Zaburzenia osobowości

Decyzje, jakie podejmujemy w życiu, zależą od wyrobionych wzorców myślowych. Wynikają one ze zdobytej wiedzy i pozwalają na dostosowanie się do współżycia z innymi członkami społeczeństwa, jak i z własną osobą. Czasami jednak człowiek nie potrafi kontrolować swoich uczuć i zachowań. Ponadto może mieć problemy z nawiązywaniem znajomości i wchodzeniem w związki partnerskie. Mogą być to objawy zaburzeń osobowości.

Czym są zaburzenia osobowości?

Z badań wynika, że co dziesiąta osoba cierpi na zaburzenia osobowości. Są to utrwalone wzorce zachowań, które nie sprawdzają się w reakcji na pewne okoliczności. Zarówno w życiu wewnętrznym jednostki, jak i w relacjach z otoczeniem. Przykładowo. Człowiek ma trudności z podejmowaniem decyzji lub ciągle się zamartwia, czuje niepewność i ma zaniżoną samoocenę. Oczywiście nie w każdym wypadku muszą to być objawy zaburzeń osobowości, ale jeżeli występują ciągle i mają duży stopień natężenia, mogą być przyczynkiem do niepokoju i skontaktowania się ze specjalistą.

Typy zaburzeń osobowości:

Zaburzenia osobowości - typ A:

Osobowość paranoiczna:

występuje wtedy, gdy człowiek jest nadmiernie podejrzliwy wobec innych ludzi. Jednostka z takim typem zaburzenia może jeszcze nie wejść w relacje z drugą osobą, a już wyczuwa wrogość wobec swojej osoby ze strony innego człowieka. Dodatkowo jednostka z osobowością paranoiczną może zbyt mocno przeżywać odrzucenie i być niezdolna do wybaczenia urazy;

Osobowość schizoidalna:

jednostki z tym zaburzeniem żyją we własnym świecie marzeń i fantazji. Nie wyrażają chęci nawiązywania relacji z innymi ludźmi. Własne towarzystwo wystarcza im w zupełności;

Osobowość schizotypowa:

w tym przypadku jednostka ma przede wszystkim duże problemy z formułowaniem myśli. Mogą występować również dziwne doznania słuchowe lub wzrokowe.

Zaburzenia osobowości - typ B:

Osobowość antyspołeczna:

w przypadku tego typu zaburzenia jednostka nie szanuje uczuć innych. Działa impulsywnie, a kiedy skrzywdzi drugą osobę, nie czuje wyrzutów sumienia. Przez to nie potrafi wchodzić w bliskie relacje z innymi. Te zaburzenia mogą prowadzić do działań niezgodnych z prawem, a także nieumiejętności uczenia się na własnych błędach;

Osobowość emocjonalnie chwiejna:

podobnie jak w przypadku osobowości antyspołecznej, jednostki z osobowością emocjonalnie chwiejną działają impulsywnie. Potrafią jednak wchodzić w relacje z innymi ludźmi, ale nie są w stanie ich utrzymać. W przypadku tego zaburzenia mogą wystąpić nawet paranoja i depresja. A to może z kolei doprowadzić do samookaleczenia;

Osobowość histroniczna:

jednostki z tym zaburzeniem są egocentryczne. Ponadto nadmiernie dramatyzują wydarzenia.

Osobowość narcystyczna:

ludzie z tą osobowością wykorzystują innych dla zrealizowania własnych celów. Mają wysokie poczucie własnej wartości, pragną być w centrum uwagi, a najważniejsze jest dla nich zdobycie władzy lub wysokiej pozycji.

Zaburzenia osobowości - typ C:

Osobowość obsesyjno – kompulsywna:

to zaburzenie może powodować trudności z podejmowaniem decyzji. Ponadto ludzie z tą osobowością są perfekcjonistami. Dbają o każdy szczegół. Boją się, że popełnią błąd, dlatego są protekcjonalni;

Osobowość unikowa:

ludziom z tą osobowością bardzo zależy na byciu lubianym. Ponadto mają niskie poczucie własnej wartości i są bardzo wrażliwi na krytykę;

Osobowość zależna:

ludzie z tymi zaburzeniami nie potrafią samodzielnie podejmować decyzji, z reguły wypełniają tylko prośby i rozkazy innych. Nie radzą sobie z codziennymi obowiązkami i czują się bezradni wobec problemów, które napotykają.

Jakie są przyczyny zaburzeń osobowości?

Istnieją przesłanki, że zaburzenia osobowości można odziedziczyć np. po matce, która cierpiała na schizofrenię. Zdecydowanie częściej jednak zaburzenia występują jako następstwo życiowych doświadczeń z dzieciństwa. Na antyspołeczny charakter jednostki może wpłynąć np. trauma związana z molestowaniem seksualnym. Ponadto dolegliwości mogą pojawić się również w przypadku uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego (np. w konsekwencji wystąpienia zespołu po wstrząśnieniu mózgu).

Czasami jednak braki w umiejętności interakcji z innymi ludźmi wynikają z charakteru danej osoby. Ktoś może być introwertykiem, ktoś inny ekstrawertykiem. Jednej osobie bez problemu przychodzi nawiązywanie kontaktów z innymi ludźmi,  drugiej większą satysfakcję przynosi spędzanie czasu w samotności. Nie są to przyczyny, które miałyby kwalifikować jednostkę do leczenia.

Jak leczyć zaburzenia osobowości?

Jedyną skuteczną, choć nie w stu procentach, metodą leczenia przyczyn jest terapia grupowa i indywidualna. Efektywność terapii zależy w dużej mierze od tego,  na ile trwałe są zaburzenia. Mogą ustępować wraz z dorastaniem, czy nabywaniem nowych doświadczeń. Wtedy terapia z pewnością okaże się skuteczniejsza.

Czasami, aby złagodzić dolegliwości, stosuje się leczenie farmakologiczne. Niektóre leki stosowane chociażby przy nerwicy obniżają napięcie i uspokajają.

Bartosz Dybała