Kac moralny – czym jest i jak sobie z nim radzić?

Dopada każdego. Najczęściej kojarzony jest z imprezowaniem i spożywaniem używek psychoaktywnych (tj. alkohol, narkotyki). Mamy z nim do czynienia wtedy, gdy zrobimy coś bezmyślnie, a później tego żałujemy. Mowa oczywiście o kacu moralnym.

Kac moralny utożsamiany jest w potocznym rozumieniu z kacem alkoholowym. Uchodzi za spotęgowaną wersję tego pierwszego. Nie jest to do końca poprawna definicja tego pojęcia. Kaca moralnego odczuwać może każdy. Jest bowiem wiele czynników, które go wywołują.

Czym jest kac moralny?

Według definicji słownikowej kac to reakcja organizmu - zły stan samopoczucia, którego przyczyną jest wcześniejsze nadmierne spożycie alkoholu. Niekiedy nazywa się go syndromem dnia poprzedniego. Dlatego, kiedy mamy do czynienia z sytuacjami niezwiązanymi z alkoholem, w przenośni używa się sformułowania kac moralny. Taki stan występuje wtedy, kiedy odczuwamy konsekwencje swojego wcześniejszego zachowania. Mamy z jakiegoś powodu wyrzuty sumienia, czujemy się źle sami ze sobą. Dzieje się tak, ponieważ popełniony przez nas czyn jest sprzeczny z przyjętym przez nas kodeksem wartości.

Kac moralny oznaką dojrzałości

Kac moralny najczęściej dotyczy ludzi młodych, którzy nie myślą o konsekwencjach przed popełnieniem jakiegoś czynu, a później tego żałują. Uczą się w ten sposób na swoich błędach i zdobywają doświadczenie. Nie znaczy to jednak, że nie odczuwają go ludzie starsi. Człowiek bowiem rozwija się przez całe życie, a dojrzałość wcale nie oznacza bycia nieomylnym.

Natomiast co ciekawe kac moralny nie pojawia się u dzieci. Popełniają one złe uczynki i dostają za to naganę w szkolę bądź reprymendę u rodziców. Trudno jednak spotkać dziecko, które gnębiły by wyrzuty sumienia. Dzieci też choć często się kłócą, potrafią się ze sobą natychmiast pogodzić. Nie są tak pamiętliwe i nie żywią urazy.

Kac moralny wiążę się zatem z osiągnięciem pewnego rodzaju dojrzałości. Występuje on w momencie, w którym człowiek zaczyna analizować swoje zachowanie, wyciągać wnioski z popełnionych czynów i tworzyć swój system wartości moralnych.

Zobacz również:

Kac moralny - przyczyny

Najczęstsza przyczyna kaca moralnego

Czynników, przez które tracimy panowanie nad sobą jest bardzo dużo. Za najczęstszą przyczynę uważa się oczywiście alkohol, którego spożycie czasem wymyka się spod kontroli. Alkohol jest powszechnie dostępną i stosowaną używką, której nadmierna ilość grozi utratą świadomości. Pod jego wpływem dopuszczamy się czynów, na które normalnie nie mielibyśmy odwagi się zdobyć, ponieważ uważamy, że są powodem do wstydu bądź uznajemy je za niemoralne. Sprawia także, że stajemy się bardziej wylewni, mówimy rzeczy, które przeważnie zachowuje się dla siebie. Dlatego to właśnie po imprezach ostro zakrapianych alkoholem najczęściej dopada nas kac moralny.

Inne sytuacje, w których może nas dopaść kac moralny

Jak już zostało wspomniane wcześniej, alkohol nie jest jedyną przyczyną. Tak na prawdę to, czy doprowadzimy do sytuacji, po której dopadnie nas kac moralny zależy w dużej mierze od naszych indywidualnych cech. Najczęściej syndrom dnia poprzedniego występuje u ludzi o osobowości kompulsywnej, nerwowej. Taka osoba często traci panowanie nad sobą, w konsekwencji czego np. wywołuje awanturę. Później, gdy już opadną jej emocje, przychodzą wyrzuty sumienia.

Na kaca moralnego często cierpią również osoby uzależnione, które próbują zerwać z nałogiem bądź będące na rygorystycznej diecie. Kiedy przerywają swój „odwyk”, czują się winne utraty kontroli, przez co zniechęcają się, odczuwają głębokie wyrzuty sumienia, popadają w depresyjne nastroje, które mogą nawet przerodzić się w długotrwałe załamanie nerwowe.

Czy można uniknąć kaca moralnego

Scenariusz postępowania jest zawsze ten sam. Najpierw coś w nas pęka, pozbywamy się zahamowań, potem dopuszczamy się czynu, który normalnie uchodzi w naszym przekonaniu za haniebny. Następnie przychodzą wyrzuty sumienia, a najczęstszym powtarzanym zdaniem jest: „mogłem tego nie robić”, „mogłam sobie odpuścić”. Okazuje się, że wystarczyło najpierw przeanalizować sytuację i zastanowić się dobrze przed podjęciem konkretnego działania. Jednak jak zwykle, uświadamiamy to sobie, gdy jest już za późno.

Jak radzić sobie z kacem moralnym

Kaca moralnego od zwykłego kaca odróżnia czas trwania. Czasami rzeczy, które popełniamy bez zastanowienia, ciągną się później za nami latami. Nie wystarczy przeleżeć dzień w łóżku, by jutro poprawił się nam humor. Co więcej tzw. „moralniak” nie jest związany z bólem fizycznym, a psychicznym i emocjonalnym. Gojenie się takich ran trwa znacznie dłużej. Każdy ma inną wrażliwość i będzie przeżywał swój błąd inaczej. Dlatego trudno jest o uniwersalną receptę.

Rozmowa z kimś bliskim

Czasami dobrym sposobem na poradzenie sobie z kacem moralnym jest rozmowa z kimś bliskim. Nawet jeśli na co dzień jesteśmy zamknięci w sobie i nie uzewnętrzniamy swoich przemyśleń, może warto podzielić się dręczącym nas problemem z zaufaną osobą. Opinia osoby bezstronnej na pewno przyda się w ocenie sytuacji. Może uświadomi nam ona na przykład, że wcale nie jest tak źle, jak nam się wydaje? Nawet jeśli nie, ważne jest, byśmy mieli poczucie, że nie jesteśmy sami w ciężkich chwilach. Wtedy nawet najtrudniejsze problemy wydają się mniej znaczące.

Wyciąganie wniosków

Choć czasu nie cofniemy, możemy za to wyciągnąć wnioski z przeżytych doświadczeń i starać się zachowywać inaczej w przyszłości. Taka sytuacja sprawi, iż nauczymy się czegoś na swój temat, np. jeżeli spożywanie alkoholu w nadmiarze sprawia, że stajemy się agresywni, może czas, aby ograniczyć wieczorne wyjścia ze znajomymi albo zmodyfikować ich przebieg (np. decydując się na wspólne wycieczki i uprawianie sportów).

Autor: Karolina Orlecka