Stres w pracy

Stres w pracy spotyka chyba każdego pracownika. Nie ważne, czy pracujemy w dużej korporacji czy prowadzimy własną, małą rodzinną firmę, wiele czynników powoduje, że stres w pracy się pojawia. Jest on wręcz nierozerwalnie złączony z naszym codziennym życiem prywatnym i zawodowym. Stres w pracy może nam towarzyszyć cały czas i w zależności czy jest „dobrym" stresem, czy stresem przewlekłym, wpływa na jakość naszego życia.

Stres w pracy jest uznawany za jedno z najczęściej spotykanych zagrożeń czekających na pracownika w miejscu pracy i szacuje się, że prawie 30% pracowników narażonych jest na nadmierny stres związany z wykonywanymi obowiązkami. Skutkiem takiej sytuacji może być pojawienie się u pracownika zespołu wypalenia zawodowego (bourn-out syndrome), który przekłada się między innymi na jakość wykonywanej przez niego pracy.

Czym jest stres w pracy

Literatura definiuje stres między innymi jako sytuację, w której człowiek poddany jest wymaganiom zewnętrznym, które uznaje on jako nieadekwatne do jego możliwości i potrzeb. Podobnie dzieje się w pracy, gdzie wymagania środowiska pracy nie zawsze odpowiadają możliwością i potrzebom pracownika. Pojęcie stresu doczekało się wielu różnych definicji. Mimo iż, specjalistom medycyny pracy udało się opracować odpowiednie procedury dotyczące radzenia sobie ze szkodliwymi twardymi czynnikami (metale ciężkie, rozpuszczalniki, toksyczne opary itp.), jednak w przypadku czynników miękkich (czynniki psychospołeczne takiej jak agresywność, presja, odpowiedzialność) stworzenie efektywnych procedur okazało się niemożliwe.

Każdy człowiek ma inne predyspozycje i jego poziom odporności na stres jest różny, jednak wiele czynników jest powszechne uznawanych za stresujące. Zalicza się do nich niesprzyjające i szkodliwe środowisko pracy (hałas, złe oświetlenie, kontakt z substancjami toksycznymi), przeciążenie obowiązkami, monotonia pracy i zadania poniżej ambicji pracownika, niewystarczająca kontrola nad procesem pracy, niewłaściwy styl zarządzania, konflikty międzyludzkie oraz brak perspektywy rozwoju zawodowego.

Objawy stresu w pracy

Pojawienie się stresu to sytuacja alarmowa, na którą organizm musi szybko i skutecznie odpowiedzieć. Krótkotrwały stres nie obciąża zbytnio naszego organizmu. Mimo że, każdy z nas ma inne predyspozycje to niektóre objawy stresu są podobne dla wszystkich. Pobudzony zostaje układ nerwowy, puls staje się szybszy, wyostrzają się zmysły i dochodzi do napięcia mięśni. Inaczej dzieje się, gdy jesteśmy poddawani długotrwałemu stresowi, badania pokazują bowiem, że nie jest nam on obojętny.

Zbyt wysoki i trwający przez długi okres czasu stres przyczynia się do powstania wielu schorzeń, takich jak zaburzenia psychiczne (depresja), psychologiczne (zespół wypalenia zawodowego), choroba niedokrwienna serca, problemy dermatologiczne i gastryczne oraz dysfunkcje mięśniowo-szkieletowe. Ponadto stres przyczynia się do osłabienia naszego układu odpornościowego, dlatego łatwiej zapadamy na infekcje, a nawet wzrasta ryzyko rozwinięcia się choroby nowotworowej. Stres może objawiać się również w zachowaniach takich jak nadużywanie alkoholu czy tytoniu, większej absencji w pracy i zwiększonemu ryzyku wypadku w pracy.

Przeciwdziałanie stresowi w pracy

Co powinien zrobić pracodawca, aby ograniczyć sytuacje stresujące w pracy

Aby podjąć skuteczne działania mające na celu obniżenie poziomu stresu wśród pracowników pracodawca powinien opracować strategię, która będzie miała dwutorowy charakter. Z jednej strony będzie nastawiona na zniwelowanie czynników zewnętrznych lub przynajmniej ich ograniczenie, z drugiej strony zostaną podjęte kroki w celu podwyższenia indywidualnej odporności na stres konkretnych pracowników.

W pierwszej kolejności ważne jest, aby dobrze zdiagnozować problem. W tym celu można wykorzystać metody takie jak jak ankieta, w której znajdą się pytania dotyczące absencji pracowników czy rotacji zawodowej, indywidualne rozmowy z pracownikami czy spotkania z przedstawicielami związków zawodowych. W celu zdefiniowania źródła i samego problemu mogą pomóc eksperci, jednak warto pamiętać, że ich udział i podejmowane działania powinny być zaakceptowane przez pracowników.

Jak pracownik sam może poradzić sobie ze stresem w pracy

Działania podejmowane wobec pracowników obejmują zazwyczaj modyfikację ich spojrzenia na stresujące sytuacje, zmiany w strukturze stanowiska pracy, aby było ono lepiej dopasowane do możliwości i potrzeb pracownika, a także kreowanie lepszego stylu życia dla wzmocnienia ogólnej odporności na stres. Niezależnie od własnej podatności na stres każdy pracownik może stosować kilka technik ograniczających sytuacje stresowe, bowiem warto zastanowić się nad lepszym zorganizowaniem swojego czasu pracy, negocjowaniem realnych terminów ukończenia zadań czy efektywniejszym wykorzystywaniem przerw w pracy.

Wielu sytuacji stresowych można uniknąć, jednak są takie, którym nie jesteśmy w stanie zapobiec. Dlatego warto opracować dla siebie samego „plan awaryjny", który takie momenty pozwoli nam przetrwać lub skutecznie odreagować. Warto zastanowić się nad poprawą jakości swojego życia zarówno w pracy jak i poza nią. Z tego powodu należy zadbać w pracy o to, żeby nie dążyć do bycia perfekcjonistą i zacząć kształtować w sobie poczucie humoru, odpowiednio wykorzystywać swoje możliwości oraz nie przejmować się sprawami, na które nie mamy wpływu. W życiu prywatnym sprawdzają się takie rozwiązania jak rozmowy z bliskimi, kontakt z naturą, uprawianie sportu czy zmiana nawyków żywieniowych na zdrowsze.

Barbara Olszar