Co sprawia, że niektórzy z nas ulegają swoim chwilowym zachciankom, podczas gdy inni są zdolni do czekania dłużej na większą i lepszą nagrodę? Neuroekonomiści z Washington University w St. Louis przebadali mózg, aby odpowiedzieć na to pytanie. Naukowcy byli szczególnie zainteresowani porównaniem aktywności mózgu osób działających impulsywnie i wybierających natychmiastową nagrodę i tych, którzy działają odwrotnie.
Tradycyjne założenie badaczy zajmujących się tym problemem było takie, że impulsywne osoby wybierają natychmiastową nagrodę po prostu dlatego, że nie lubią czekania.
Podczas wcześniejszych eksperymentów badanych stawiano przed następującym wyborem – 50 dolarów od razu lub 100 dolarów w ciągu roku. Impulsywne jednostki decydowały się na 50 dolarów oraz wykazywały silniejsza reakcję prążkowia brzusznego (części mózgu, która jest nazywana „ośrodkiem nagrody”) niż cierpliwe osoby.
Naukowcy interpretowali reakcje mózgu jako oznakę preferowania natychmiastowości u impulsywnych uczestników badania. Jako swoje życiowe motto mogliby oni wymienić sformułowanie „carpe diem” lub „kuj żelazo póki gorące”.
Rzadziej cytowane byłyby natomiast takie złote myśli, jak „carpent tua poma nepotes” („wnuki zrywać będą twe owoce”) czy „kto jest długo cierpliwy, ten osiąga pomyślność”.
Pomimo to, impulsywność nie może być prosto łączona z tym, jak długo ludzie chcą czekać na bycie nagrodzonym. Podczas ostatnich badań grupa naukowców z University of Wahington za pomocą skanera do funkcjonalnego rezonansu magnetycznego zaobserwowała, że podczas czekania na nagrodę cierpliwi pacjenci wyobrażali sobie przyszłość.
Zobacz również:
W większości z nich stwierdzono większą zwiększoną aktywność w przedniej części kory przedczołowej, czyli rejonie mózgu, który ułatwia myślenie perspektywiczne. Wydaje się, że cierpliwi badani poświęcali więcej energii na wyobrażenie sobie samych siebie odbierających nagrodę później.
Jednym z problemów związanych z przyszłością jest jej nieokreśloność. Kiedy ogólnie myślimy na przykład o tym, żeby ugotować obiad, szczegóły tej czynności są mgliste. Nie wiemy chociażby, o której wyjmiemy pizzę z piekarnika. Ta nieokreśloność może powodować, że przyszłość wydaje się mniej atrakcyjna.
Przeprowadzono na ten temat badanie, w którym sprawdzono dziecięcą siłę woli w pokonaniu pokusy zjedzenia pianki, leżącej przed uczestnikami na stole, co było warunkiem otrzymania po pewnym czasie dwóch pianek.
Eksperyment wykazał, że wystarczało sprawić, że pianka wydawała się czymś bardziej abstrakcyjnym, np. schować ją, albo pokazać ją tylko na obrazku, aby nagroda stała się mniej atrakcyjna, a przez to oddziałująca podobnie jak wizja otrzymania dwóch pianek w przyszłości.
Być może kombinacja badań nad odroczeniem nagrody i ostatnich eksperymentów neuroekonomistów, łączących impulsywność z brakiem myślenia perspektywicznego, okaże się przydatna dla specjalistów, którzy projektują plany leczenia impulsywnych osób.
Taka terapia mogłaby obejmować działania ukierunkowane na umniejszenie wagi teraźniejszości, uczynienie jej bardziej abstrakcyjną, a przy tym konkretyzowanie wyobrażenia przyszłości.
Dla przykładu – być może szybciej, taniej i prościej jest zjeść obiad w fast foodzie, ale, decydując o tym co zjeść, ludzie potrafią wyobrazić sobie większą nagrodę w przyszłości, jaką jest uniknięcie takich dolegliwości, jak otyłość czy cukrzyca typu 2.
Komentarze do: Jak oprzeć się pokusie natychmiastowej nagrody?