Rak gruczołu krokowego - wiele kroków, wielu ludzi w "Męskiej sprawie"

Rak prostaty jest drugą przyczyną zachorowalności i umieralności wśród mężczyzn w Polsce. Z myślą o osobach chorych, a także zagrożonych zachorowaniem na raka gruczołu krokowego oraz ich rodzinach i najbliższych rusza ogólnopolska kampania edukacyjna „Męska Sprawa”. Celem kampanii jest stworzenie wielopłaszczyznowego zaplecza edukacyjnego z udziałem zarówno lekarzy, jak i pielęgniarek. Spotkania edukacyjne zaplanowano w 100 miejscowościach w całej Polsce.

Dane epidemiologiczne wskazują, że rak gruczołu krokowego zaliczany jest, zaraz po raku płuc, do najczęściej diagnozowanych nowotworów u mężczyzn w Polsce. Najnowsze dane Krajowego Rejestru Nowotworów pokazują, że w Polsce rak prostaty dotyka ponad 8 tys. mężczyzn rocznie, a umieralność kształtuje się na poziomie około 4 tys. rocznie. W ostatnich dekadach obserwuje się wyraźny wzrost zachorowań na raka gruczołu krokowego wśród mężczyzn powyżej 45. roku życia oraz wzrost liczby zgonów z powodu tego nowotworu wśród mężczyzn będących pomiędzy 50. a 79. rokiem życia. Szansą na odwrócenie obecnej sytuacji epidemiologicznej w zakresie raka gruczołu krokowego są badania profilaktyczne realizowane rutynowo wśród pacjentów będących w grupie podwyższonego ryzyka oraz szeroko zakrojone działania edukacyjne realizowane zarówno wśród osób potencjalnie zagrożonych chorobą, jak i pacjentów będących w trakcie terapii.

Kampania „ Męska sprawa” powstała w odpowiedzi na istniejącą potrzebę edukacji prowadzonej na wielu poziomach; edukacji, która obok samych chorych oraz osób będących w grupie ryzyka, włączałaby rodziny i bliskich pacjentów. Działania realizowane w ramach kampanii edukacyjnej mają przyczynić się bezpośrednio do wzrostu świadomości mężczyzn w zakresie konieczności kontrolowania swojego stanu zdrowia i przeciwdziałania odległym skutkom choroby. Dodatkowo mają przyczynić się do poprawy ścisłego przestrzegania zaleceń lekarskich wśród pacjentów będących w trakcie i po terapii.

Kampania stwarza możliwość skorzystania z porad specjalisty dotyczących objawów raka gruczołu krokowego i jego leczenia, a także uzyskania konsultacji w zakresie poprawy jakości życia w czasie jego leczenia w specjalnie przystosowanych do edukacji ośrodkach w całym kraju. Aktywny udział lekarza i pielęgniarki w procesie edukacji pacjenta i jego rodziny jest niezbędny w powodzeniu terapii, dlatego w kampanii „Męska Sprawa” podkreśla się umiejętne stworzenie relacji pomiędzy wszystkimi osobami zaangażowanymi na każdym etapie leczenia. W ramach kampanii uruchomiono także infolinię z dyżurami seksuologów i psychoonkologów, gotowymi odpowiadać na nurtujące pacjentów i ich bliskich pytania.

Kampania „Meska Sprawa” trafnie wpisuje się w potrzeby zarówno osób chorych na raka prostaty, jak i ich bliskich. Edukacja pacjentów zintegrowana z opieką medyczną, nadaje procesowi leczenia charakteru kompleksowości. Nieprzerwana popularyzacja wiedzy o tej chorobie, konieczności weryfikowania jej pierwszych niepokojących objawów przysłuży się w efekcie do poprawy wykrywalności raka gruczołu krokowego w początkowym stadium zaawansowania, co stworzy szansę na jego całkowite wyleczenie. Lekarz i pielęgniarka w całym tym procesie maja niebagatelną rolę do odegrania - przekazują cenne informacje, które pomagają radzić sobie z trudnościami choroby, stając się zaufanym partnerem w rozmowie - mówi prof. Tomasz Demkow, Sekretarz Polskiego Towarzystwa Urologicznego.

Dzięki spotkaniom edukacyjnym informacje o tym, jak ważna jest profilaktyka oraz jak wesprzeć osobę chorą mają szansę dotrzeć do najbardziej zainteresowanych, nie tylko mężczyzn, ale też ich partnerek życiowych czy córek.
- Z własnego doświadczenia wiemy, że choroba nowotworowa wprowadza zmiany nie tylko w życiu chorego, ale i jego otoczenia, dlatego tak istotne jest aktywne włączenie najbliższych - rodziny, przyjaciół, znajomych do kręgu komunikacji. Nie zapominajmy też, że grupy wsparcia, takie jak nasze Stowarzyszenie, na co dzień pomagają w zmaganiach nowotworowych - mówi Mirosław Siemiradzki, Wice Prezes Zarządu Głównego Stowarzyszenia Pacjentów z Chorobami Prostaty, Nerek, Pęcherza i Jąder im. prof. T. Koszarowskiego „Gladiator”.

Ambasadorem kampanii „Męska Sprawa” został Krzysztof Krauze, reżyser, który na raka prostaty choruje od 5 lat. Osobiste doświadczenie choroby pozwala mu dzielić się zdobytą wiedzą. We wrześniu 2010 r. stworzył nawet swój antyrakowy dekalog ze wskazówkami.

- Na wizytę do lekarza najlepiej udać się z osobą bliską, która będzie w stanie przyjąć większą porcję wiadomości niż my sami. Zrozumienie choroby, poznanie metod leczenia, zmiana trybu życia i codziennych nawyków to ważne podstawowe zasady życia z nowotworem. Nie chodzi o to, by z nim walczyć, ale umieć z nim żyć i nie zgadzać się na jego warunki, a następnie podjąć decyzję o rozstaniu, tak jak z przyjacielem. Psychiczne nastawienie i dzielenie się chorobą z bliskimi, dobry lekarz są kluczowe w tej sytuacji - mówi Krzysztof Krauze.

Opiekę merytoryczną nad kampanią objęło Polskie Towarzystwo Urologiczne. Partnerem kampanii jest Stowarzyszenie Pacjentów z Chorobami Prostaty, Nerek, Pęcherza i Jąder im. prof. T. Koszarowskiego „Gladiator”. Sponsorem kampanii jest firma AstraZeneca Pharma Poland.

Więcej informacji można znaleźć na plakatach informacyjnych w ośrodkach edukacyjnych przy poradniach urologicznych, a także na stronie internetowej www.gladiator-prostata.pl/kampania.

Podstawowe informacje o raku prostaty

Rak gruczołu krokowego to niekontrolowany rozrost chorobowo zmienionych komórek w obrębie tego gruczołu. Rak może szerzyć się przez ciągłość - czyli na otaczające gruczoł krokowy narządy oraz dając przerzuty odległe – do węzłów chłonnych, kości, płuc, wątroby.

Rak gruczołu krokowego przez długi czas może przebiegać bezobjawowo. Dolegliwości, jakie mogą występować nie są tylko typowe dla raka gruczołu krokowego. Częste oddawanie moczu w ciągu dnia i/lub w nocy, gwałtowne parcie na pęcherz czy zwężenie strumienia moczu są charakterystycznymi objawami dla łagodnego rozrostu gruczołu krokowego – mogą być jednak również pierwszym sygnałem raka. Bardziej niepokojąca wydaje się być obecność krwi w moczu, nasieniu, bóle w okolicy krocza, zatrzymanie moczu.

Gdy choroba jest bardziej zaawansowana można zaobserwować spadek masy ciała, osłabienie, uogólnione bóle - szczególnie kości miednicy i kręgosłupa.

Jeśli rak gruczołu krokowego wrasta do pęcherza moczowego może dojść do zablokowania odpływu moczu przez moczowody z nerek – występuje wówczas skąpa ilość moczu, nudności, bóle okolicy lędźwiowej, krwiomocz.
U osób z rozsianą chorobą może występować anemia, zaburzenia krzepnięcia czy objawy porażenne związane z przerzutami nowotworowymi.

Podstawowym badaniem w diagnostyce raka gruczołu krokowego jest oznaczenie stężenia PSA (z ang. Prostate Specific Antigen - substancja białkowa wytwarzana przez komórki gruczołu krokowego; zakres normy PSA wynosi od 0-4 ng/ml) oraz badanie per rectum (palcem przez odbyt). Aby dowiedzieć się jakie jest stężenie PSA wystarczy oddać krew do badania. Jeśli wynik będzie budził wątpliwości lub będzie nieprawidłowy wówczas kieruje się pacjenta na biopsję gruczołu krokowego.

Biopsja gruczołu krokowego polega na pobraniu od kilku do kilkunastu drobnych wycinków z gruczołu krokowego. Wykonuje się ją pod kontrolą USG, w znieczuleniu miejscowym. Pobrany w ten sposób materiał zostaje poddany badaniu mikroskopowemu, od którego zależy rozpoznanie raka gruczołu krokowego.

Każdy mężczyzna po 45. roku życia powinien mieć wykonane badanie per rectum oraz oznaczenie PSA z krwi. Badania powinno się powtarzać co roku. Im wcześniej wykryty nowotwór, tym większa szansa na całkowite wyleczenie.

Raka gruczołu krokowego leczy się poprzez „czujne wyczekiwanie” inaczej „baczną obserwację” - czyli leczenie odroczone, leczenie chirurgiczne, radioterapię, terapię hormonalną oraz chemioterapię.

W zależności od wdrożonego sposobu leczenia, mogą występować różne powikłania, takie jak: zaburzenia erekcji, nietrzymanie moczu, powikłania związane z radioterapią pęcherza i odbytnicy, powikłania związane z leczeniem hormonalnym. Istnieją mniej lub bardziej skuteczne metody leczenia powyższych powikłań.

Po leczeniu raka gruczołu krokowego bardzo ważne jest stosowanie się do zaleceń lekarskich. Dotyczy to przede wszystkim regularnego oznaczania stężenia PSA w surowicy krwi. Zwiększające się stężenie PSA oznacza wznowę/progresję raka. Wcześnie wykryta progresja raka skutkuje szybkim wprowadzeniem odpowiedniego leczenia, które ma na celu spowolnienie rozwoju choroby.

Radzenie sobie z powikłaniami np. z nietrzymaniem moczu, wymaga również pewnej dozy samodyscypliny - regularne wykonywanie ćwiczeń mięśni Kegla (mięśni dna miednicy) i przyjmowanie leków wg zaleceń lekarza, które zwiększą skuteczność terapii.

Stosowanie racjonalnej diety, utrzymywanie prawidłowej wagi ciała, wysiłek fizyczny – wszystko to również wpływa na ogólną formę pacjenta i tym samym powodzenie leczenia.