Akcja AIDS: na nowo rodzi się nadzieja na szczepionkę przeciwko wirusowi HIV

W momencie, gdy właśnie zaczęła się we Francji Akcja AIDS, nowe badanie ujawnia, że zazwyczaj ukryta część wirusa HIV, odkrywa się tuż przed jego przeniknięciem do komórki organizmu człowieka. Czy chodzić tutaj może o piętę Achillesową wirusa odpowiedzialnego za AIDS, zapytują naukowcy? Szczepionka, która byłaby wymierzona dokładnie w ten region wirusa, jest conajmniej możliwa do rozważenia, w świetle ostatnich badań.

Od początków kwietnia, wszystkie kanały telewizyjne we Francji mobilizują się i bezustannie wyświetlają numer telefonu, którego nie wolno zapominać: 110. Na drugim końcu przewodu telefonicznego bowiem, wolonatariusze Akcji AIDS rejestrują oferowane kwoty; a będzie się tak dziać aż do 11 kwietnia 2011 roku.

W obliczu AIDS i walki z tą chorobą, każde dodatkowe euro może zrobić różnicę!

Na trzydziestolecie swojego istnienia, francuska Akcja AIDS planuje pobić kolejne rekordy zbiórki pieniędzy, a to wszystko w celu przyśpieszenia badań nad tą chorobą oraz w celu pomocy 30 000 000 chorych na całym świecie, spośród których 150 000 żyje we Francji.

Ponieważ, nawet jeśli dzisiaj triterapia pozwala osobom seropozytywnym żyć prawie normalnie, to ciągle nie istnieją żadne terapie prewencyjne ani metody leczenia (poza przypadkiem jednej osoby, która miała wyzdrowieć z AIDS dzięki przeszczepowi szpiku kostnego).

Laboratoria badawcze na całym świecie nie przestają iść do przodu krok po kroku, aby któregoś dnia móc, miejmy nadzieję, opracować skuteczną szczepionkę.

Szczepionka: uniwersalny cel zespołu międzynarodowego

Naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Davis (Stany Zjednoczone), z Komisariatu Energii Atomowej we Francji, z Karolinska Institute w Szwecji oraz z laboratoriów Novartis, ostatnio zidentyfikowały nowy cel, który prawdopodobnie może być użyteczny, jeśli chodzi o opracowanie potencjalnej szczepionki, ponieważ jest on mniej zmienny niż inne regiony wirusa. Prace te zostały opublikowane w przeglądzie Proceedings of the National Academy of Sciences.

Badacze chcieli na początku lepiej poznać trójwymiarową strukturę protein odnajdywanych na powierzchni wirusa, ponieważ stanowią one pierwsze elementy wirusowe, które są narażone na atak układu odpornościowego organizmu ludzkiego i które mogą być namierzane przez antyciała.

Dwie proteiny z otoczki wirusa, glikoproteina 120 (gp120) oraz glikoproteina 41 (gp41), na nieszczęście wymykają się skierowanym przeciwko nim przeciwciałom, dzięki swoim ogromnym możliwościom mutowania.

Obserwacja molekuł dzięki zimnu

Rola tych protein jest już bardzo dobrze znana wirologom z całego świata. Wiążą się one w postać trimerów – trzy proteiny gp120 umieszczone na końcówkach trzech protein gp41, które są same powiązane z membraną. W takim związku, gp120 przeprowadza pierwszy etap infekcji, przywiązując się do receptora CD4 usytuowanego na powierzchni limfocytów T (komórki odpornościowe, które są celem wirusa HiV).

Następnie, proteina gp41 podejmuje działanie, tworząc dziurę w membranie komórkowej organizmu, robiąc tym samym bramę wejścia dla całego wirusa.

Aby lepiej zrozumieć te konformacyjne modyfikacje wirusa związane z przyczepianiem się do receptora komórkowego, badacze zastosowali technikę kriomikroskopii elektronowej.

W przeciwieństwie do innych technik bowiem, przede wszystkim, do krystalografii, które stosują metody denaturyzacyjne w badaniu próbek, kriomikroskopia polega na bardzo szybkim zamrażaniu próbki („krio” znacza „zimno”) w ciekłym azocie (do -195°C), i pozwala dlatego na obserwację trójwymiarowej formy molekuł w ich postaci naturalnej, a następnie odtworzenie ich przez modelowanie.

gp120, cel szczepionki?

To właśnie dzięki porównywaniu struktur protein z otoczki wirusa związanych i niezwiązanych z receptorem CD4 komórkowym, naukowcom udało się odkryć rotację oraz pęknięcie kompleksu gp120-gp41. Ta strukturalna zmiana powoduje, iż ukryta część proteiny gp120 staje się widoczna i dlatego może ona stać się konkretnym celem ataku przeciwciał.

Korzyści? Ta część proteiny jest o wiele mniej zmienna niż reszta molekuły, co jest podstawowym elementem w opracowywaniu przyszłych szczepionek przeciwko wirusowi odpowiedzialnemu za AIDS.

Badacze przewidują teraz testy przeprowadzane na antyciałach pobranych od pacjentów, którzy mieli kontakt z wirusem HIV, ale którzy nie zostali zarażeni. Testy te mają na celu sprawdzenie, czy to właśnie chodzi o ten region wirusa w przypadku tych pacjentów.