Przesunięcie czasu o godzinę do przodu i zdrowie: czy cierpisz na jet-lag?

Zmiana czasu o godzinę do przodu ma mieć poważne reperkusje dla naszego zdrowia oraz dla naszej czujności. Poza tym, że jest ona związana z zaostrzeniem problemów sercowo-naczyniowych, to ma być również powiązana z większą liczbą wypadków drogowych w kolejnych dniach. Rytmy dobowe ludzi, krótko mówiąc, mogą być rozregulowane na okres kilku dni, dopóki nie przystosują się do letniego czasu.

W rzeczywistości, zmiana godziny może zakłócić zegar biologiczny niektórych hormonów organizmu, przede wszystkim melatoniny, która potrzebuje słabego światła przez około 2 godziny, aby przywołać sen. W konsekwecji, brak snu ma  tendencję do osłabiania czujności oraz prędkości odruchów w codziennych działaniach ludzi, między innymi za kierownicą samochodu.

Wiadomo, że po zmianie godziny, może się zdarzać więcej wypadków drogowych, przez okres od 1 do 3 dni. Ta zmiana czasu może prowadzić do pewnego poziomu zmęczenia oraz braku uwagi u niektórych osób, podczas gdy inni mniej z tego powodu ucierpią, wyjaśnia pan Nicolas Cermakian, specjalista od rytmów dobowych na Instytucie uniwersyteckim zdrowia mentalnego Douglas, w Montrealu w Kanadzie.

Opublikowano zresztą kilka badań nad tym zjawiskiem w przeciągu ostatnich dziesięcioleci, przede wszystkim w New England Journal of Medicine oraz w przeglądzie Sleep Medicine. Badania te pokazywały bardzo ostry skok liczby wypadków drogowych w poniedziałek, czyli w dniu następującym po przesunięciu czasu o jedną godzinę do przodu.

W innym badaniu, opublikowanym w przeglądzie Current Biology, autorzy wskazywali, iż zegar biologiczny ciała ludzkiego ma mieć większe trudności z przystosowaniem się do czasu przesuniętego o jedną godzinę do przodu niż do powrotu do godziny normalnej.

Zmiany czasu mogą mieć również wpływ na zdrowie mentalne. Według badania australijskiego, liczba samobójstw ma być większa w pierwszych tygodniach po przesunięciu czasu o jedną godzinę do przodu niż w czasie reszty całego roku.

Rytmy dobowe

Rytmy dobowe odpowiadają wydarzeniom biologicznym naszego organizmu, które powtarzają się co 24 godziny. Są one generowane wewnątrz naszego ciała i utrzymują się nawet przy braku bodźców pochodzących z zewnątrz. Może jednakże wpłynąć na nie środowisko, a szczególnie światło. Rytmy te są kontrolowane przez zegar biologiczny umiejscowiony w centrum mózgu, przy podwzgórzu.

Zależą od rytmu dobowego:

- cykl jawa i sen: określa on, w którym momencie czujemy zew Morfeusza i w którym momencie ciało chce się obudzić i zacząć działać;

- temperatura ciała: zmienia się o około 1 stopień Celsjusza w ciągu dnia. Normalnie, temperatura osiąga najniższy stopień około o 4h nad ranem, a maksymalny stopień – wieczorem;

- produkcja hormonów: melatonina (sprzyja usypianiu), na przykład, jest produkowana już od początku wieczoru, podczas gdy wydzielanie kortyzolu oraz testosteronu (które pomagają pozostać czujnym) jest maksymalne rano;

- nastrój: dobre samopoczucie jest zazwyczaj gorsze wcześnie rano i stopniowo rośnie w ciągu dnia. Generalnie, najwyższy punkt osiąga pod koniec dnia;

- tolerancja bólu: wyższa jest popołudniami. Bóle zębowe, na przykład, wydają się bardziej znośne pod koniec popołudnia;

- rytm serca, czujność oraz pamięć zależą również od rymu dobowego.