Śpij, aby lepiej zapamiętywać!

Nasze wspomnienia utrwalają się o wiele lepiej podczas głębokiego snu, według nowego, niedawno opublikowanego badania. Te  rezultaty mogą znaleźć zastosowanie jako pomoc ofiarom stresu posttraumatycznego, albo też jako pomoc w szybkim uczeniu się języków obcych. Sen ma nam pozwalać lepiej zapamiętywać, tak uważali niektórzy już od dawna, jednakowoż bez wielkiej w to wiary.

Dzisiaj natomiast, dzięki pracom badawczym pewnego zespołu niemiecko-szwajcarskiego, nauka właśnie udowodniła, że pamięć jest bardzo skutecznie utrwalana w ciągu snu, podczas gdy wspomnienia w ciągu dnia mogą zostać poważnie zaburzone.

Rezultaty te, opublikowane w przeglądzie Nature Neuroscience, były najpierw oparte na hipotezie, która chciałaby, żeby istniał pewien proces utrwalania wspomnień w mózgu. Hipoteza ta podtrzymuje pomysł, iż nowe wspomnienia nie są utrwalane w danym momencie na całe życie. Mogą bowiem one istnieć w dwóch postaciach: w formie aktywnej, w której mogą ewaluować pod wpływem zakłócających elementów, oraz w formie nieaktywnej albo stałej, kiedy stają się w pewien sposób „odporne” na zapominanie.

Wspomnienia są bardzo … plastyczne

U zwierząt, reaktywacja wspomnień, poprzez zastosowanie jakiegoś zapachu, na przykład, wywołuje nową niestabilność w połączeniach synaptycznych neuronów związanych z danym wspomnieniem, oraz w markerach molekularnych biorących udział w tworzeniu się wspomnień.

Dla jasności, reaktywacja wspomnienia czyni go plastycznym. Wystarczy więc dorzucić jakiś element zakłócający, to znaczy, nową informację podobną do wspomnienia, aby te dwie informacje się wymieszały i uczyniły dane wspomnienie mało wyraźnym. Pojawiło się więc pytanie, czy mózg reaguje w ten sam sposób kiedy śpi?

Aby przetestować tę hipotezę, grupę ochotników poddano pewnemu szczególnemu testowi, składającego się z czterech faz: uczenie się, reaktywacja, zakłócenie, próba. Uczenie się polegało na zapamiętywaniu piętnastu par kart przedstawiających zwierzęta albo przedmioty, przy jednoczesnym wdychaniu nieprzyjemnego zapachu.

Reaktywacja wspomnienia, polegająca na ekspozycji na zapach, została zrealizowana dla połowy uczestników badania w czasie fazy głębokiego snu. Pozostali uczestnicy nie spali.

Ci, którzy śpią, opierają się lepiej zakłóceniom

Element zakłócający, czyli zapamiętywanie nowej grupy kart, przewidziane w celu zakłócenia pierwszych wspomnień, został zrealizowany dla pierwszej grupy będącej już po fazie snu głębokiego, a także dla drugiej grupy, która nie mogła spać.

Przepytywani z pierwszej serii kart, uczestnicy badania, którzy nie zostali poddani fazie reaktywacji, osiągali wszyscy ten sam wynik – 60% powodzenia, niezależnie od tego, czy spali czy nie przed fazą próby. Ten poziom spada do 40% u osób, które zostały poddane fazie reaktywacji wspomnienia, ponieważ znana jest ona z tego, iż czyni ona wrażliwym na zakłócenia.

Reaktywacja wspomnienia podczas snu natomiast miała zupełnie inne następstwa, i to dość nieoczekiwane. Zamiast osłabiać wspomnienie, prowadzi ona do tego, iż wspomnienie bardziej się zakotwicza, jak pokazuje to poziom powodzenia bardzo wyraźnie lepszy w tej grupie – 85%.

Przyspieszone gromadzenie informacji

Aby zrozumieć to, co się dzieje w mózgach uczestników badania w momencie reaktywacji wspomnienia w okresie snu albo jawy, naukowcy zdecydowali się na obserwację poprzez rezonans magnetyczny funkcjonalny tych stref mózgu, które są aktywowane w przebiegu reaktywacji.

Stwierdzono, że pacjenci uśpieni i poddani działaniu zapachu, aktywują lewy hipokamp, a z kolei pacjenci na jawie aktywują preferencyjnie prawą boczną korę przedczołową. Aktywacja hipokampu, czyli strefy mózgu, która jest związana z procesem zapamiętywania, może przyspieszyć transfer informacji do tej strefy mózgu, gdzie wspomnienie zostanie w końcu utrwalone w sposób definitywny.

Te nowe dane pozwolą, według autorów badania, na wyobrażenie sobie nowych metod pomocy ludziom, którzy są ofiarami stresu posttraumatycznego.

Rektywacja przed interwencją psychoterapeutyczną może znacznie ułatwić modelowanie oraz proces odrzucania niechcianych wspomnień, co z kolei uczyni terapię bardziej skuteczną. W dodatku, reaktywacja, podczas snu, nauczonych nowych idei i konceptów, może z kolei utrwalić efek terapii na dłuższą metę. Prawdziwe pranie mózgu!