Dlaczego ludzie zachowują się głupio? – naukowcy wyjaśniają

Węgierscy naukowcy postanowili ustalić listę kryteriów, jakich ludzie używają, żeby określić konkretne zachowanie jako głupie. Jako podstawę badawczą specjaliści przyjęli zebrane w internecie historie, opisujące zachowania, które uznali za, delikatnie mówiąc, niezbyt mądre i obserwowali jak inni je oceniają.

Osąd, że coś jest głupie pojawia się natychmiast - mówi Aczél Balázs, profesor z Instytutu Psychologii na Uniwersytecie im. Loránda Eötvösa w Budapeszcie. Jeżeli jedna osoba nazwie jakąś rzecz głupią, istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że inni zrobią to samo.

Naukowcy odkryli, że uczestnicy eksperymentu w dużym stopniu mieli podobne opinie na temat tego, co jest, a co nie jest głupie - poziom zgody wynosił aż 90%.

Aczel, razem z dwoma innymi specjalistami psychologii Bence Palfi i Zoltanem Kekecs, wyszukali na portalach, blogach, forach i innych internetowych źródłach 180 historii opisujących nierozsądne zachowanie bohaterów.

W eksperymencie wzięło udział 154 studentów, którzy za zadanie mieli przeczytać przedstawione im historie i zdecydować, czy rzeczywiście zachowanie konkretnych osób można uznać za głupie. Uczestnicy eksperymenty wypełnili potem kwestionariusz oceniając stopień głupoty w skali od 1 do 10 i zaznaczając z listy powody, dlaczego według nich konkretne zachowanie było nierozsądne.

Naukowcy odkryli, że zachowanie, które uważane jest za głupie związane jest na trzema podstawowymi scenariuszami, charakteryzowanymi przez konkretne typy zachowań:

• Zbytnia pewność siebie: Myślałeś, że dasz radę, ale nie dałeś.
• Brak kontroli: Wiedziałeś, że nie powinieneś, ale jednak to zrobiłeś.
• Roztargnienie: Nie zwracałeś uwagi.

Inne ciekawe wnioski jakie wysunięto na podstawie eksperymentu to:

• Osoby z wysoką inteligencją niekoniecznie unikają robienia głupich rzeczy.
• To, czy coś zostanie uznane za głupie wynika z tego, jakie oczekiwania wobec innych ma osoba obserwująca - osoba zaangażowana w głupie zachowanie może kierować się innymi kryteriami.
• Zrozumienie przyczyn głupiego zachowania może pomóc ludziom ostrzegać innych przed angażowaniem się w nie - zamiast więc mówić „Jesteś głupi" lepiej powiedzieć „Jesteś zbyt pewny siebie".

Jeżeli chcesz uniknąć popełnienia jakiejś głupoty, to prawdopodobnie nie chcesz mieć zbyt wysokich oczekiwań względem swoich umiejętności, w porównaniu do tego jakie powinieneś mieć - powiedział Aczel. Najgorszą rzeczą jaką można zrobić, to zachowywać jednocześnie pewność i powagą, przy kompletnym braku racjonalności. Głupiej się już nie da.