Kiedy szympansy się śmieją, aby nikogo nie denerwować

Opowiedz dobry kawał szympansowi, jeśli cię lubi, będzie się śmiał, nawet jeśli nie rozumie twojego poczucia humoru. Według ekipy biologów, którzy właśnie opisali swoje obserwacje, nasi kuzyni używają śmiechu w ten sam sposób co my, czyli do interakcji socjalnych.

Niepowstrzymany śmiech, który wywołuje u nas czkawki, których nie jesteśmy w stanie kontrolować, nie jest tym samym maleńkim śmiechem społecznym, który wydajemy z siebie dobrowolnie, aby odpowiedzieć na niejasny żarcik przyjaciela.

Oto zachowanie typowo ludzkie, a w rzeczywistości – niekoniecznie, jak wykazuje pani Marina Davila-Ross, biolog i badaczka zachowań, specjalistka od śmiechu u szympansów.

Ona oraz jej ekipa z wydziału psychologii przy Uniwersytecie Portsmouth, odkryli je u naszych kuzynów, analizując blisko 500 scen filmowych, w Chimfunshi Wildlife Orphanage, w Zambii.

Komunikat wydziału psychologii pokazuje wideo dwóch szympansów w całkowitym napadzie śmiechu. Badanie, opublikowane w przeglądzie Emotion, jest powiązane z badaniami nad różnymi postaciami śmiechu, bądź spontanicznego, bądź w odpowiedzi na śmiech innych, przeprowadzanych na 59 zwierzętach żyjących, w czterech oddzielnych grupach. I nie są one takie same.

Nie spodziewałam się aż takiej różnicy między śmiechem wynikającym z odpowiedzi społecznej a śmiechem spontanicznym, przyznaje pani Marina Davila-Ross. Jak u ludzi, śmiech wynikający z odpowiedzi socjalnej, jest krótszy niż śmiech spontaniczny i ma przede wszystkim na celu sprzyjanie interakcjom socjalnym, wyjaśnia badaczka.

Inne różnice, o których donosi to badanie, wydają się dość oryginalne. Jak się okazało, zastosowanie śmiechu socjalnego w grupach nie jest takie samo, wyjaśniają biolodzy. Zmienia się on także w obliczu nowo przybyłych.

Największą niespodzianką dla mnie było stwierdzenie, odnotowuje pani Marina Davila-Ross, że szympansy w nowej grupie naśladują o wiele częściej zachowania innych niż te szympansy, które żyją w grupie, gdzie wszyscy się znają. To sugeruje, że śmiech naśladowczy wmacnia więzi socjalne.

Ekipa zauważa, że małpy nie zadowalają się jedynie odtwarzaniem śmiechu innych. Odpowiedź bowiem jest o wiele bardziej kompleksowa niż jak to do tej pory myślano. Naśladowanie innych i śmiech są więc zachowaniami, które wydają się podobne między ludźmi i wielkimi małpami.

Pięć milionów lat temu, wyjaśnia pani Marina Davila-Ross, przodkowie małp i ludzi musieli zacząć wytwarzać śmiech jako odpowiedź socjalną nieagresywną. Od tej pory, zdolność do kontrolowania śmiechu musiała się wyraźnie poprawić, ze względu na korzyści adaptacyjne, jakie z niej wynikają, co wyjaśnia dlaczego śmiech stał się u człowieka zaawansowanym narzędziem wielofunkcyjnym dla kooperacji i komunikacji socjalnej.