Zespół stresu opiekuna

Zespół stresu opiekuna czyli inaczej CSS to przypadłość, towarzysząca często tym, którzy opiekują się starszymi lub przewlekle chorymi osobami. W naszym społeczeństwie nie jest to rzadkie zjawisko, ponieważ jak wynika z badań GUS-u, aż 12% Polaków sprawuje rolę czyjegoś opiekuna.

Przyczyny i objawy zespołu stresu opiekuna

Powszechne jest przekonanie, że oddanie bliskiej osoby, np. chorego rodzica, do specjalistycznego ośrodka jest aktem niewdzięczności wobec niego i świadczy o braku współczucia. Dlatego w naszym kraju aż w 95% przypadków, gdy krewny zachoruje przewlekle lub w inny sposób stanie się niezdolny do samodzielnego funkcjonowania, opiekę nad nim sprawuje ktoś z rodziny.

Zazwyczaj ta wielka odpowiedzialność spada na barki jednej osoby, która poświęca swoje życie dla podopiecznego, często nie wiedząc jak wiele będzie ją to kosztować. Konieczność całkowitej zmiany przyzwyczajeń i podporządkowanie rytmu całego dnia, a nie rzadko również nocy choremu, może powodować uczucie osamotnienia i bezsilności. Dodatkowym czynnikiem utrudniającym sytuację jest brak medycznej i fachowej wiedzy na temat choroby i pielęgnowania bliskiego w odpowiedni dla niego sposób.

Bardzo często osoba, która wzięła na siebie rolę opiekuna, musi być do dyspozycji podopiecznego przez całą dobę, przez co nie ma czasu na zaspakajanie własnych potrzeb i odpoczynek. Nawet jeżeli już znajdzie wolną chwilę, to cały czas towarzyszy jej lęk o bliską osobę i bezustanny stres.

Opiekun najczęściej jest zmuszony zrezygnować z pracy zawodowej i większość czasu spędza w domu, nie mając zbyt wielu okazji do spotykania znajomych, co prowadzi do rozpadu życia towarzyskiego. Jedyną osobą, z którą ma kontakt, jest podopieczny, a najbliższa rodzina często nie okazuje należnego zrozumienia i traktuje poświęcenie opiekuna jako jego obowiązek. Taki człowiek, po pewnym czasie czuje się odosobniony i wyeliminowany z życia społecznego. Szczególnie odczuwalne jest to, kiedy choroba utrudnia prawidłową komunikację z podopiecznym, co często jest wręcz niemożliwe po udarach lub przy chorobie Alzhaimera.

Zobacz również:

Objawy zespołu stresu opiekuna

Zespół stresu opiekuna może objawiać się w różny sposób, zależnie od sytuacji i wytrzymałości psychicznej piastuna. Początkowo jest to zazwyczaj poczucie izolacji, osamotnienia i bycia samemu z problemem. Po jakimś czasie może się pojawić nerwowość, rozdrażnienie, brak apetytu i narastająca w nim frustracja, którą rozładowuje poprzez złość, gniew, a nawet agresję.

Ale CSS daje nie tylko symptomy psychiczne i emocjonalne. Może powodować fizyczne zmęczenie, osłabienie, apatię i spadek kondycji oraz bóle kręgosłupa, pleców lub żołądka. Opiekun mimo wyczerpania może mieć kłopoty z zasypianiem i skoncentrowaniem się na wykonywanej czynności. Nieleczony może doprowadzić do rozwoju wielu chorób, takich jak depresja, cukrzyca, wrzody żołądka i choroby serca. Zdarza się także, że opiekun nieradzący sobie z obowiązkami, szuka pocieszenia w nałogach i używkach.

Jak walczyć z CSS?

Główny problem stanowi zazwyczaj uświadomienie sobie, że istnieje coś takiego jak zespół stresu opiekuna. Osoby piastujące swoich bliskich tak bardzo skupiają się na ich problemach, że zaniedbują swoje, a objawy CSS traktują jako stan przejściowy, a nie poważne schorzenie. Co więcej, często zdarza się, że objawy choroby zamiast zmusić opiekuna do zmiany trybu życia i szukania pomocy, skłaniają go do wzmożonego wysiłku, ponieważ uznaje on swoje dolegliwości z nieznaczące w porównaniu z problemami podopiecznego.

Pierwszym krokiem, po uświadomieniu sobie, że cierpi się na zespół stresu opiekuna jest nauczenie się dzielenia obowiązków i znalezienie czasu dla siebie. Niemożliwe jest czuwanie przy chorym 24 godziny na dobę, przez jedną osobę, ponieważ będzie to miało negatywne skutki dla obojga. Należy zatem raz na jakiś czas „wyrwać się” z domu i zostawiając podopiecznego z kimś innym, wybrać się na zakupy, spacer lub spotkanie ze znajomymi.

Jeżeli sytuacja jest poważna i mimo zmniejszenia nawału obowiązków, opiekun nadal nie czuje się dobrze, może poszukać pomocy w specjalnych grupach wsparcia. Kontakt z osobami, które przeżywają podobne problemy i mają zbliżoną sytuację życiową, sprawi, że zniknie uczucie osamotnienia i niezrozumienia. W tym przypadku nieznajome osoby mogą nawet stać się bliższe niż rodzina, przez dzielenie się podobnymi doświadczeniami.

Ważne jest także bycie wyrozumiałym dla siebie samego i pozwolenie sobie na chwilę słabości. Każdy ma prawo mieć gorszy dzień, a w sytuacji, w której ma się tak wiele obowiązków i odczuwa się tak ogromną odpowiedzialność, jest to jak najbardziej zrozumiałe. Nawet chwilowa niechęć i złość w stosunku do podopiecznego są uzasadnione i można sobie z nimi poradzić, zostawiając go chwilowo z kimś innym i robiąc sobie chwilę przerwy.

Zespół stresu opiekuna to choroba bardzo częsta i mogąca doprowadzić do poważniejszych schorzeń. Niestety wciąż w naszym społeczeństwie nie jest powszechnie znana i przez to rzadko leczona. Opiekun bardzo często jest pozostawiony sam sobie, bez pomocy ze strony państwa, a nawet zrozumienia rodziny i dlatego tak ważne jest, aby nie bagatelizować objawów CSS i dbając o bliską osobę, nie zapominać o sobie.