Trema – czym jest, wpływ na życie, sposoby opanowywania

Lęk, stres, niezdolność do koncentracji uwagi, trudność z odtworzeniem najprostszych informacji, przyspieszone bicie serca, uczucie suchości w ustach, drżenie ciała, pocenie - to wszystko klasyczne objawy tremy. Dzisiejszy świat stawia nam wysokie wymagania, tempo życia nie zwalnia, a trema związana z wywieraną presją dopada nas na każdym kroku.

W powszechnym przekonaniu zjawisko to kojarzone jest najczęściej z wystąpieniami artystycznymi. Nic bardziej mylnego. Tremy można doświadczyć z różnorakich powodów związanych z naszą codziennością. Odczuwamy ją nawet podczas kontaktów z innymi ludźmi. Jednak tworzenie więzi i współdziałanie z innymi wpisane jest w naszą naturę, a sprawne funkcjonowanie społeczne ma wartość fundamentalną.

Trema i jej wpływ na nasze życie

Nie tylko wystąpienia publiczne, rozmowy kwalifikacyjne czy negocjacje ze współpracownikiem, ale przede wszystkim obcowanie z drugim człowiekiem wymaga zdolności, wiedzy i panowania nad sobą. Wywieranie zamierzonego wpływu na innych ludzi czy skuteczne prezentowanie swoich poglądów świadczy o możliwości efektywnego zdobycia i utrzymania miłości, przyjaźni czy pozycji społecznej.

Uczucie nerwowości, niepewności, lęku, jakiego doświadczamy podczas tremy, może zdominować wszystkie nasze atuty i umiejętności. Obecnie życie porównywane jest do nieustannej walki o swoją pozycję, o stawanie się lepszym, innym od wszystkich. Bój toczy się o wywieranie odpowiedniego wrażenia, to gra pozorów najczęściej dopasowana pod oczekiwania odbiorcy, od którego chcemy otrzymać konkretne, sprecyzowane korzyści. Aktualny sposób społecznego funkcjonowania obrazują metafory maski. Wydaje się, że posiadanie kontroli nad własnym losem i realizowanie swoich celów, pragnień domaga się półśrodków. Niestety, konieczność wytworzenia kreacji zawsze będzie powodem do odczuwania tremy. W końcu jest to zjawisko szczególnego napięcia emocjonalnego, stresu i zdenerwowania związanego z faktem, że człowiek nieustannie poddawany jest ocenie. Często towarzyszą jej objawy paniki, które są rodzajem fobii społecznej.

Trema - objawy fizyczne a stan umysłu

Trema to nie tylko objawy fizyczne, ale przede wszystkim stan umysłu w określonych sytuacjach. Maska, którą „zakładamy” np. podczas ekspozycji społecznej, odzwierciedla nasze możliwośc co do poziomu manipulacji, jaką się posługujemy. W pewien sposób stanowi to odzwierciedlenie nas samych, naszych zasobów, umiejętności, niekiedy nawet wyznacza granice, do jakich możemy się posunąć. Zawsze jednak oznacza to pewne zakrzywianie rzeczywistości, w celach uzyskania pożądanych korzyści. Udawanie kogoś, kim nie jesteśmy, zawsze rodzi niebezpieczeństwo zdemaskowania- to właśnie wzbudza w nas obawy, tremę. Współczesna psychologia zauważa, że mamy do czynienia z narastającym lękiem społecznym i nie dotyczy to wyłącznie osób nieśmiałych i wstydliwych.

Niewielki stopień napięcia wewnętrznego sprzyja lepszej mobilizacji, koncentracji, poprawia refleks, jednak gdy jest zbyt duży i wkracza we wszystkie aspekty naszego życia, staje się zjawiskiem niekorzystnym, destrukcyjnym i dezorganizującym nasze życie.

Jak pokonać tremę?

Praca ze stresem i tremą jest żmudnym procesem i wymaga sporo zaangażowania. Nie należy zarządzać swoimi emocjami w taki sposób, aby nagle zniknęły. Należy to robić stopniowo. Instynktownie nasze działania bazują na trzech opcjach: ominąć, usunąć, a jeśli się nie da, w ostateczności, próbować rozwiązać. Sytuacja się jednak komplikuje, kiedy nie chodzi wyłącznie o świat zewnętrzny, ale o naszą osobistą sferę duchową wobec której trudno być zero-jedynkowym.

RTZ - Racjonalna Terapia Zachowania

Wszystko zaczyna się od postrzegania świata, wydarzeń, rzeczy, sposobu, w jaki o sobie myślimy i jak traktujemy wyzwania, wiedząc, że nie na wszystko mamy wpływ. Istnieje nawet Racjonalna Terapia Zachowania, stworzona przez psychiatrę Maxie'go C. Mautlsby'ego, opierająca się na założeniu, że to nie zdarzenia i sytuacje nas smucą, wywołując skrajne emocje, lecz to, jak je postrzegamy, jakie mamy na ich temat przekonania. Skoro zatem nasze reakcje i zachowania zależą od schematów myślowych, wyłącznie my mamy nad nimi władzę, jesteśmy odpowiedzialni za swoje postępowanie. Jeżeli więc problem wydaje się być przytłaczający i nie do rozwiązania, to zamiast usilnie i bezskutecznie się go pozbywać, należy zmienić swoje nastawienie. Nie należy to jednak do najprostszych zadań, przeciwnie, to niezwykle wymagające, uczy przełamywania wewnętrznych oporów i barier. Zamiast maskować się i udawać kogoś, kim nie jesteśmy, stańmy się dokładnie tym, kim chcemy być. Należy działać zgodnie ze swoją naturą i odczuciami, musimy dać im przestrzeń, wsłuchiwać się w nie, przeżywać. Nie ma dobrych i złych emocji - są emocje, a dopiero ich interpretacja buduje obraz nas samych. Nieustanne kamuflowanie własnego ja wzbudza lęki i obawy przed poznaniem innych ludzi. Trema bywa jedynie analizą tego, co się wydarzyło powiązaną wyłącznie z negatywnymi bodźcami, odczuwanie silnego niezadowolenia lub wstydu związanego z wywarciem odwrotnego do zamierzonego wrażenia.

Zmiana nastawienia i postawy

Najważniejszym krokiem w przezwyciężeniu tremy jest pogodzenie się z faktem, iż nie możemy jej całkowicie wyeliminować, a uczucie niepewności będzie nam nadal towarzyszyć. Istotne jednak, że znacząco możemy wpłynąć na poziom naszych stanów lękowych.

• Kontroluj reakcje somatyczne - istnieje wiele technik relaksacyjnych odwołujących się do progresywnego radzenia sobie z napięciem mięśniowym.
• Opanuj właściwą technikę oddychania - w sytuacjach stresowych nasz organizm często przechodzi do oddychania wysiłkowego lub płytkiego. Medycy zapewniają, iż można ten proces biologiczny sterować świadomością, co prowadzi do uregulowania poziomu napięcia.
• Zdobądź się na pewność siebie i retoryczną praktykę. Są trzy rodzaje zachowań niewerbalnych, negatywnie wpływających na postrzeganie nas przez inne osoby:

1. Zamknięta postawa (np. skrzyżowane ramiona).
2. Specyficzny ton głosu, często wysoki, piskliwy.
3. Brak kontaktu wzrokowego i wszystkie znaki zewnętrzne świadczące o braku pewności siebie i wstydliwości.

Można nauczyć się zarówno zachować postawę, która umożliwia żywą gestykulację, jak i koordynowania wysokości głosu mimo wewnętrznej nerwowości. Aby tego dokonać, nie należy jednak unikać trudności i sytuacji stresowych. Nie można omijać problemów, lecz trzeba uczyć się je rozwiązywać, by nie zaszczepiać w sobie poczucia nijakości. Kompleksy znacząco podwyższają poziom odczuwania tremy w życiu codziennym.

Akceptacja

Przywoływanie negatywnych uczuć i zapewnianie samych siebie o niechęci do nich powoduje dokładnie odwrotny skutek. Jest to zbudowanie ramy relacyjnej, która bazuje na przekonaniu, iż „jeżeli czegoś nie chcesz, masz to”. Powtarzanie sobie zdania „nie chcę czuć tremy”, dodatkowo wzmaga objawy jej odczuwania. Usilna próba niemyślenia czy nierobienia czegoś, co jest nieodłącznym elementem konkretnego wydarzenia bądź pojawienie się sytuacji, na którą faktycznie nie mamy wpływu, wprowadza nas w zupełnie odwrotny stan. Myśli wydają się być obsesyjne i natarczywe. Czy jest więc sens, aby nie analizować niewygodnych dla nas bodźców i uczuć? Zdecydowanie nie. Akceptacja jest koniecznością, której musimy być świadomi.

Interpretacja uczuć i emocji

Powinniśmy pracować nad sposobem odpowiedniej interpretacji zdarzeń, nie należy walczyć z emocjami, które uznajemy za negatywne. Trzeba przede wszystkim zrozumieć, że my sami nie jesteśmy daną emocją i nie możemy się z nią utożsamiać, dając jej całkowicie zdominować własne „ja". Należy prawdziwie reagować na to, co się dzieje, przyjmując wydarzenia, reakcje cielesne i duchowe takimi, jakie są, ale z pamięcią o tym, że nimi nie jesteśmy. Udowodnione jest, że niezgoda i brak otwartości na przeżywanie lęku poszerza jedynie pole jego działania na wielu różnorakich płaszczyznach życia. Tłumienie emocji to przyczyna stresu, nie można więc udawać, że ich nie ma. Jedyną drogą jest pojednanie się z nimi, zaakceptowanie i traktowanie jako, może nieco mniej lubianą, ale nieodłączną i potrzebną cząstkę siebie.

Relaks, aktywność fizyczna, sen, wewnętrzna równowaga - sposoby walki z tremą i stresem

Nie wymagaj od siebie niezniszczalnych pokładów odporności i waleczności. Aby stawiać czoła wyzwaniom, musisz pamiętać o sobie. Nic tak nie rozładowuje negatywnych emocji jak odpowiedni relaks.

• Zacznij dzień od tego, co lubisz najbardziej. Włącz muzykę, celebruj poranne picie kawy, weź ciepłą kąpiel, zrób coś co sprawia, że cieszą cię zwykłe, małe, ale przyjemne czynności.
• Zadbaj o swoją kondycję. Nie od dziś wiadomo, że wysiłek fizyczny potrafi zapewnić prawdziwą eksplozję endorfin. Nie ignoruj tych informacji. Męcz swoje ciało, zanim ono zacznie męczyć ciebie i zapewni kolejne powody do odczuwania lęku. Jazda na rowerze, rolkach, szybki marsz, bieg, a nawet spacer regeneruje i oczyszcza Twój umysł. Poprawa kondycji pozwoli także na lepszą kontrolę nad własnym ciałem w sytuacjach stresowych.
• Dobry sen to jedna z podstawowych zasad funkcjonowania całego organizmu, w tym układu nerwowego. Nie można zaniedbywać potrzeb fizjologicznych, problemy z bezsennością oznaczają rozdrażnienie, spadek koncentracji, pogorszenie samopoczucia i wyglądu. Ciężko jednak spokojnie usnąć, szczególnie kiedy kolejny poranek rozpoczyna wydarzenie, które już dziś powoduje w nas uczucie tremy. Nie powinniśmy jednak zażywać tabletek nasennych i używek. Trzeba skutecznie, poprzez odpowiednią interpretację nadchodzących zdarzeń, wyciszać swój organizm do snu.
• Równowaga wewnętrzna to stan umysłu, który można sobie wypracować. To granica między emocjonalnym podnieceniem a trzeźwym osądem i postrzeganiem siebie. Prawdziwym sukcesem jest uniezależnienie się od ocen otoczenia i poleganie na osobistych doświadczeniach, umiejętnościach i wiedzy o samym sobie. Realnie oceniaj swoje możliwości, odsuwaj od siebie abstrakcyjne wątpliwości i wierz we własne siły.
• Wyrzekaj się wewnętrznych „demonów”, nie nakręcaj spirali strachu, nie pozwól sobie wmówić, że zamierzone cele się nie powiodą, że nic się nie uda - negatywne scenariusze niekiedy przyciągają niechciane zdarzenia na zasadzie samospełniającej się przepowiedni. Nie daj się zdominować natarczywym, frustrującym myślom, które niepotrzebnie i bezpodstawnie cię rozpraszają.Zacznij pracować, uczyć się i działać.

Schematy myślowe przyczyną tremy

Występowanie tremy nie jest równoznaczne z rzeczywistym brakiem osobistych walorów ani nie wynika z nieznajomości zasad funkcjonowania we współczesnym społeczeństwie. Nie zależy nawet od tego, iż dopuszczamy do przekonania, że oceniający nas ludzie będą surowi i wymagający, a relacje z nami potraktują jako bezwartościowe. Trema jest wynikiem osobistych przekonań i schematów myślowych. Sami decydujemy o interpretacji zdarzeń. Niestety, często kierujemy się przesadnymi obawami, pozostającymi w mniejszej lub większej rozbieżności z rzeczywistością. Takie lęki stanowią duży problem, ponieważ skutecznie mogą zniszczyć plany, nadzieje i pewność siebie człowieka.

Trema a samoświadomość publiczna

Wielu ludzi nie potrafi radzić sobie w sytuacjach stresowych, poddają się panice, pozwalają, aby pojawiające się napięcie ich paraliżowało. Problem wydaje się tkwić w naszych subiektywnych przekonaniach o własnych szansach i umiejętnościach. Im większa motywacja do wywarcia pożądanego wrażenia i im mniejsze przekonanie o własnych zasobach i możliwościach osiągnięcia celu, tym większe nasilenie lęku społecznego. Należy zatem obiektywnie i odpowiednio konstruować swoją samoświadomość publiczną, która jest budowaniem poczucia swojej tożsamości i sposobu myślenia o sobie, w oparciu o opinie innych ludzi, publicznie odbierane i obserwowane aspekty swojej indywidualności. Im bardziej będzie ona dla nas przychylna, tym mniejsze ryzyko poddawaniu się negatywnym emocjom.

Autor: Kinga Gumińska