Stres jest czynnikiem dziedziczonym przez co najmniej 3 pokolenia

Według ostatnich badań przeprowadzonych przez naukowców w dziedzinie psychologii z Tufts University, stres jest dziedziczony z pokolenia na pokolenie, przeważnie z ojca na córkę. Nie jest, jak dotychczas podejrzewano, czynnikiem kulturowym. Jest to bardzo zaskakujący wynik badań, które zostały przeprowadzone na czterech pokoleniach myszy.

Psychologowie zastanawiali się, czy stresujące wydarzenia doświadczane przez młode osobniki mogą być odczuwane także przez ich potomstwo, a nawet przez kolejne pokolenie. Prace przeprowadzone na myszach, które zostały opisane w czasopiśmie Biological Psychiatry, stwierdzają, że ta druga opcja jest jak najbardziej możliwa.

Naukowcy przeprowadzili badania na wielu pokoleniach gryzoni. Pierwsza grupa (F0), składająca się z 12 samców i  11 samic, w okresie młodości była poddawana licznym sytuacjom stresowym. 

Gdy osobniki osiągnęły wiek 27 - 76 dni, zmieniano klatkę. Wskutek tych działań, zwierzęta nie miały żadnych szans na utrzymanie długoterminowych relacji, ani żadnych możliwości normalnego funkcjonowania.

Dwa miesiące później, testy na poziom niepokoju i na zachowania społeczne wykazały, że gryzonie osiągnęły znacznie gorsze wyniki od swoich rówieśników, nie poddawanych czynnikom stresowym.

Pomimo powrotu do normalnego życia, niestabilność emocjonalna nadal się utrzymywała, szczególnie wśród samic. Wysoki poziom kortykosteronu (hormonu stresu) wskazywał na niepokój, zaburzenia towarzyskie i społeczne.

Jeśli chodzi o samców, pomimo pewnych oznak niepokoju, myszy wydawały się być w mniejszym stopniu dotknięte.

Kolejne badania przeprowadzone na potomstwie z pokolenia F0 (F1) - pierwsza grupa F1 była wychowywana przez biologiczną matkę, druga wychowała się u matki zastępczej, która nie przeżyła żadnego stresującego wydarzenia.

U samców z drugiego pokolenia nie zauważono żadnego niepokojącego sygnału. Ich zachowania były takie same jak u pozostałych myszy.

Natomiast samice wykazywały takie same zachowania jak ich matka, czyli trudności ze społecznym dostosowaniem, i to nawet jeśli zostały wychowywane przez osobnika, który nie był zestresowany.

Potomstwo trzeciego pokolenia (F2) jest mieszane, składa się z gryzoni, gdzie co najmniej jeden rodzic jest z pokolenia F1. Te badania potwierdzają, że samce nadal zachowują się naturalnie, podczas gdy u samic obserwuje się stany lękowe. Lecz tym razem pojawia się nowa reakcja.

Jeśli ojcem jest samiec z pokolenia F1, poziom stresu wzrasta znacznie bardziej niż w pozostałych przypadkach.

Innymi słowy, samce z pierwszego pokolenia przekazują traumę swych rodziców na swoje córki, które odczuwają stres we wzmożonym stopniu.

U trzeciego i ostatniego miotu myszy (F3), wyniki są takie same. Samce nadal nie wykazują zachowań lękowych, natomiast samice żyją w stresie, szczególnie jeśli ich ojcem jest bezpośredni potomek pokolenia F0.

To odkrycie jest bardzo intrygujące dla społeczności naukowej – naukowcy nie są w stanie zrozumieć do końca mechanizmów zachodzących podczas badań.

Deborah Bourchis z INSERM (francuski Narodowy Instytut Zdrowia i Badań Medycznych) twierdzi, że jeśli chodzi o cechy przekazywane z ojca na córkę, hormon stresu (kortykosteron) jest nader ciekawym elementem badawczym, na którego trzeba koniecznie zwrócić szczególną uwagę podczas następnych badań.

Tylko trzy mechanizmy mogłyby wyjaśnić opisane wcześniej, nietypowe dla naukowców, mechanizmy dziedziczenia.    

1) Mechanizm genetyczny -  związany z pojawieniem się mutacji w sekwencji DNA samców.

2) Drugi mechanizm (bardziej prawdopodobny): zachodzą modyfikacje epigenetyczne, to znaczy w białku i w czynnikach molekularnych odpowiedzialnych za regulację aktywności genów. Autorzy zakładają, że zmiany mogą np. wystąpić w plemnikach ojców.

3) Trzecie rozwiązanie dotyczy nieprawidłowego zachowania samca podczas okresu godowego.

Temat badawczy jest interesujący, jeśli chodzi o porównanie zachowania gryzoni z zachowaniem u człowieka.

Pojawia się tutaj pytanie – czy ludzie również wykazują tendencje dziedziczenia stresu, jakie obserwuje się u myszy? Czy warto kontynuować badania w tej dziedzinie?