Jarzębina (Sorbus aucuparia)

Jarząb pospolity, zwyczajny z łac. Sorbus aucuparia, to gatunek małego drzewa liściastego o wysokości od 3 do 15 metrów. Potoczna nazwa jarzębu pospolitego to jarzębina. Jest ona pospolita, ponieważ rośnie w lasach liściastych,  zaroślach, skrajach lasów, parkach, ogrodach czy przy drogach. Wbrew pozorom jarzębina posiada również zastosowanie lecznicze.

Wygląd

Jarząb pospolity posiada widoczny pień oraz nagie, brunatne gałęzie o gładkiej korze. Zielone liście są nieparzyste, składają się z 9-19 listków zakończonych ostrym końcem. Po roztarciu, liście wydają gorzki zapach. Jesienią liście jarzębiny przybierają kolor od złotożółtego do żółtoczerwonego. Owoce jarzębu pospolitego są małe, kuliste, koloru pomarańczowego, czerwonego, w smaku gorzkie i mogą prowadzić do kłopotów żołądkowych. Jarzębina kwitnie od kwietnia do czerwca, natomiast jej owoce pojawiają się od lipca do października.

Zastosowanie lecznicze

Odpowiednio przygotowana jarzębina korzystnie wpływa na wiele problemów zdrowotnych, jednak należy bardzo uważać, ponieważ owoce jarzębu zawierają toksyczny kwas, który może wywołać rozstrój żołądka, jelit, nudności, wymioty i biegunkę.

Co ciekawe, kwas znajdujący się w jarzębinie znika po przemrożeniu i zblanszowaniu owoców. Kobiety cierpiące na zaburzenia związane z cyklem miesiączkowym, mogą zastosować napar z kwiatów jarzębiny, który pozytywnie wpływa na miesiączkowanie kobiet.

Owoce jarzębiny posiadają w sobie dużo witamin takich jak: witamina A, E, C, K, P, PP. Kwiaty jarzębiny często miesza się z innymi środkami, z którymi wywołują łagodny efekt przeczyszczający. Wiele leków ziołowych, które korzystnie wpływają na nerki, zwalczają kamicę nerkową i płciową, zawiera w sobie jarzębinę. Zalecany jest również sok z owoców jarzębu na nadkwasotę żołądka.

Jarząb pospolity nie podlega ochronie i poza Polską, występuje w wielu krajach Azji, w zachodniej Syberii oraz w całej Europie. Owoce jarzębu są pożywaniem dla wielu ptaków m.in. dla drozda, gila, jarząbka oraz dla wielu leśnych zwierząt takich jak sarna czy borsuk.

Bardzo często ptasznicy używają owoców jarzębiny do chwytania ptaków w pułapki. W gospodarstwach domowych poza dodatkiem do ziół, ludzie wytwarzają z jarzębiny kompoty, nalewki, syropy czy galaretki. Należy pamiętać, że jarzębina jest środkiem moczopędnym, ma to swoje zalety w postaci lepszej filtracji nerek, ale również ma to swoje wady, jak częstsza potrzeba oddawania moczu.

Damian Nejman