Dwujęzyczne dzieci mają większe zdolności językowe

Dwujęzyczne dzieci są w stanie odróżnić dwa języki, których nie znają, jedynie na podstawie obserwacji wyrazu twarzy, mimiki, mówiącej osoby. Nauczenie się więc conajmniej dwóch języków przez tych najmłodszych kształtuje zupełnie inaczej ich mózg niż mózg u dzieci jednojęzycznych. Dzieci wychowywane w dwujęzycznym środowisku są więc zdolne do rozróżniania dwóch innych języków, nawet jeśli wcześniej nigdy nie miały z nimi żadnego kontaktu!

Właśnie z tego zdała sobie sprawę pani Janet Werker, psycholog i dyrektorka centrum badań nad dziećmi przy Uniwersytecie Kolumbii Brytyjskiej w Vancouver, w Kanadzie. A do takich wniosków udało jej się dotrzeć przy okazji obserwacji dzieci różnego pochodzenia.

Okazuje się, że dzieci dwujęzyczne mają szczególne właściwości, w porównaniu do dzieci jednojęzycznych. Aby to wykazać, kanadyjska uczona nawiązała kontakt z psycholog hiszpańską, panią Núrią Sebastián-Gallés, z Uniwersytetu w Barcelonie, w Hiszpanii. Na czym polegało doświadczenie?

Nagrania wideo osób mówiących po angielsku i po francusku, zostały wyświetlone, bez dźwięku, dzieciom 8-miesięcznym, które zostały wychowane w rodzinach jednojęzycznych (hiszpański albo kataloński), albo w rodzinach dwujęzycznych (hiszpański i kataloński).

Dzieci był jednocześnie filmowane, co pozwalało badaczkom obserwować ich zachowanie w obliczu tych nagrań, a także czas ich oglądania, korespondujący z czasem, kiedy dzieci były zainteresowane obrazami.

Dzieci zaintrygowane nagraniem wideo bez dźwięku…

Osoby przedstawione na tych nagraniach miały wypowiadać kilka zdań po francusku albo po angielsku, a później zmieniać język. Ponieważ nagrania te są bez ścieżki dźwiękowej, jedynymi wskaźnikami pozwalającymi dzieciom rozróżnić dwa różne języki, są ruchy twarzy osoby mówiącej, ponieważ rytmika i fonetyka (artykulacja), zmieniają się w zależności od używanego języka.

Zaobserwowano więc, iż dziecko zazwyczaj traciło zainteresowanie daną osobą, która mówiła ciągle tym samym językiem. Ale kiedy ta osoba zaczynała używać innego języka, dziecko znów zaczynało się interesować nagraniem: oznaczało to dla niego nowość, coś interesującego. Dziecko zdało sobie sprawę, że język się zmienił.

Dzieci jednojęzyczne tracą zdolności, które dzieci dwujęzyczne zachowują

Dzięki tym doświadczeniom, a przede wszystkim, dzięki pomiarowi czasu oglądania nagrań przez dzieci, badaczki wykazały, iż niemowlęta, które wyrosły w środowisku dwujęzycznym, gdzie słyszały stale język hiszpański i kataloński, były zainteresowane ekranem, kiedy zmieniał się język. Potrafią więc one rozróżnić dwa języki, których nie znają, jedynie na podstawie obserwacji ruchów twarzy mówiącej osoby.

Jest to obserwacja podobna do tej, o której doniesiono już w 2007 roku. Zresztą, zrobiła to ta sama ekipa, ale badania wtedy były przeprowadzone na dzieciach par anglojęzycznych albo dwujęzycznych (agielski i francuski). 

Badania te pokazały umiejętność rozpoznania języka osoby dorosłej na podstawie ruchów ust, ale jedynie wtedy, kiedy przynajmniej jeden język był dziecku znany. Natomiast, podczas gdy dzieci jednojęzyczne są w stanie rozróżnić dwa języki jeszcze w wieku 6 miesięcy, według poprzedniego badania przeprowadzonego przez Janet Werker, to tracą one tę zdolność już dwa miesiące później.

Dane te, wraz z wcześniejszymi badaniami przeprowadzonymi na niemowlętach, przynoszą bardzo solidne dowody na to, że dzieci ludzkie są przygotowane tak samo do bycia jednojęzycznymi, jak i do bycia dwujęzycznymi, wyjaśnia Janet Werker.

Plus w życiu?

Ale dzieci dwujęzyczne zachowują dłużej zdolność uczenia się, która być może pozostanie dla nich dodatkowym plusem przez całe ich życie, zakotwiczonym w mózgu. Ponieważ dzieci dwujęzyczne nie uczą się jedynie podstaw języków, które znają.

Fakt, że ta czujność percepcyjna rozciąga się nawet na dwa języki nieznane, sugeruje, że dzieci dwujęzyczne nie uczą się jedynie cech charakterystycznych języków ojczystych, ale wydaje się, że rozwija się u nich czujność percepcyjna, bardziej ogólna, wyjaśnia Janet Werker.

Czujność percepcyjna jest procesem, dzięki któremu unikamy niepotrzebnych informacji i wybieramy informację, która odpowiada naszym potrzebom. Dzieci pochodzące z rodzin dwujęzycznych uważają więc, że języki obce są pożytecznymi informacjami, co pozwala im nauczyć się w przyszłości z większą łatwością nowych języków.