Na czym polegają zaburzenia barwnikowe?

Nasza skóra cały rok narażona jest na działanie szkodliwych czynników, szczególnie powinniśmy dbać więc o jej ochronę i higienę. Najczęstszymi problemami z jakimi może się borykać, są zaburzenia barwnikowe.

Czym są zaburzenia barwnikowe?

Zaburzenia barwnikowe skóry to grupa chorób, które objawiają się zmianą zabarwienia skóry. Zachodzące zmiany mogą obejmować zarówno niewielki obszar skóry, jak i zajmować praktycznie całe ciało. Na początku warto wiedzieć, iż kolor naszej skóry jest uzależniony od wielu czynników, chociażby od zawartości barwników. Melanina będąca brunatnym barwnikiem skóry jest produkowana przez melanocyty, które znajdują się przede wszystkim w warstwie podstawnej naskórka. Im ciemniejsze zabarwienie skóry, tym ilość melanocytów aktywnych jest większa.

Aktywne komórki barwnikowe mają w swoim składzie melanosomy, czyli ciałka wewnątrzkomórkowe, w których dochodzi do synteza melaniny, czyli tzw. melanogenezy. Melanocyty dostarczają melaninę do komórek naskórka, w których następnie gromadzi się dookoła jądra komórkowego. W taki oto sposób chroni się materiał genetyczny keratynocytów przed wpływem szkodliwych czynników zewnętrznych z promieniowaniem UV na czele. Wystąpienie zaburzeń podczas poszczególnych etapów melanogenezy skutkuje powstawaniem przebarwień bądź odbarwień skóry.

Wszelkie zaburzenia kolorytu skóry objawiają się powstawaniem plam o zabarwieniu ciemniejszym w stosunku do skóry otaczającej - wtedy są to przebarwienia, bądź o zabarwieniu jaśniejszym - co nazywamy odbarwieniami. Zmiany te mogą być ograniczone bądź uogólnione i zajmować tym samym skórę całego ciała.

Przebarwienia uogólnione skóry

Przyczyny powstawania:

choroby genetyczne takie jak nerwiakowłókniakowatość,
zaburzenia hormonalne, a wśród nich niewydolność lub nadczynność kory nadnerczy czy nadczynność tarczycy,
choroby wątroby,
choroby nerek,
nowotwory,
niedobory witamin,
zaburzenia metaboliczne takie jak hemochromatoza.

Przebarwienia te mogą zajmować praktycznie każdy obszar skóry, a nawet błony śluzowe. Powyższe czynniki mogą być pierwszymi symptomami zachodzącego procesu patologicznego.

Przebarwienia ograniczone skóry

Zobacz również:

Wśród rodzajów tych przebarwień wyróżniamy:

Melasma

Nazywana również ostudą, diagnozowana jest przede wszystkim u kobiet. Zmiany chorobowe występują na skórze twarzy. Charakteryzują się ciemnobrunatnymi plamami o nieregularnym brzegu. Objawy melasamy często zauważalne są, np. w trakcie ciąży czy przy korzystaniu z doustnych środków antykoncepcyjnych, dlatego też zwykło się sądzić, że przyczyną tego zaburzenia są zmiany hormonalne. Wszelkie czynniki sygnalizujące powyższą chorobę mogą całkowicie zniknąć w momencie zakończenia ciąży, bądź też zaprzestania stosowania konkretnej antykoncepcji. Promieniowanie słoneczne może tylko nasilić tego typu przebarwienia, dlatego tak bardzo ważna jest ochrona skóry.

Plamy typu kawy z mlekiem

Mogą być obecne już w momencie urodzenia bądź też pojawić się w dzieciństwie. Zmiany te o barwie jasnobrunatnej zlokalizowane są najczęściej na tułowiu. Wielkość plam u dzieci waha się od 0,2 do 4 cm a u dorosłych może to być nawet 30 cm. Przyczyna: zwiększona ilość melaniny w melanocytach i komórkach naskórka.

Plamy soczewicowate

Plamy soczewicowate powstają w wyniku zwiększonej liczby melanocytów i melaniny w naskórku. Objawiają się jako plamy barwy ciemnobrązowej, średnicy od 2 do 20 mm. Nie pojawiają się w żadnej określonej okolicy, mogą zostać zlokalizowane w każdym miejscu. Jest to zaburzenie typowe dla osób dorosłych, aczkolwiek występować może również u dzieci. Duża liczba plam soczewicowatych lokalizowana na skórze, wargach ustnych i błonach śluzowych jamy ustnej może wiązać się z występowaniem Zespołu Peutza-Jeghersa – choroby genetycznej, w której dochodzi do zajęcia przewodu pokarmowego.

Przebarwienia pozapalne

Nieprawidłowe rozmieszczenie barwnika skutkuje wystąpieniem przebarwień pozapalnych w skórze, które mogą być wywołane wieloma czynnikami. Trądzik, liszaj płaski, łuszczyca mogą w swoim cięższym przebiegu pozostawiać przebarwienia. Innym przykładem może być punktowe zapalnie skóry. Ogniska zaburzenia pojawiają się także jako skutek stosowania leków ogólnie lub miejscowo. Lista leków, które mogą wywołać reakcje zapalne skóry jest bardzo długa. Mogą to być leki przeciwgrzybicze, przeciwdepresyjne, przeciwbólowe, cytostatyki, antybiotyki. Stan zapalny może być skutkiem bezpośredniego kontaktu skóry z wybranymi substancjami chemicznymi zawartymi, np. w kosmetykach czy też nawet roślinach. Objawy w większości przypadków, po pewnym czasie ustępują.

Odbarwienia uogólnione

Bielactwo wrodzone (albinizm)

Jest to choroba genetyczna. W wyniku nieprawidłowego funkcjonowania enzymu pełniącego ważną rolę w syntezie melaniny dochodzi do całkowitego lub częściowego niedoboru tego barwnika w komórkach skóry, jej przydatków i w oku. Bielactwo wrodzone charakteryzuje się ogólnym, wyraźnie zauważalnym zmniejszeniem zabarwienia skóry. Skóra ma barwę różową, włosy białe lub płowożółte. Albinizmowi mogą towarzyszyć również oczopląs, zez lub fotofobia. Z powodu braku barwnika, który chroni skórę przed promieniowaniem UV, ryzyko zachorowania na złośliwe nowotwory skóry wzrasta znacznie.

Bielactwo nabyte

Bielactwo nabyte to częste zaburzenie pigmentacji. Jego przyczyna nie została jeszcze właściwie określona. W skutek uszkodzenia komórek barwnikowych zahamowany zostaje proces synteza melaniny. Podobne zmiany, w prawie połowie przypadków zachorowań pojawiają się przed 20 rokiem życia. Równie często u kobiet jak i u mężczyzn.

Objawy: odbarwienia występujące często na grzbietach rąk i stóp, nadgarstkach, powierzchniach wyprostnych okolic stawów jak i w okolicy otworów naturalnych naszego ciała. Zmiany często pojawiają się symetrycznie. Nasilać mogą się w wyniku stresu bądź narażenia na intensywne promieniowanie słoneczne. W niektórych przypadkach zaburzenie pojawia się wraz z pewnymi chorobami autoimmunologicznymi, np. chorobami tarczycy.

Autor:

Marta Płaza