrózka nasiennego i inne).Niestety, nawet 30% przypadków niepłodności określa się jako idiopatyczne, czyli o przyczynie niemożliwej do ustalenia. W tym wypadku istnieje ryzyko, że leczenie nie pomoże dlatego tak ważna jest profilaktyka.

Co zmniejsza płodność?

Jak wiadomo, lepiej zapobiegać, niż leczyć, dlatego warto zwracać uwagę na tryb życia, jeśli może to uchronić przed opisywanym tu zaburzeniem. Zatem, jakie czynniki wpływają na pogorszenie płodności u mężczyzn? Na myśl z pewnością przychodzi nikotynizm, nadużywanie alkoholu, zażywanie narkotyków i sterydów, stosowanie niektórych leków, siedzący tryb życia lub zbyt intensywne ćwiczenia oraz zagrożenia wynikające z pełnienia pewnych zawodów – wysoka temperatura, promieniowanie, metale ciężkie itd.

Jednak to nie wszystko. Okazuje się, że także przegrzanie jąder, spowodowane za gorącymi kąpielami lub korzystaniem z sauny, czy ubieranie zbyt ciasnych spodni i bielizny może zmniejszać płodność. Istnieje także związek między pogorszoną płodnością, a kofeiną. Należy pamiętać, że jest ona zawarta nie tylko w kawie, ale i herbacie, niektórych napojach, lekach i czekoladzie.

Wśród innych czynników ryzyka mogących wywołać niepłodność są: nowotwory, cukrzyca, stwardnienie rozsiane, urazy rdzenia kręgowego lub pęcherza moczowego, choroby tarczycy i nadnercza. Infekcje zapalne układu rozrodczego oraz zapalenie gruczołu krokowego i pęcherzyków nasiennych mogą doprowadzić do nieprawidłowości w budowie i funkcjonowaniu plemników, a tym samym obniżyć ich zdolność do zapłodnienia. Z kolei zapalenie jąder spowodowane świnką, rzeżączką lub gruźlicą może spowodować dysfunkcję plemników, ich niedobór lub nawet całkowity brak w ejakulacie. Także czynniki genetyczne, takie jak nieprawidłowe zestawienie chromosomów, miewają negatywny wpływ na płodność.

Autor: Maria Abramczyk