Hipnagogia – wyobrażenia wzrokowe, słuchowe i kinestetyczne, które pobudzają kreatywność

Wiele osób doświadcza wyobrażeń hipnagogicznych, nawet nie zdając sobie z tego sprawy. Omamy pojawiające się na pograniczu jawy i snu przybierają różne formy. Często zdarza się, że są to wyobrażenia wzrokowe. Jednak warto dodać, że istnieją także hipnagogi słuchowe lub kinestetyczne.

Wydawać by się mogło, że omamy hipnagogiczne stanowią jedynie preludium do marzeń sennych. Jednak mało kto wie, że to nadzwyczajne zjawisko fizjologiczne, pojawiające się podczas zapadania w sen, ma znacznie większy potencjał. Hipnagogi mogą bowiem wpływać na efektywność ludzkiego mózgu, a także stymulować kreatywne myślenie.

Co nazywamy hipnagogią?

Hipnagogia jest zjawiskiem fizjologicznym, które może pojawić się w trakcie zasypiania. Polega ono na występowaniu różnego rodzaju wyobrażeń, często mających związek z sytuacjami i doświadczeniami minionego dnia. Hipnagogia jest krótkotrwałym stanem umysłu, który następuje jedynie w momentach przejścia między czuwaniem a snem. W wielu przypadkach w trakcie zasypiania hipangogi płynnie przechodzą w marzenia senne.

Pojawianie się omamów hipnologicznych w znacznej części przypadków jest zupełnie naturalne. Takich stanów może doświadczać każdy. Niemniej jednak niekiedy hipnagogi bywają objawem rozregulowania rytmu dobowego.

Rodzaje wyobrażeń hipnagogicznych

Hipnagogi wzrokowe

Pierwszym rodzajem hipnagogów są wyobrażenia wzrokowe. Tego typu omamy najczęściej manifestują się w formie różnobarwnych plam i błysków światła. Mogą stanowić abstrakcyjny obraz lub przyjmować kształty konkretnych figur geometrycznych, przedmiotów, ludzkich twarzy, a nawet tworzyć rozbudowane scenerie i krajobrazy.

Hipnagogi słuchowe

Na pograniczu jawy i snu mogą pojawiać się także różnego rodzaju omamy słuchowe. Osoby, które ich doświadczają, najczęściej relacjonują, że słyszały pisk, szum, stukanie, bębnienie itp. Zdarza się także, że hipnagogi słuchowe objawiają się w formie znanych nam odgłosów i dźwięków takich jak: sygnał telefonu, dźwięk dzwonka do drzwi, szum wiatru lub odgłosy upadających przedmiotów.

Hipnagogi kinestetyczne

Trzecią grupą omamów hipnagogicznych są wyobrażenia kinestetyczne, najczęściej odczuwane jako szarpnięcia, dreszcze lub wibracje. Zdarza się również, że niektóre osoby mogą doświadczać hipnagogów smakowych i węchowych. W momencie zasypiania wyraźnie czują smak lub zapach substancji, których nie ma w pobliżu.

Hipnagogia a kreatywne myślenie

Czy wyobrażenia hipnagogiczne pobudzają kreatywność człowieka?

Na jawie dominującą rolę w naszym mózgu pełni lewa półkula, która jest odpowiedzialna za logiczne myślenie. Natomiast w nocy doświadczamy większej aktywności prawej półkuli, związanej z intuicją i wyobraźnią. W chwili zapadania w sen w mózgu zachodzi proces przełączania się półkul, wtedy też zaczynają dominować tzw. fale theta odpowiadające za kreatywność. Jest to ten sam moment, w którym mogą pojawiać się wyobrażenia hipnagogiczne. Kreatywne myślenie ma charakter obrazowy, a więc czynna praca prawej półkuli sprzyja jego rozwojowi. Wzmożona aktywność umysłu i pobudzenie pracy obu półkul w tym samym czasie sprawia, że w mózgu tworzą się nowe połączenia między neuronami. Wynikiem tego może być nawet wzrost poziomu inteligencji (IQ).

Kreatywne rozwiązywanie problemów w stanach hipnagogicznych

Naukowcy twierdzą, że wyobrażenia hipnagogiczne silnie pobudzają możliwości twórcze człowieka. Jednak, aby rozwinąć swoją kreatywność, należy wypracować umiejętność wprowadzania się w stany hipnagogiczne oraz świadomego ich przeżywania. Wówczas w mózgu zachodził będzie proces synchronizacji półkul, a dzięki temu zwiększy się efektywność pracy tego organu. Ponadto podczas wyobrażeń hipnagogicznych możliwe jest kreatywne rozwiązywanie problemów. Dzieje się tak dlatego, że omamy pojawiające się w trakcie zasypiania mogą być poddawane krytycznej analizie w tym samym momencie, w którym się pojawiają.

Hipnagogi a marzenia senne

Natomiast inaczej jest w przypadku marzeń sennych. Aby poznać znaczenie snu i wyciągnąć z niego interesujące nas wnioski, trzeba zapamiętać przebieg danego marzenia sennego i po przebudzeniu odtworzyć go w swojej pamięci, a następnie dokonać szczegółowej analizy i interpretacji. Z tego względu uznaje się, że marzenia senne są szczególnie cennym materiałem do rozważań o naturze psychologicznej, jednak w mniejszym stopniu niż wyobrażenia hipnagogiczne pobudzają kreatywność i twórcze myślenie.

Sławni zwolennicy hipnagogii - Thomas Edison i Salvador Dali

O tym, że hipnagogi pobudzają ludzką inwencję najlepiej świadczą przypadki znane z historii. Wiadomo, że tego typu wyobrażeń doświadczali m. in. Thomas Edison i Salvador Dali, którzy chętnie wprowadzali się w stany hipnagogiczne i wykorzystywali pochodzące z nich wizje w swojej pracy i twórczości.

W opracowaniach dotyczących hipnagogi wielokrotnie pojawiają się wzmianki o metodzie pobudzania kreatywności stosowanej przez Thomasa Edisona. Ten wybitny wynalazca zwykł urządzać sobie drzemki, siedząc w fotelu i trzymając w dłoniach metalowe kule. Kiedy zapadał w sen, jego mięśnie rozluźniały się. Wówczas kule wypadały z rąk Edisona i z hukiem uderzały o podłogę, jednocześnie przerywając jego drzemkę. Naukowiec natychmiast po przebudzeniu tworzył notatki opisujące hipnagogiczne wizje, które częstokroć stawały się dla niego inspiracją do pracy nad wynalazkami.

Również Salvador Dali miał na swoim koncie eksperymenty z hipnagogią. Doznania wzrokowe, których doświadczał, świadomie wprowadzając się w stany hipnagogiczne, były dla niego natchnieniem w pracy nad dziełami malarskimi. Zapewne w dużej mierze dzięki hipnagogii dziś możemy podziwiać niezwykłe surrealistyczne obrazy tego katalońskiego artysty.

Autor: Alicja Gajdowska