Biedrzeniec anyż (Pimpinella anisum L.)

Biedrzeniec anyż to gatunek rośliny jednorocznej z rodziny selerowatych. Pochodzi z basenu Morza Śródziemnego. W Europie stał się znany dzięki Rzymianom. Mówi się, że w Europie Środkowej rozpowszechnił się za sprawą benedyktynów, którzy często uprawiali go we własnych ogródkach.

Biedrzeniec anyż nie przekracza 50 cm wysokości. Jego łodyga jest rozgałęziona i owłosiona, a kwiaty mają kolor biały lub jasno różowy, natomiast owoce przybierają szaro-żółtą lub zielono-brązową barwę. Biedrzyniec anyż jest uważany za jedno z najbardziej cennych ziół ze względu na swoje bogate zastosowanie dekoracyjne, lecznicze i smakowe.

Właściwości

Biedrzeniec anyż jest znany szczególnie ze względu na swoje właściwości lecznicze - najcenniejsze są jego kwiaty, zawierające ok. 90 proc. anetolu,  ok. 6 proc. olejku eterycznego, kilkadziesiąt procent oleju tłustego, a  także składniki mineralne, białka, cukry i flawonoidy. Warto dodać, że anetol i olejek eteryczny są odpowiedzialne za specyficzny zapach i słodki, korzenny smak.

Działanie

Biedrzeniec anyż jest bardzo często stosowany w przemyśle farmaceutycznym. Jego cenne owoce mają działanie wykrztuśne i wiatropędne - powodują wydzielanie śluzu w tchawicy, gardle i krtani. Wspomagają też pracę układu pokarmowego. Pomagają w przypadku kolki jelitowej, wzdęć, problemów z żołądkiem, nieżytu oskrzeli, a nawet anginy. Anyż zwiększa także ilość mleka u matek karmiących, natomiast u dziecka wspomaga trawienie.

Ponad to, ma silne działanie odstraszające - mowa o insektach, dla których zapach anyżu jest szczególnie nieznośny. Warto wspomnieć o działaniu pobudzającym - wystarczy zmieszać kilka zmielonych owoców anyżu z mlekiem lub kawą, a poczujemy się jak nowo narodzeni.

Zastosowanie

Anyż ma wiele zastosowań. Jest częstym składnikiem syropów na kaszel. Stosowany bywa także jako olejek eteryczny, który ma działanie silnie wykrztuśne. Olejek anyżowy można też wcierać w klatkę piersiową i plecy przy grypie, w stopy przy leczeniu grzybicy, a także w skórę twarzy jako pomoc przy leczeniu trądziku. Często przygotowuje się napar z kwiatów anyżu, który może być wykorzystany do płukania włosów w przypadku łysienia i łojotoku. W lecie, anyż jest niezbędny przy wieczornym odpoczynku w ogrodzie - wcześniej wspomniany olejek, rozcieńczony ze spirytusem, skutecznie odstraszy wszystkie owady i insekty. Warto dodać, że działa morderczo także na pchły i kleszcze.

Biedrzeniec anyż jest powszechnie używany w kuchni. Ze względu na swój słodki smak i korzenny zapach, służy jako dodatek do ciast, pierników, miodowników i pieczywa. Bywa też składnikiem napojów lub kompotów, które serwujemy przy cięższych posiłkach, głównie ze względu na swoje właściwości przyspieszające trawienie. Dzięki charakterystycznemu zapachowi, anyż jest stosowany przy produkcji perfum, past do zębów, płynów do płukania ust, a także inhalacji.

Ciekawostką może być, że biedrzeniec anyż znalazł zastosowanie w przemyśle spirytusowym - jest wykorzystywany przy produkcji likierów (w Polsce jest używany do produkcji tzw. anyżówki).

Czy anyż może zaszkodzić?

Niestety tak. Olejek anyżowy stosowany doustnie oraz w nadmiernych ilościach może być przyczyną drgawek, odurzenia, a także podrażnienia błony śluzowej żołądka.

Biedrzeniec anyż, ze względu na swoje różne właściwości, jest uważany za jedno z najbardziej drogocennych ziół. Ma szerokie zastosowanie nie tylko w przemyśle farmaceutycznym, ale także perfumeryjnym, spożywczym i higienicznym. Warto o tym pamiętać.

Jagoda Marek