30 lat temu francuscy naukowcy odkryli wirusa HIV

20 maja 1983 roku zespół badaczy z Instytutu Pasteura pod kierunkiem Luca Montagnier ogłosił w przeglądzie Science odkrycie wirusa odpowiedzialnego za AIDS. Przypomnijmy działania naukowców, które doprowadziły do tego ważnego przełomu. Pod koniec 1978 roku, wielu Amerykanów z Nowego Jorku i Los Angeles zapada na nieznaną chorobą. Objawy są zawsze takie same: chudnięcie, gorączka, zapalenie płuc i mięsak Kaposiego, rodzaj nowotworu powodujący pojawienie się purpurowych guzków na skórze.

Schorzenie występuje głównie w społecznościach gejowskich i nazywane jest "rakiem gejów" lub "syndromem gejów". 5 czerwca 1981 roku Centrum Kontroli Chorób (CDC) rozpowszechnia pierwszy opis tej choroby. Niedługo potem New York Times publikuje pierwszy artykuł na ten temat - "Rzadki przypadek raka zdiagnozowany u 41 homoseksualistów".
   
Badacze uznają wówczas powstanie nowej choroby, która atakuje system odpornościowy i uniemożliwia zwalczanie infekcji. Naukowiec Bruce Voeller nazywa ją AIDS - zespół nabytego niedoboru odporności. Pierwsze badania wykazują, że AIDS przenosi się przez kontakty seksualne i przez krew. Nie chorują na nią wyłącznie homoseksualiści, ale zapadaja na nią również osoby heteroseksualne, przyjmujące dożylnie narkotyki oraz niektórzy ludzie po transfuzji krwi.  
   
Analizując drogę zakażenia naukowcy przyznali pierwszeństwo hipotezie o wirusowym pochodzeniu choroby. Pojawienie się w 1982 roku we Francji podobnych przypadków mobilizuje badaczy i lekarzy. Willy Rozenbaum, pracujący w szpitalu w Bichat, na próżno usiłuje znaleźć przyczynę tej choroby, którą, jego zdaniem, wywołuje wirus nowego typu.

Kontaktuje się więc z trójką naukowców z zakładu onkologii wirusowej w Instytucie Pasteura  -  z Jean-Claude Chermann, Françoise Barré-Sinoussi i Luc Montagnier. Dysponują oni nowymi technologiami do pracy nad retrowirusami i wirusami RNA, powodującymi niedobór odporności.
   
W styczniu 1983 roku Willy Rozenbaum wysyła do nich próbki z węzłów chłonnych, pobranych od pacjenta z AIDS, ale na wczesnym etapie, przed wystąpieniem poważnego niedoboru odporności, w którym poziom limfocytów T4 jest bliski zeru. Naukowcy usiłują odkryć obecność wirusa w nadesłanych próbkach. W tym celu szukają śladów odwrotnej transkryptazy, która jest wynikiem działania enzymu retrowirusa, przekształcającego RNA w DNA.
   
Trzy tygodnie później zostaje doświadczalnie potwierdzona obecność retrowirusów u osób chorych na AIDS! Pozostaje tylko obserwować próbki. Ale tu pojawia się problem, ponieważ w momencie wykrycia aktywności transkryptazy odwrotnej, limfocyty T4 zaczynają ginąć. Należy działać szybko, gdyż wirus może zniknąć z powodu braku komórek gospodarza. 

W tym momencie wkracza Charles Dauguet, odpowiedzialny za badania mikroskopowe. Po kilku dniach oczekiwania może on zaobserwować pod swoim mikroskopem cząstki wirusa. Naukowcy nazywają wówczas tego nowego wirusa LAV od lymphadenopathy associated virus, czyli wirus powodujący powiększenie węzłów chłonnych. Pozostaje juz tylko udowodnić związek między tym wirusem a zachorowaniem na AIDS.     
   
Naukowcy francuscy rozpoczynają współpracę z amerykańskim laboratorium National Cancer Institute, kierowanym przez Roberta Gallo, który opisał jedynego znanego wówczas retrowirusa ludzkiego - HTLV-I. Jednak rok po ukazaniu się francuskiej publikacji w Science, amerykański sekretarz ds. zdrowia ogłasza odkrycie przez Roberta Gallo wirusa HIV, przemianowanego przy okazji na  HTLV-III. Gallo utrzymuje, że jego zespół odkrył ten czynnik zakaźny przed Francuzami.
   
Następuje batalia prawna, która decyduje na korzyść francuskiej ekipy z Instytutu Pasteura. W 1986 roku społeczność naukowa postanawia zmienić nazwę wirusa na HIV, czyli ludzki wirus niedoboru odporności. W tym samym roku ekipa Luca Montagnier izoluje drugiego wirusa HIV-2.
   
Nagroda Nobla, przyznana w 2008 roku  francuskim badaczom - Luc Montagnier i Françoise Barré-Sinoussi - ostatecznie zamyka dyskusję na ten temat.