Czy osobowość człowieka zależy od właściwości jego mózgu?
Istnieją różne teorie psychologiczne, które nawiązują do działania mózgu ludzkiego oraz jego reakcji na bodźce, a poszczególne aspekty umysłowej sprawności kontrolowane są nie tylko pod względem neurotycznym, ale także genetycznym. W jaki sposób?
Aktywacyjna teoria osobowości bazuje na założeniu, że istnieją trzy wymiary charakteru, a mianowicie: neurotyczność, ekstrawertyczność oraz psychotyczność, a każdorazowe uwidocznienie jednego z trzech typów jest w znacznym stopniu zapisane w naszych genach. Wymiar neurotyczny opisywany jest, jako emocjonalna niestałość i lękliwość ze skłonnością do negatywnych uczuć, a ekstrawertyczność bazuje na towarzyskości i optymizmie. Z kolei psychotyczność określana jest takimi cechami jak: ciekawość, agresja, dominacja oraz sumienność.
Inny uczony – Jeffrey Gray w przeciwieństwie do Hansa Eysenck`a, twórcy powyższej teorii, założył istnienie behawioralnego układu aktywacyjnego i hamującego. Pierwszy, który zdaniem badacza jest trwale osadzony w mózgu człowieka, kontroluje dążenie do bodźców wzmacniających, a w przypadku zbyt dużej pobudliwości uwidacznia się w powstawaniu zachowań impulsywnych. Z kolei behawioralny system hamujący kieruje, zdaniem badacza, unikaniem negatywnych konsekwencji, co prowadzi do powstawania lękliwości.Podobnego zdania do Gray`a jest Richard Davidson, według którego, lewa półkula mózgu kieruje zmierzaniem do bodźców przyjemnych, a prawa odpowiedzialna jest za unikanie i wycofywanie się z zagrożenia. Naukowiec swoją teorię oparł o badania, w czasie których, jak twierdzi, elektryczne wahania potencjału wykazywały zupełnie przeciwne stany emocjonalne w zależności od badanej półkuli mózgowej. I tak oto, podczas badania lewej półkuli zanotowano silniejsze sygnały EEG podczas obserwacji wesołych twarzy, niż w przypadku prawego płata czołowego, gdzie sygnał był wyraźnie silniejszy podczas obserwacji smutnych twarzy.
Zobacz również:
Zdaniem Davidsona różnice w emocjonalnym przeżywaniu uwarunkowane są pomiędzy dążeniem do czegoś a wycofaniem się, a swoje źródło odnajdują w asymterii podstawowej aktywności neuronalnej. Oznacza to, że w zależności od dominacji jednej z półkul reaguje ona szybciej na pozytywne bodźce, by uniknąć negatywnych.
Dlaczego mózgi różnych osób reagują różnie?
Wszystkie z przytoczonych teorii wykazują pewne cechy wspólne, jednakże która jest prawdziwa? Badania psychologiczne dotyczące różnic w psychologii dostarczyły wielu teorii, które odnosiły się do biologicznych podstaw osobowości, jednakże do tej pory wciąż nie wiadomo, która z teorii jest najbliższa prawdzie.
W większości teorii psychologicznych pojawia się aspekt neurotyczności, który nawiązuje przede wszystkim do różnic w emocjonalnych reakcjach ludzi. Jak wykazały dalsze badania, duży wpływ na indywidualną tendencję do uczuć pozytywnych i zachowań dążących, mają dwa warianty genu, które kontrolują efektywność dopaminy. Co więcej, badania dowodzą, że to właśnie dopamina jest najważniejszym neuroprzekaźnikiem w systemie nagradzania mózgu. Stwierdzono też, że kombinacje genotypu (jeden kieruje usuwaniem transmitera poprzez enzym COMT, a drugi reguluje stężenie receptora dopaminowego D2 w mózgu) powodują zwiększenie tendencji do zachowań dążących, którym towarzyszy podwyższony poziom dopaminy. W skrócie nasze zachowania są w pewien sposób zależne od naszych genów. Ale czy tylko od nich?
Jak się okazuje, duże znaczenie na naszą osobowość mają też uczucia, motywacja, ale też potencjał intelektualny człowieka. Według Richarda Haier`a korelaty inteligencji rozproszone są po całym mózgu, a najsilniejsze efekty można znaleźć w korze przedczołowej. Co ciekawe, aktywność wspomnianych rejonów mózgu podczas rozwiązywania testów na inteligencję zależy w dużej mierze również od czynników genetycznych.
Podsumowując, ludzki mózg od wieków był dla badaczy jedną wielką zagadką i do tej pory się to nie zmieniło. Faktem jest, iż dzięki badaniom nasza wiedza się powiększa, jednakże czy kiedykolwiek uda nam się odkryć tajemnice mózgu ludzkiego? Póki co wiemy, że osobowość, jak i zachowania człowieka uwarunkowane są przez szereg różnych czynników, na które składa się nie tylko funkcjonowanie mózgu, ale także uwarunkowania genetyczne oraz potencjał intelektualny.
Autor:
Sabina Maćkowicz
Komentarze do: Czy osobowość człowieka zależy od właściwości jego mózgu?