Objawy schizofrenii

Schizofrenia jest chorobą psychiczną, która w znacznym stopniu wpływa na procesy myślenia, zachowania i emocje, prowadząc do dezintegracji osobowości. Jakie są objawy schizofrenii i z jakimi problemami muszą borykać się chorzy?

Chorych na schizofrenię ciągle przebywa. W Polsce cierpi na nią 400 tysięcy osób, natomiast rzeczywista ich liczba nie do końca jest określona, z tego względu, iż cierpiące na nią osoby wstydzą się przyznać do tego, że chorują, ponieważ traktują schizofrenię jako wyrok niszczący życie osobiste. Osobom takim ciężko uzyskać pomoc, głównie dlatego, iż nie chcą się przyznawać do choroby nawet najbliższej rodzinie. Dlaczego? Ponieważ chorzy czują się napiętnowani przez społeczeństwo, które często przypisuje im etykietę osób niepoczytalnych. Tymczasem, potrzebują oni zrozumienia, akceptacji i przede wszystkim leczenia.

Jakie są przyczyny choroby?

Przyczyny nie do końca są znane. Rozróżnia się jednak dwie grupy powodów pojawienia się choroby: psychospołeczne oraz biologiczne. Do czynników psychospołecznych zalicza się np. śmierć bliskiej osoby, dramatyczne sytuacje życiowe, rozstanie bądź indywidualne cechy osobowościowe.

Na biologiczną przyczynę schizofrenii składają się dwie tezy: jedna z nich głosi, iż niedostatek noradrenaliny i serotoniny (neuroprzekaźników odpowiedzialnych za napęd życiowy oraz szczęście) ma wpływ na pojawienie się objawów choroby. Druga z tez zakłada, że to nadmierna aktywność dopaminy (odpowiedzialnej za procesy emocjonalne) powoduje schizofrenię. Uważa się również, że osoby, u których doszło do nieprawidłowości rozwojowych ośrodkowego układu nerwowego, stają się bardziej wrażliwe na czynniki wywołujące schizofrenię.

Jeżeli chodzi o czynnik genetyczny, nie jest on jasno określony, natomiast naukowcy twierdzą, że w niektórych przypadkach może on być wrodzony, a prawdopodobieństwo zachorowania wynosi 15% u osób, w których rodzinie odnotowano wcześniejsze zachorowania.

Klasyczne objawy

Bardzo ciężko jest sklasyfikować objawy schizofrenii z powodu ich mnogości. Chore osoby cierpią głównie z powodu objawów psychotycznych. Są to przede wszystkim:

Urojenia – zajmują główne miejsce pośród innych objawów. Chorzy często prezentują niezrozumiałe sądy i przekonania, które są nieprawdziwe i choć pacjent uważa je za rzeczywiste, tak naprawdę charakteryzują się dużym stopniem irracjonalności. Sądy te są bardzo mocno podtrzymywane przez chorego, pomimo ich nieprawdziwości. Urojenia powodują, iż chorym wydaje się, że są np. prześladowani i śledzeni bądź uważają się za kogoś, kim nie są (nieprawidłowe odczytywanie własnej tożsamości).Urojenia schizofreniczne są mało logiczne i zasadniczo potrafią zmienić życie chorego; występują niemal u wszystkich chorych,

Omamy – tego rodzaju objawy pojawiają się u około połowy chorych; zazwyczaj klasyfikuje się tutaj omamy słuchowe, tzn. chory bardzo często słyszy głosy, które do niego mówią bądź coś mu rozkazują. Rozróżnia się także rzadsze omamy wzrokowe, kiedy pacjent widzi rzeczy, których inni nie widzą. Chorzy z omami bardzo cierpią, ponieważ czasami głosy, które słyszą, grożą im i potępiają ich zachowanie,

Zaburzenia ruchu (objawy katatoniczne) – napędzony ruch z cechami chaotyczności bądź całkowite jego zahamowanie, niepłynne zmiany tempa ruchu. Zaburzenia tego typu są objawem choroby autonomii procesów ruchowych oraz dezintegracji psychiczno – ruchowej.

Zaburzenia myślenia – związane ze strukturą procesu myślenia. Typowe jest tu rozkojarzenie chorego oraz niespójność jego wypowiedzi składającej się z różnych wątków, niekoniecznie powiązanych ze sobą. Charakterystyczna jest dezintegracja myślenia. Schizofrenik ma „bałagan” różnych myśli i wątków w głowie, nie potrafi efektywnie myśleć, a jego wypowiedzi często są nierealne. W bardziej nasilonych przypadkach zaburzenie przybiera postać schizofazji – chory wypowiada się zupełnie niegramatycznie, jego tok myślenia jest rozerwany i niezrozumiały dla odbiorców. Brak wątku przewodniego wypowiedzi osoby chorej powoduje całkowitą niekomunikatywność.

Zobacz również:

W dalszym etapie rozwoju choroby pojawiają się tzw. objawy negatywne, związane z zaburzeniami odczuwania emocji. Chory zaczyna wycofywać się z życia społecznego, boi się ludzi i ogranicza z nimi kontakty, nie potrafi też radzić sobie w sytuacjach stresowych. Pojawia się lęk, apatia, bierność, zaburzenia koncentracji, anhedonia (niemożność odczuwania przyjemności oraz doświadczenia związków emocjonalnych) oraz alogia (zubożenie mowy). Najpowszechniejszym objawem choroby jest to, że cierpiący na schizofrenię nie zdają sobie sprawy z choroby i całkowicie tracą kontakt z rzeczywistością. Jeżeli pojawi się całkowite upośledzenie, może istnieć ryzyko popełnienia samobójstwa.

Fazy i rodzaje schizofrenii

Schizofrenia przebiega fazami, dlatego też można zauważyć pewną cykliczność objawów. Pierwszym etapem jest faza ostra, objawiająca się stanami psychotycznymi (omamy, złudzenia, zaburzenia myślenia i zachowania), a następnie pojawia się faza stabilizacji, cechująca się wycofaniem objawów. Wówczas chorzy manifestują się osłabieniem i zwolnieniem procesów myślenia oraz wycofaniem z życia. Czas trwania poszczególnych okresów rożni się w zależności od pacjenta. U niektórych przeważa faza psychotyczna, a u drugich choroba ma przebieg nawracający.

Jeżeli chodzi o rodzaje schizofrenii, wyróżnia się ich kilka. Pierwszym z nich jest schizofrenia paranoidalna, w której dominują urojenia prześladowcze oraz omamy, w głównej mierze słuchowe o treści grożącej i rozkazującej. Kolejno rozróżnia się odmianę rezydualną, w której występują jedynie objawy negatywne (apatia, wycofanie społeczne czy spowolnienie myślenia). Trzecią formą jest schizofrenia zdezorganizowana, kiedy zachowanie chorego charakteryzuje się dużym stopniem dezintegracji, jego wypowiedzi są niespójne, chaotyczne, bezcelowe i niedopasowane do sytuacji. Kolejnym rodzajem jest odmiana katatoniczna. Chory często zamiera w bezruchu, usztywnia się i sprawia wrażenie, jakby nie odbierał tego, co się wokół niego dzieje. Ostatnią formą jest schizofrenia prosta, kiedy stan i funkcjonowanie chorego stopniowo pogarsza się (wycofuje się z kontaktów z innymi, zaniedbuje higienę i wygląd, pogarszają się jego wyniki w pracy lub w szkole).

Diagnostyka i leczenie

Diagnoza schizofrenii odbywa się za pomocą długiej i wnikliwej obserwacji wszystkich objawów, które występują w danym okresie czasu. Pozwala to lekarzowi właściwie rozpoznać chorobę w celu ustalenia strategii leczenia. Nigdy nie należy samemu przesądzać o diagnozie, dlatego w przypadku zauważenia pewnych symptomów, warto zgłosić się do lekarza – psychiatry, który dokona tzw. wywiadu psychiatrycznego i oceni aktualny stan zdrowia chorego.

Leczenie schizofrenii obejmuje zazwyczaj farmakoterapię, psychoterapię oraz socjoterapię. Najczęściej stosuje się tzw. neuroleptyki, które wykazują silne działanie uspokajające poprzez hamowanie aktywności komórek nerwowych. Celem psycho- i socjoterapii jest zminimalizowanie objawów chorobowych, poprawienie samooceny pacjenta, jego funkcjonowania w społeczeństwie oraz uświadomienie istnienia choroby. Terapii poddawani są nie tylko pacjenci, ale również ich rodziny, bowiem choroba w znaczący sposób wpływa także na najbliższe otoczenie schizofrenika.

Autor:

Paulina Poznańska