Przyczyny bezsenności

Sen jest jednym z najważniejszych procesów potrzebnych człowiekowi do prawidłowego funkcjonowania, jednak już ponad połowa populacji ludzkiej cierpi na jego zaburzenia. Coraz więcej osób ma problemy z zaśnięciem, często budzi się w nocy lub pomimo dostatecznej długości snu odczuwa brak wyspania.

Długotrwała bezsenność wpływa negatywnie na nasz nastrój i zachowanie, powoduje obniżenie koncentracji i uczucie ciągłego zmęczenia.

Czym dłużej męczy nas bezsenność, tym objawy i przyczyny tej anomalii są poważniejsze. Przejściowe problemy, silne emocje, czy krótkotrwały stres mogą doprowadzić do bezsenności epizodycznej, która potrwa najwyżej kilka dni. Jeżeli nasze problemy ze snem trwają dłużej może to być bezsenność krótkotrwała (ustępuje po 3 tygodniach) lub przewlekła (trwa dłużej niż miesiąc). Wiadomym jest, że dolegliwości najlepiej zwalczać u źródła, a przyczyny bezsenności mogą być rozmaite.

Nieprawidłowa higiena snu

Niewiele osób traktuje sen, jako coś ważnego, do czego trzeba się przygotować. Jednak sen też ma swoje reguły, które zaburzone mogą wpływać na jego jakość i długość. Przede wszystkim sypialnia powinna być miejscem wyciszonym i spokojnym. Na sen wpływ ma także to, co jemy. Dieta uboga w substancje odżywcze i witaminy w połączeniu z brakiem wysiłku fizycznego w ciągu dnia nie jest dla nas korzystna. Nie należy także odchudzać się bez konsultacji z dietetykiem, ponieważ zbyt mała ilość kalorii w stosunku do zapotrzebowania organizmu może również być przyczyną bezsenności. Przed snem nie należy spożywać dużych i ciężkostrawnych posiłków, ani zażywać środków pobudzających (kofeina, nikotyna) i alkoholu. Inne formy pobudzania się przed snem, np.: oglądanie telewizji lub granie w gry, tez nie pomoże nam w zaśnięciu.  Należy pamiętać, aby nie czytać lub oglądać telewizji w łóżku – łóżko służy tylko do spania! Organizm działa lepiej, jeżeli wprowadzimy regularne godziny zasypiania i wstawania oraz nie śpimy w dzień. Ciężko to osiągnąć przy pracy na zmiany, dlatego wiele osób pracujących w tym trybie cierpi na bezsenność. W zaśnięciu pomagają za to techniki relaksacyjne oraz kąpiel przed snem.

Stres i emocje

Jak wspominaliśmy wcześniej już krótkotrwały stres może wywołać zaburzenia rytmu snu, a co z ludźmi żyjącymi w ciągłym stresie? „Wyścig szczurów”, naglące terminy i przytłaczająca ilość pracy nie są dobrym środowiskiem dla zdrowego snu. Najczęściej diagnozowana u ludzi żyjących w stresie jest bezsenność krótkotrwała, na szczęście łatwo jej zapobiec i leczyć. Czasem zdarza się, że sami siebie „nakręcamy” i niepotrzebnie się denerwujemy. Już sama myśl „co jeśli nie będę mógł/mogła dzisiaj zasnąć”, w przypadku jeśli kiedyś nam się już to zdarzyło, potrafi podświadomie wywołać niepokój lub nadpobudliwość psychoruchową, co prowadzi do bezsenności.

Podróż i aklimatyzacja

Często nie możemy spać, gdy trafiamy w nowe miejsce. Przeprowadzka lub wyjazd powoduje, że nasz organizm potrzebuje aklimatyzacji. Musi się przyzwyczaić do nowego miejsca. Szczególnie narażone na to są osoby zmieniające strefy czasowe i klimatyczne. Organizm może się dłużej przystosowywać, co ma wpływ na nasze samopoczucie. Niekorzystnie wpływają również upały i wysoka temperatura powietrza w pomieszczeniuw którym śpimy.

Zaburzenia w produkcji melatoniny

Melatonina to hormon regulujący cykl dobowy człowieka. Jej niedobór lub nadmiar jest jedną z przyczyn bezsenności. Zaburzenia w produkcji melatoniny występują, gdy: śpimy w dzień, pracujemy do późna przy sztucznym świetle, oglądamy telewizję przed snem, nie mamy uregulowanego wstawania i zasypiania, nie dosypiamy w dni robocze i nadrabiamy w weekendy. Poziom produkcji tego hormonu maleje na starość, dlatego osoby starsze mają mniejsze zapotrzebowanie na sen.

Choroby somatyczne

Jeżeli bezsenność trwa dłużej niż 3 tygodnie powodem mogą być choroby somatyczne, np.: zaburzenia krążeniowo–oddechowe, zapalenie dróg moczowych, choroby tarczycy, niewydolność wątroby i nerek, a także inne choroby w wyniku, których występuje ból, świąd lub duszności. W wypadku zaobserwowania u siebie innych objawów poza bezsennością należy bezzwłocznie udać się do lekarza.

Zaburzenia psychiczne

Bezsenność może odgrywać znaczną rolę w powstawaniu niektórych depresji, a nawet je wywoływać. Może to prowadzić do tzw. błędnego koła. Człowiek nie wysypia się i jego stan psychiczny się pogarsza, doprowadza to do depresji, przez co zaczyna jeszcze gorzej sypiać, co znów powoduje pogłębienie depresji itd. Bezsenność wywoływać mogą także nerwice, zespoły maniakalne, psychozy, schizofrenia. Niestety w około 20% przypadków zaburzeń snu nie da się ustalić jednej podstawowej przyczyny. Należy pamiętać, że środki nasenne pomogą tylko na krótko, po 2 tygodniach organizm się przyzwyczaja do podawanych środków. W wypadku dłuższych problemów, gdy próby relaksacji nie pomagają, trzeba zgłosić się do lekarza bezzwłocznie.

Autor: Katarzyna Cieplińska