Jak tworzy się związek – składniki i rodzaje miłości

Znalezienie odpowiedniego partnera , zakochiwanie się, stopniowe budowanie relacji, a także miłosne rozczarowania to istotne z psychologicznego punktu widzenia etapy, które dostarczają nowych doświadczeń i wiedzy o funkcjonowaniu świata. Większość głębszych związków między partnerami opartych jest na intymności, namiętności i zaangażowaniu.

Z perspektywy psychologii społecznej to, jaki rodzaj miłości utworzył się między dwoma osobami zależy od nasilenia oraz kombinacji trzech składników. Według wyjaśnień ewolucyjnych i biologicznych miłość jest skutkiem mechanizmów biochemicznych oraz instynktu, który nakazuje ludziom tworzyć bliskie więzi, żeby lepiej zająć się potencjalnym potomstwem.

Dlaczego tworzymy związki? – perspektywa psychologiczna, ewolucyjna i biologiczna

Według kilku teorii przyczyny, dla których ludzie wchodzą w bliskie relacje z innymi, mogą być różne. Odmienne pod pewnymi względami hipotezy łączy jeden wniosek: celem tworzenia głębokich więzi między partnerami jest uzyskanie poczucia bezpieczeństwa i stabilności, co jest bardzo ważnym warunkiem, niezbędnym do wspólnego wychowywania potomstwa.

Związki z perspektywy psychologicznej

Psycholodzy społeczni uważają, że za tworzenie związków odpowiada perspektywa emocjonalna, według której do powstawania przywiązania i miłości potrzebne są trzy elementy: intymność, namiętność i zaangażowanie. Pojawiają się one z odmiennym nasileniem na różnych etapach znajomości, kierując rozwojem relacji damsko-męskiej.

Związki z perspektywy ewolucyjnej

Perspektywa ewolucyjna mówi o roli pierwotnego instynktu podczas wyboru partnera oraz budowaniu z nim związku. Cel miłości w tej perspektywie sprowadza się do założenia rodziny. Mężczyźni i kobiety poszukują więc takich towarzyszy, którzy mają największą szansę na przekazanie dzieciom zdrowych genów.

Związki z perspektywy biologicznej

Przyczyny powstawania bliskich związków mają swoje źródła również w teoriach biologicznych. Według tych hipotez za uczucia, którymi ludzie darzą siebie nawzajem, odpowiadają neuroprzekaźniki wytwarzane w mózgu takie jak dopamina oraz serotonina, a także tzw. hormony miłości np. oksytocyna.

Trzy składniki miłości – namiętność, intymność zaangażowanie

Namiętność

Namiętność to element miłości, który w relacji romantycznej pojawia się jako pierwszy, jest on również składnikiem, który łączy w sobie pozytywne i negatywne emocje. Namiętność jest silnie powiązana z psychofizjologią, radość, pożądanie i zachwyt odczuwane są równie mocno co zazdrość, ból oraz tęsknota i wszystkie mają odzwierciedlenie w fizycznym funkcjonowaniu człowieka. Namiętność wywołuje u ludzi wyjątkową determinację w dążeniu do celu, jakim jest połączenie się z inną osobą, często to uczucie myli się z miłością, aczkolwiek mimo intensywności charakteryzuje ono się dosyć niską wytrwałością. Jednym z najbardziej dominujących elementów namiętności są pragnienia erotyczne wywołujące nieustanne odczucie pobudzenia, tęsknoty, potrzebę bliskości i zaspokojenia pragnień. Warto zwrócić uwagę na to, że marzenia te nie mogą być utożsamiane ze zwykłym popędem seksualnym, ponieważ odnoszą się one do jednej, konkretnej osoby. Namiętność charakteryzuje się wyjątkowo dramatyczną dynamiką – często znika równie gwałtownie jak się pojawia.

Intymność

Przywiązanie, bliskość, wzajemna zależność partnerów i zaufanie to zjawiska, które powstają pod wpływem intymności. Intymność powoduje, że ludzie odczuwają potrzebę dbania o dobro partnera, chcą dzielić z nim dobre i złe momenty, darzą się wzajemnym szacunkiem i czują szczęście, które jest bardziej długotrwałe niż stany euforii wywołane namiętnością. Kiedy w relacji pojawia się intymność, między partnerami zaczyna dochodzić do wymiany osobistych, często sekretnych informacji, a druga osoba staje się powoli bardzo istotnym elementem życia. Warto zaznaczyć, że intymność to nie uczucie, które pojawia się tylko w relacjach romantycznych – jest to uniwersalny element wszystkich bliskich związków, które ludzie nawiązują z innymi w trakcie życia. Przemiany tego uczucia są łagodne, powolne, długo się rozwijają, żeby osiągnąć odpowiednio głęboki poziom.

Zaangażowanie

Przemiana relacji miłosnej dwóch osób w trwały związek następuje poprzez pojawienie się zaangażowania. Wtedy to celem partnerów staje się utrzymanie związku bez względu na różne pojawiające się przeszkody. Chociaż zaangażowanie to z jednej strony element miłości, będący przejawem świadomych działań i przemyślanych decyzji, w związku z czym wydaje się być trwałym aspektem, z drugiej strony stanowi uczucie, które może szybko wygasnąć, jeśli ktoś zdecyduje, że dłużej mu nie zależy na podtrzymywaniu relacji. To właśnie wtedy niegdyś mocno związani emocjonalnie partnerzy stają się sobie obcy. Zanik zaangażowania w związku wiąże się nieuchronnie z jego rozpadem, zwłaszcza jeśli był to jego ostatni składnik.

Etapy i rodzaje miłości

Miłość to złożone zjawisko, które ma kilka rodzajów i przechodzi wiele przemian. Na każdym etapie miłości ludzie dostrzegają w relacji swojej i partnera inne zależności, kierują nimi inne motywy. Miłość romantyczna, która wytwarza się między zakochanymi składa się z 5 etapów: zakochania, romantycznych początków, związku kompletnego, związku przyjacielskiego oraz związku pustego, który najczęściej kończy się rozpadem relacji. Z wielu powodów związki mogą się jednak zakończyć na każdym z jego etapów począwszy nawet od fazy zakochania. Zmiany, którym podlega związek, często nie wynikają z cech indywidualnych partnerów czy z przyczyn środowiskowych, ale z samej istoty miłości.

Zakochanie

W pierwszym etapie miłości, często początkowo nieodwzajemnionym, dominującym jej składnikiem jest namiętność. To ona powoduje pojawienie się bardzo silnych, skrajnych stanów, takich jak odczuwanie szczęścia i tęsknoty równocześnie. W tej fazie ludzie przejawiają skłonność do gloryfikowania partnera, nie dostrzegają jego wad, nie są w stanie spojrzeć na tę relację w racjonalny sposób. Zakochanie zwykle jest bardzo krótkotrwałe i albo naturalnie wygasa albo pod wpływem pojawienia się innych uczuć przechodzi do etapu romantycznych początków. Zakończenie tej fazy i rozpoczęcie kolejnej nie jest możliwe bez wzajemności. Warto wspomnieć, że zakochanie nie musi być pierwszym elementem znajomości – nagłe poczucie miłości do drugiej osoby może przytrafić się nawet po wielu latach znajomości.

Romantyczne początki

W przypadku, w którym zakochanie zostaje odwzajemnione, naturalne jest, że po pewnym czasie w związku pojawia się kolejny składnik miłości. Intymność jest spontanicznym efektem ubocznym rosnącej ilości kontaktów między zakochanymi. Pod wpływem pojawienia się tego elementu miłości związek wchodzi w fazę romantycznych początków. Jest to przyjemny etap, z którego partnerzy czerpią bardzo dużo pozytywnych wrażeń. Rosnące poczucie zaufania, duża częstość kontaktów i wzajemne zafascynowanie sprawiają, że zakochani powoli przestają funkcjonować w świecie społecznym jako dwie odrębne jednostki i stają się parą. Pojawienie się zaangażowania, wprowadza związek w kolejną fazę, jednakże jeśli wyłonią się jakieś problemy, których partnerzy nie będą w stanie rozwiązać, związek zakończy się, zanim zdążą doświadczyć miłości kompletnej.

Miłość znana z literatury romantycznej, pełna pasji, namiętności i pożądania, postrzegana jest przez niektórych jako jedyna wartościowa i prawdziwa. Według nich związek romantyczny powinien zakończyć się w fazie romantycznych początków zanim pojawi się stabilizacja, która i tak nieuchronnie spowoduje rozpad relacji. Według wyników badań ponad połowa związków, jakie badani nawiązują przez całe życie kończy się w fazie romantycznych początków. Powodem rozpadu związku na tym etapie jest albo brak zaangażowania albo naturalne przemijanie uczuć.

Miłość kompletna

Przejście na etap związku kompletnego z fazy romantycznych początków spowodowane jest pojawieniem się zaangażowania między partnerami. Na wstępie warto zaznaczyć, że ludzie bardzo rzadko doświadczają w swoim życiu miłości kompletnej, wymagającej od nich wejścia w nowe role, takie jak np. rola małżonka. Miłość kompletna to faza, która może trwać nawet całe wspólne życie partnerów kiedy wszystkie trzy jej elementy współistnieją ze sobą z różnym natężeniem. Ten etap miłości wiąże się z odczuwaniem najsilniejszych, najgłębszych uczuć i jest on często najbardziej satysfakcjonujący. Partnerzy, którzy tworzą ze sobą związek kompletny, dobrze się uzupełniają, darzą się wzajemnym szacunkiem i zaufaniem, są w stanie rozwiązywać na bieżąco wszystkie pojawiające się problemy. O rozpadzie związku kompletnego można mówić w sytuacji, w której zanika namiętność. Partnerzy – choć wciąż sobie bliscy – przestają z czasem czuć do siebie pożądanie, a miłość kompletna staje się miłością przyjacielską.

Miłość przyjacielska

Zanik namiętności w długotrwałym związku miłosnym w sposób nieunikniony wiąże się z wejściem w fazę miłości przyjacielskiej. Etap ten jest typowy dla tzw. „dobrych par”, które przetrwały ze sobą wiele lat, ale wraz z upływem czasu zniknęła u nich namiętność. Miłość przyjacielska to stan, którego istnienie jest silniej uzależnione od motywacji partnerów niż inne rodzaje miłości. Bardzo ważne dla kontynuowania tego związku jest utrzymanie intymności pod postacią długich rozmów, wzajemnego szacunku, rozwiązywania wspólnie problemów, spędzania ze sobą czasu. Na tym etapie znajomości na wieloletnich partnerów czeka wiele pułapek powiązanych właśnie ze składnikiem miłości, jakim jest intymność. Niebezpieczeństwa te to: pułapka dobroczynności, pułapka bezkonfliktowości, pułapka sprawiedliwości oraz pułapka obowiązku. Mogą one spowodować rozpad związku na różne sposoby, równocześnie wykluczając siebie nawzajem. Istnieją również pary, którym nie zdarzają się żadne z wymienionych sytuacji.

Związek pusty i jego rozpad

Rozpad związku pod wpływem utraty intymności w fazie miłości przyjacielskiej nie zawsze musi być spowodowany natknięciem się pary na przeszkody w postaci wymienionych pułapek. Wraz z rozwojem relacji typowe jest to, że ludzie sprawiają sobie coraz więcej złych uczynków i mniej dobrych. Pod wpływem czasu zmienia się motywacja partnerów, a także ich sposób postrzegania siebie w relacji. Jeśli jedynym pozostałym elementem miłości jaki buduje związek jest zaangażowanie, partnerzy zaczynają oddalać się od siebie, co dosyć szybko skutkuje definitywnym zakończeniem związku. Utrzymywanie zaangażowania przez jedną osobę w związku pustym często kończy się tym, że kobiety zdradzane (lub mężczyźni zdradzani), którym partner przestaje okazywać szacunek, trwają w toksycznej relacji przez lata.

Autor: Aleksandra Zaborowska