Siła intuicji

Każdy, kto stoi przed dokonaniem ważnej i ciężkiej decyzji, nie powinien długo się nad tym zastanawiać – mówi Gerd Gigerenzer, analityk z Max-Planck. Decyzje podejmowane dzięki naszej intuicji są bardziej ekonomiczne, szybsze i po prostu lepsze.

Co powinna zrobić osoba, która przez dłuższy czas nie może podjąć decyzji? Amerykański prezydent Banjamin Franklin dał kiedyś radę swoim siostrzeńcom: „Podzielcie kartkę papieru, na jednej z nich zapiszcie wszelkie plusy i minusy waszej decyzji. Wypiszcie, co was motywuje do podjęcia takiej decyzji oraz wszelkie powody, które są za lub przeciwko. Taki sposób zawsze mi pomaga.”

Nigdy nie dowiedzieliśmy się jednak, czy dzieci posłuchały swego wuja. Obecnie także rozważanie wszelkich plusów i minusów jest najczęstszym ze sposobów przy podejmowaniu ważnych decyzji.

Ale czy naprawdę zawsze jest to najlepsz wybór?

W wielu przypadkach nie – mówi Gerd Gigerenzer, profesor psychologii i dyrektor w Instytucie Maxa Plancka w Berlinie.

Gigerenzer bada procesy podejmowania decyzji oraz ich strategie już od ponad dwóch lat. Wyniki przestawił w swojej książce „Decyzje podjęte z marszu,” która ukazały się w języku niemieckim, angielskim, hiszpańskim, holenderskim, koreańskim i włoskim.

Logika Franklina jest logiczna – mówi - ale to dlatego, że ludzka pamięć pracuje jak maszyna i lubi liczyć.

Dla niego logika jest jedynie jednym z narzędzi. Dlatego powinniśmy wykorzystywać wiele innych czynników, jak na przykład nasze przeczucie – rozstrzygajmy dzięki naszej intuicji – przekonuje Gigerenzer.

Kalkulacja nie zawsze jest dobra

Amerykański psycholog Barry Schwarz stwierdził, że osoby skromne są przeważnie bardziej optymistyczne i szczęśliwsze w swoim życiu, podczas gdy ekstremalne maksymalizowanie skłania ku depresjom.

Każdy, kto ma wygórowane ambicje, podejmuje swoje decyzje z wielkim trudem – tłumaczy psycholog. W końcu obiektywnie patrząc, podejmują niby lepszą decyzję, ale są mniej zadowoleni z danej decyzji, niż osoby, które mniej oczekują od życia.

Zdumiewająco dobra intuicja

Rezultat badań na pierwszy rzut oka był zdumiewający! – mówi Gigerenzer. Od dawna było wiadomo, że ludzie działają według wcześniej sprawdzonej i najlepszej dla nich strategii przy podejmowaniu decyzji. Kognitywnie patrząc, jest to jednak ograniczający sposób. Podczas badań pierwszy raz spotkaliśmy się z tym, że szybka decyzja może być tak samo dobra - a może i lepsza – niż przemyślane działanie.

Szeroka analiza uważana jest przez badaczy za najlepszą metodę w podejmowaniu decyzji: badacz sprawdzał to poprzez wykorzystywanie wielu procesów komputerowych, w których rozpatrywał optymalne podejmowanie decyzji według różnych kryteriów – co jest unowocześnioną metodą Franklina.

Gigerenzer przyjął naukowe wyzwanie i porównał na podstawie dwóch strategii problemy z dziedziny gospodarki, psychologii, zdrowia czy biologii.

Rezultat?

Poprawność decyzji podejmowanych po szerokim przeanalizowaniu wszelkich aspektów osiągnęła 68%. Intuicyjny wybór – 71%.

Ludzkie wybory są kompleksowo analizowane. Przykładem może być wybór szkoły. Gdy rodzice chcą wybrać szkołę dla swojego dziecka, sprawdzają wszelkie statystyki, a najważniejszym jest procent zdawalności.

Jednak nie zawsze jest to podawane. I jak wtedy podjąć decyzję o tym, która ze szkół jest lepsza? Polegają na swojej intuicji. Skoro niektóre dane nie są podane do wiadomości publicznej, uwierzmy w siebie i dokonajmy wyboru sami.

Im mniej informacji tym lepiej

Kiedy lepszym jest wiedzieć więcej, a kiedy mniej? Więcej jest lepiej – mówi badacz – gdy sytuacja jest znana, reguły jasne, a przyszłość klarowna. Mniej jest lepiej, gdy przyszłość jest niepewna. Kiedy czegoś nie jesteśmy pewni, ani świadomi – powinniśmy zaufać naszej intuicji. Takie decyzje są w 85% udane.

Nie zastanawiaj się za długo

Najlepiej podejmujemy dobre decyzje, gdy nie zastanawiamy się zbyt długo nad konsekwencjami naszego wyboru. Gdy baseballista podchodzi, aby odbić piłę i robi to bez zastanowienia, przeważnie udaje się to.

Z kolei ten, który przed swoim zagraniem rozważa wszelkie możliwości uderzenia – pudłuje. Badania pokazują, że najlepiej działamy, gdy mamy krótszy czas na wykonanie danej czynności i polegamy na intuicji.