Przyczyny wypalenia zawodowego

Syndrom wypalenia zawodowego, określany jest, jako stan całkowitego wyczerpania. Rozumiane jest to wieloaspektowo – wyczerpanie może być zarówno fizyczne, jak i psychiczne, czy też uczuciowe. Najczęściej o wypaleniu zawodowym mówimy, gdy pracownik przestanie odczuwać satysfakcję z wykonywanej pracy. Jest to problem, zarówno dla osoby zatrudnionej, jak i dla pracodawcy. Spada bowiem wydajność pracownika, co może grozić zwolnieniem i utratą, cennego członka firmy.

Złego początki

Nie można jednoznacznie, wskazać momentu, kiedy wypalenie zawodowe się zaczyna. Na ogół objawy pojawiają się bardzo powoli, a część z nich jest ignorowana. Mało osób, uświadamia sobie, do czego może prowadzić narastająca niechęć do pracy. Najczęściej, zrzucane jest to na karb przemęczenia. Jednak w pewnym momencie, zespół wypalenia zawodowego objawi się w pełnej krasie. Czasami, może mieć on na tyle silny przebieg, że wymagana jest specjalistyczna terapia. Oczywiście, na ogół przebieg nie jest tak drastyczny, jednak jego skutki oddziaływają na wszystkie dziedziny naszego życia. Poprzez wypalenie zawodowe, zaburzone zostają nasze relacje społeczne. Problemy, nie ograniczają się tylko i wyłącznie do miejsca pracy, ale niszczą również życie prywatne, co doprowadza do pogorszenia sytuacji. Zaburzeniu ulegają nasze4 relacje ze znajomymi i postrzeganie świata. Nie potrafimy również należycie korzystać z czasu wolnego i odpowiednio regenerować sił.

Wypalenie aktywne i bierne

W psychologii, wyróżniane są 2 typy wypalenia zawodowego – wypalenie aktywne i bierne. Wypalenie aktywne, spowodowane jest przez czynniki zewnętrzne, na przykład, przez warunki pracy. Długotrwały stres, niepewna sytuacja w firmie, czy też zbyt wysokie wymagania przełożonych, mogą być przyczynami. Z kolei wypalenie bierne, jest wewnętrzną reakcją organizmu, na wcześniej wspomniane czynniki. Organizm, w reakcji na stresy, zaczyna być rozregulowany. Zaburzone zostaje wydzielanie serotoniny, czyli hormonu szczęścia. Dodatkowo, pojawia się huśtawka nastrojów, ciągłe napięcie i uczucie wyczerpania. Z początku objawy nie są zbyt nasilone, z czasem jednak stają się prawdziwym problemem. Wypalenie zawodowe, objawia się w tym momencie brakiem efektywności w pracy oraz niemożliwość samodzielnego przezwyciężenia tego problemu.

Grupy ryzyka

Choć wypalenie zawodowe, może dotknąć każdego z nas, istnieją pewne grupy ryzyka. Bardzo narażone, na wypalenie zawodowe, są osoby o obniżonej samoocenie. Jeżeli nie wierzymy we własne możliwości i co za tym idzie staramy się unikać wyzwań, nasze samopoczucie nie będzie zbyt dobre. Nie podejmując nowych wyzwań, nie będziemy odczuwali satysfakcji z wykonywanej pracy, co może doprowadzić do wypalenia zawodowego.

Osoby o niskiej samoocenie, są swoistą grupą ryzyka. Jednak to samo dotyczy osób, które są zbyt zdeterminowane i stawiają sobie zbyt wysokie wymagania. Nadmierna pewność siebie i potrzeba udowadniania własnej wartości, może z czasem prowadzić do wyczerpania. Praca powinna dawać nam satysfakcję, powinniśmy podejmować wyzwania, jednak Ne powinno odbijać się to na naszym systemie nerwowym. Jeżeli w związku z nowymi wyzwaniami odczuwamy stres, a kolejny sukces, traktujemy jako wyznacznik własnej wartości, wypalenie zawodowe, zagraża nam bardziej niż innym pracownikom.

Również, jako grupę ryzyka, można zakwalifikować osoby, wykonujące pracę o dużym bagażu emocjonalnym. Jeżeli na przykład, celem naszej pracy, jest angażowanie się w problemy innych osób, możemy w pewnym momencie nie wytrzymać obciążenia. Jak łatwo więc się domyślić, szczególnie zagrożeni wypaleniem zawodowym są na przykład lekarze, psychologowie, oraz prawnicy. Bardzo odpowiedzialna praca, wymagająca sporej odporności psychicznej, może czasami nas przerosnąć, wtedy mówimy właśnie o syndromie wypalenia zawodowego.

W ostatnich latach, bardzo dużo mówi się o pracownikach korporacji. Jest to właśnie kolejna grupa ryzyka. Nastawienie na sukces za wszelką cenę i praca ponad siły często jest przyryczą ogólnego rozstroju organizmu. Wyczerpanie pojawia się zarówno w sferze psychicznej, jak i fizycznej. Z Tego właśnie powodu, pracownicy dużych korporacji, są szczególnie narażeni, na wypalenie zawodowe. W ostatnich latach, odchodzi się od postrzegania idealnego pracownika, jako osoby bez życia prywatnego i pasji, skupionego tylko i wyłącznie na sprawach firmy. Coraz częściej, w zakładach pracy pojawiają się pokoje, służące do relaksacji. Dzieje się tak, ponieważ zmniejsza to ryzyko wypalenia zawodowego – osoba zrelaksowana jest bardzie wydajna, a co za tym idzie, cenniejsza dla pracodawcy.

Symptomy wypalenia zawodowego

Jak wyżej wspomniano, wypalenie zawodowe, przed „wybuchem” przez pewien czas się rozwija. Jeżeli nie zignorujemy objawów, możemy w porę zapobiec rozwojowi problemu. Symptomami takimi są na przykład: gasnący zapał i koniec fascynacji pracą, nadmierne przemęczenie, ciągłe napięcie, uczucie zdenerwowania, częsta irytacja a także bóle głowy i problemy z zasypianiem. Oczywiście, jeżeli pojawi się jeden z symptomów, może on świadczyć o innej dolegliwości, jednak nie należy go ignorować. W przypadku pojawienia się przynajmniej kilku objawów, możemy już mówić o sporym prawdopodobieństwie, zbliżania się do katastrofy. Obserwowanie własnej psychiki i znajomość objawów, może ułatwić autodiagnozę problemu. Pozwoli to, przedsięwziąć odpowiednie kroki, zapobiegające rozwojowi wypalenia zawodowego.

Prewencja i leczenie

„Lepiej zapobiegać niż leczyć”, jak głosi znana maksyma. Jeżeli więc w porę, zdiagnozujemy objawy, będziemy mogli zaoszczędzić sobie wielu nieprzyjemności. Jeżeli nasze objawy, wskazują na możliwość pojawienia się wypalenia zawodowego, należy przedsięwziąć odpowiednie kroki. Jednym z nich, jest zmiana destruktywnego trybu pracy. Może warto trochę zwolnić i więcej czasu poświęcić na przyjemności? A może, niepotrzebnie bierzemy w pracy na siebie zbyt dużo obowiązków, chcąc udowodnić swoją wartość? Jeżeli uda nam się wykluczyć niezdrowe czynniki z naszej pracy, w nasze życie powróci zapał i pasja a efektywność naszej pracy wzrośnie. Jeżeli natomiast, wypalenie ma być spowodowane zbytnim natłokiem obowiązków, dobrze jest pomyśleć o dłuższym urlopie. Zapewni nam to regenerację sił, zarówno tych fizycznych, jak i psychicznych. Dzięki temu, powrócimy do swoich obowiązków z nową energią.

W momencie, gdy nie udało nam się wypaleniu zawodowym zapobiec, podjęte kroki, powinny być zdecydowanie bardziej radykalne. W drastycznych sytuacjach, warto pomyśleć o zmianie pracy, ponieważ tak naprawdę, nasza kondycja zarówno psychiczna, jak i fizyczna, jest najważniejsza. W Wypadku wystąpienia wypalenia zawodowego, dobrze jest się skontaktować z przełożonym. Ten może nas odesłać do psychologa pracy, lub też skierować na dłuższy urlop. Bardzo często w takich sytuacjach niezbędna jest interwencja specjalisty, a także wsparcie ze strony najbliższych.

Autor:

Joanna Świba