Witamina B7 (witamina H, biotyna) – źródła, rola w organizmie, skutki niedoboru

Witamina B7 nazywana jest również biotyną (od gr. bios - życie) oraz witaminą H (od niem. Haut - skóra). Wraz z innymi witaminami z grupy B odpowiada za funkcjonowanie wątroby, stan skóry, włosów i paznokci. Bierze udział w podstawowych procesach przemiany materii.

Wystarczająca ilość witaminy B7 jest dostarczana organizmowi wraz z produktami, które jemy na co dzień. Duże ilości biotyny zawierają m.in. wątróbka, jaja, orzechy. Niedobór witaminy H negatywnie odbija się na naszym wyglądzie (utrata włosów, łuszczenie się skóry) oraz samopoczuciu (apatia, osłabienie, stany lękowe).

Charakterystyka witaminy B7

Właściwości biotyny

Witamina B7 to złożony kwas organiczny, którego istotnym składnikiem jest siarka. Substancję tę zalicza się do grupy witamin rozpuszczalnych w wodzie. Jest ona odporna na działanie wysokich temperatur - gotowanie czy smażenie nie powoduje utraty jej właściwości. Bakterie znajdujące się w jelitach mają zdolność syntezowania (wytwarzania z innych substancji przy udziale enzymów) witaminy H.

Rola w organizmie witaminy H

Witamina B7 to koenzyn niezbędny w przebiegu wielu reakcji biochemicznych zachodzących w ludzkim organizmie. Jego rola jest podobna do tej, którą pełnią inne witaminy z grupy B. Biotyna uczestniczy w metabolizmie węglowodanów i tłuszczów oraz syntezie białek. Pomaga w konwersji tych substancji w energię. Umożliwia prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, jąder, szpiku i gruczołów potowych. Jest magazynowana w wątrobie, pobudza proces przemiany powstającej tam glukozy. Odpowiada ponadto za prawidłowy poziom cukru we krwi, a dzięki zawartości siarki - za zadowalający stan włosów, skóry i paznokci. Witamina H łagodzi symptomy niedoboru innej witaminy z grupy B - kwasu pantotenowego - oraz cynku. Wspomaga również wchłanianie kwasu askorbinowego (witaminy C).

Źródła witaminy B7

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę H wynosi 150-300 μg - jest więc bardzo małe. Wystarczającą ilość biotyny dostarczamy organizmowi wraz z pożywieniem, stąd konieczność suplementacji tej substancji stanowi rzadkość. Lista artykułów najbogatszych w witaminę H wraz z zawartością biotyny w 100 g produktu przedstawia się następująco:

• wątróbka - 102 mg,
• mąka sojowa - 63 mg,
• żółtko jaj - 54 mg,
• orzechy włoskie - 37 mg,
• orzechy ziemne - 31 mg,
• sardynki - 21 mg,
• migdały - 17 mg,
• grzyby - 15 mg,
• ryż - 9 mg,
• mąka pełnoziarnista - 7 mg,
• szpinak - 6 mg,
• marchew - 3 mg,
• pomidory - 2 mg.

Działanie biotyny

Wpływ witaminy B7 na układ nerwowy

Odpowiednia ilość witaminy B7 w naszej diecie jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Pozwala bowiem zapewnić witalność oraz dobre samopoczucie, ma także wpływ na wrażenia czuciowe oraz poziom odczuwania bólu. Wynika to z tego, że biotyna wraz z wybranymi aminokwasami (waliną, leucyną, izoleucyną) odpowiada za zaopatrzenie nerwów w energię.

Biotyna na włosy, skórę i paznokcie

Witamina H nazywana bywa ,,witaminą piękności". Jej odpowiedni poziom w organizmie pozwala zachować zdrowy wygląd włosów, paznokci i skóry (jest to związane przede wszystkim z obecnością siarki w składzie biotyny). Suplementacja biotyną może pomóc w przypadku wypadania i łamania się włosów. W połączeniu z cynkiem i selenem skutecznie redukuje objawy łysienia plackowatego. Podejrzewa się, że ciemieniucha u niemowląt to skutek niedoboru witaminy B7.

Biotyna hamuje pracę gruczołów łojowych, w związku z czym jest zaleca w przypadku łojotoku oraz trądziku młodzieńczego. Pozwala na redukcję wyprysków czy stanów zapalnych, wspomaga też proces regeneracji skóry, kiedy przykładowo występuje problem z jej nadmiernym łuszczeniem się. Witamina H wpływa również na kondycję paznokci. Kiedy są one osłabione, kruche i cienkie, warto wesprzeć się preparatami z biotyną lub uzupełnić swoją dietę o produkty bogate w ten związek. Rezultaty zauważyć można jednak po dłuższym czasie niż w przypadku skóry i włosów. Ze względu na wolny wzrost paznokci do całkowitego odbudowania płytki konieczne jest przynajmniej pół roku suplementacji.

Inne działanie witaminy H

Ze względu na właściwość regulacji poziomu glukozy we krwi biotynę poleca się pacjentom z cukrzycą (szczególnie typu II). Ponadto witamina H pomaga łagodzić symptomy neuropatii obwodowej współwystępującej z chorobą. Innym działaniem biotyny jest jej wpływ na funkcjonowanie mięśni i stawów. Zadbanie o dostarczanie odpowiedniej ilości witaminy B7 pozwoli uniknąć drżenia rąk czy rozwoju stanów zapalnych. Biotyna ponadto powinna być uzupełniana w czasie ciąży. Według niektórych badań przyczynia się do osiągnięcia przez płód odpowiedniej masy, a dodatkowo poprawia nastrój ciężarnych.

Niedobór witaminy B7

Przyczyny braku witaminy H

Niedobór biotyny zdarza się stosunkowo rzadko. Dotyczy w głównej mierze osób, które przechodzą długotrwałą antybiotykoterapię. Silne farmaceutyki - nie tylko antybiotyki, ale też leki przeciwdrgawkowe lub sulfonamidy - uniemożliwiają wzrost bakterii produkujących witaminę B7. Awitaminoza może dotyczyć również osób karmionych w sztuczny sposób, z zaburzeniami wchłaniania, celiakią oraz chorobą Crohna. Biotynę dostarczamy organizmowi wraz z pożywieniem, stąd jej niedobór, oprócz wyżej wymienionych czynników, może być spowodowany niedożywieniem.

Skutki niedoboru biotyny

Pierwsze skutki niedoboru witaminy B7 pojawiają się po 3-5 tygodniach dostarczania organizmowi zbyt małej dawki tej substancji. Widoczne objawy dotyczą przede wszystkim włosów i skóry. Biotyna hamuje działanie gruczołów łojowych, w związku z czym jej brak skutkuje silnym łojotokiem. Włosy stają się słabsze, matowieją, wypadają, może dojść nawet do ich odbarwiania. Na twarzy pojawiają się stany zapalne, skóra w tym miejscu łuszczy się, co prowadzi do rozwoju zakażeń drożdżakowatych. W kącikach ust można zaobserwować tworzenie się zajadów.

Negatywny wpływ na urodę to jeden z mniej poważnych symptomów niedoboru witaminy H. Innymi objawami awitaminozy są problemy neurologiczne. Dochodzi do obniżenia nastroju, apatii mogącej przerodzić się nawet w depresję. Brak biotyny skutkuje osłabieniem, bólem mięśni, cierpnięciem dłoni i stóp, sennością, nerwowością, a nawet halucynacjami i zaburzeniami lękowymi.

Witamina H wpływa także na funkcjonowanie układu pokarmowego. Jej niedobór powoduje spadek apetytu, nudności, biegunki. Ponadto doprowadza do podwyższania się poziomu cholesterolu we krwi. Uważać, aby nie doprowadzić do awitaminozy, powinny szczególnie kobiety w ciąży, ponieważ niedostateczna ilość biotyny w organizmie ciężarnej wiąże się z ryzykiem rozwoju wad płodu.

Czy można przedawkować witaminę H?

Dotychczas toksyczne działanie witaminy B7 na ludzki organizm nie zostało stwierdzone. Badania laboratoryjne na ciężarnych szczurach wykazały, że u tych zwierząt nadmiar witaminy H skutkował zaburzeniami w produkcji estrogenu, a także był przyczyną resorpcji płodu. Przedawkowanie biotyny nie wywołuje u człowieka działań niepożądanych, ponieważ nadmiar tej witaminy jest wydalany wraz z moczem.

Autor: Justyna Błasiak