Niebezpieczne odwodnienie. Jak do niego nie dopuścić?

Dorosła osoba składa się w ok. 65 % z wody, podczas gdy niemowlę nawet w 75 %. Woda jest źródłem życia. Dziennie tracimy jej około 4 %. A w czasie upałów lub w gorącym klimacie jeszcze więcej.

Gdy temperatura rośnie powyżej 37ºC zaleca się zwiększyć ilość płynów o 250 ml na każdy stopień powyżej 37ºC. Trzeba też kontrolować temperaturę powietrza w pomieszczeniu – powinna być umiarkowana.

Aby zapobiec odwodnieniu organizmu warto przyswoić sobie normy, które ustalone zostały na podstawie badań i weszły do zaleceń Panelu ds. Produktów Dietetycznych, Żywienia i Alergii Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA). Najbardziej narażone na odwodnienie są kobiety w ciąży, niemowlęta, dzieci, osoby starsze i niepełnosprawne.

Spożycie płynów przez dorosłych

Dla osób dorosłych powyżej 19 lat dzienne spożycie płynów wynosi 2 litry dziennie dla kobiet i 2,5 litra dla mężczyzn. Identyczne zapotrzebowanie mają odpowiednio dziewczęta i chłopcy w wieku 14 do 19 lat. Z praktyki wiadomo że zapotrzebowanie na płyny jest sprawą indywidualną – zależy nie tylko od warunków środowiskowych – lecz także od diety i ruchu.

Kobiety w ciąży stanowią grupę osób o wzmożonym ryzyku odwodnienia organizmu, gdyż mogą mieć większy problem z dostarczaniem odpowiedniej ilości wody z powodu awersji do niektórych pokarmów lub niechęci do spożywania płynów ze względu na poranne nudności.

Podczas ciąży wzrasta zapotrzebowanie na wodę z powodu zwiększającej się masy ciała – zwykle od 10 do 15 kg, a także ze względu na rosnące zapotrzebowanie energetyczne, wzrost objętości krwi, gromadzenie się płynu owodniowego oraz zwiększenie wydalania wody, które może mieć miejsce podczas porannych nudności. Kobiety oczekujące dziecka powinny codziennie wypijać co najmniej 2,3 l płynów, a te, które karmią piersią nawet 2,7 l dziennie.

Dzieci pod specjalnym nadzorem

Niemowlęta i dzieci są bardziej podatne na odwodnienie niż dorośli. Zalecenia dotyczące spożycia wody przez niemowlęta i dzieci uwzględniają umiarkowane temperatury oraz przeciętną aktywność fizyczną. Niemowlęta i dzieci potrzebują wody, aby uzupełniać braki powstałe na skutek oddychania, pocenia się, oddawania moczu oraz intensywnego rozwoju organizmu. Biegunki i wymioty, które są dosyć częstym zjawiskiem u niemowląt i dzieci, mogą prowadzić do odwodnienia, jeśli braki wody nie zostaną uzupełnione.

Ponieważ niemowlęta nie potrafią jasno komunikować swoich potrzeb, a dzieci mogą być zbyt pochłonięte tym, co robią, aby pamiętać o piciu, niezwykle ważna jest rola ich dorosłych opiekunów, by zapobiegać ich ewentualnemu odwodnieniu, zwłaszcza w lecie lub w czasie choroby.

Podczas upałów można podawać dzieciom podczas zabawy schłodzone napoje – takie, które lubią. Wszystkie napoje, łącznie z wodą, mlekiem, sokami, napojami gazowanymi i innymi płynami, nawadniają. Trzeba też zapobiegać przegrzaniu dzieci w gorące dni, zachęcając je do odpoczynku w cieniu.

Ciekawostką jest, że udowodniono, iż podawanie dzieciom napojów pomaga im osiągać lepsze wyniki w testach na koncentrację, poprawia także pamięć krótkotrwałą i wspomaga proces uczenia się. Dlatego należy zadbać o odpowiednie nawadnianie organizmu również wtedy, gdy dzieci są w szkole.

Odwodnienie niebezpieczne szczególnie u osób starszych

Odwodnienie organizmu może powodować poważne problemy u osób starszych, a nawet być groźne dla ich życia. U osób w wieku 85-99 lat ryzyko hospitalizacji z powodu odwodnienia organizmu jest 6 razy większe niż u osób w wieku 65-69 lat.

Ludzie w podeszłym wieku są na nie bardziej narażeni z wielu różnych powodów. Zazwyczaj pijemy, kiedy odczuwamy pragnienie. Jednak w przypadku osób w wieku powyżej 60 lat przyjmowana ilość płynów może okazać się niewystarczająca, jeśli będą pić tylko wówczas, gdy czują, że chce im się pić. Dzieje się tak dlatego, że organizm osób starszych rzadziej sygnalizuje swoje potrzeby i zdarzają się przypadki, gdy występują już pierwsze symptomy odwodnienia, lecz wciąż nie pojawia się uczucie pragnienia. Może

ono zostać także zablokowane przez niektóre leki. Należy wziąć pod uwagę również fakt, że wiele osób starszych ma problemy z pamięcią. Dlatego opiekunowie lub lekarze powinni osobom starszym zalecać wypijanie odpowiedniej ilości płynów, dzieląc je na porcje i notując na kartkach kiedy i ile osoba ta powinna pić.

Zdolność nerek do zagęszczania moczu zwykle słabnie z wiekiem, prowadząc do zwiększonego wydalania wody. Również problemy z apetytem lub niewłaściwa dieta mogą prowadzić do ograniczenia ilości spożywanych płynów. Przewlekłe odwodnienie organizmu stanowi poważny problem i wiąże się z podwyższonym ryzykiem upadków, infekcji układu moczowego, chorób jamy ustnej, chorób płuc, kamicy nerkowej, zaparć, a nawet upośledzenia funkcji poznawczych. Toteż osoby starsze powinny mieć łatwy dostęp do napojów o każdej porze dnia i nocy.

Uwaga upały!

Podczas upałów należy pamiętać, aby oprócz normalnej utraty wody, która może się wahać nawet od 2 do 3 l na dzień, trzeba uzupełniać nie tylko wodę, ale i utracone sole mineralne – zwłaszcza sód i potas. Dzienne zapotrzebowanie na wodę w 70 do 80% pokrywa to, co wypijamy, pozostałe 30% stanowią pokarmy.

Bogate źródło wody stanowią owoce zwłaszcza truskawki, melony, grejpfruty, winogrona, brzoskwinie, gruszki, pomarańcze, jabłka, a także i warzywa takie jak: ogórki, sałata, seler, pomidory, dynia, brokuły, cebula, marchewka. Zawierają od 80 do 95% wody. Robiąc bilans dziennego nawodnienia warto pamiętać, że nawet ryż, makaron spaghetti i owoce morza zawierają od 65 do 80% wody.

Większość napojów stanowi źródło witamin, składników mineralnych i elektrolitów, niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Symptomy odwodnienia

Zdarza się, że lekceważymy pierwsze objawy odwodnienia takie jak: bóle głowy, zmęczenie, pragnienie, które pojawia się dopiero w środkowej fazie odwodnienia. Kolejny etap to ospałość, utrata elastyczności skóry, przyspieszone bicie serca. Ciężkie odwodnienie, któremu towarzyszy utrata 10% masy ciała, i takie objawy jak: szybki oddech, zimna lepka skóra, zmiana stanu psychicznego - jest zagrożeniem życia i wymaga natychmiastowej interwencji lekarza.

Więcej informacji na stronie: www.europeanhydrationinstitute.org

****

Materiały źródłowe: European Hydration Institute (Europejski Instytut Nawadniania)