Alergia na białko mleka krowiego

Jedną z najpowszechniej spotykanych alergii pokarmowych jest uczulenie na białko mleka krowiego, pojawiające się najczęściej u niemowląt oraz kilkuletnich dzieci. Według szacunków, około 2,5 % dzieci poniżej trzeciego roku życia jest uczulonych na mleko.

Systemy immunologiczne osób z opisywaną alergią mogą wykazywać patologiczną reakcję na jedno z wielu rodzajów białek obecnych w krowim mleku. Reakcja alergiczna dotyczy najczęściej kazeiny.

Objawy alergii białko mleka krowiego

W okresie wczesnego niemowlęctwa najczęściej pojawiającymi się objawami są bóle brzucha oraz wymioty. Reakcja alergiczna występuje zwykle w czasie od kilku minut do godziny po spożyciu mleka. W niektórych przypadkach może pojawić się wysypka, obrzęk twarzy, egzema, silny kaszel lub trudności w czasie oddychania.

W przypadku nieco starszych niemowląt typowe reakcje alergiczne na białka mleka krowiego obejmują: wysypkę, zaczerwienienie w okolicach ust, wyciek z nosa, kichanie, świąd i łzawienie oczu, kaszel, trudności z oddychaniem, odruchy wymiotne.

Zazwyczaj po wyeliminowaniu alergenu reakcje ustają w dość krótkim czasie, jednak w niektórych przypadkach może dojść nawet do wstrząsu anafilaktycznego, który stanowi poważne zagrożenie dla życia. Anafilaksja to gwałtowna, ogólnoustrojowa reakcja organizmu, w czasie której dochodzi do wystąpienia wielu objawów w tym samym czasie, np. zwężenie dróg oddechowych, obrzęk gardła, zaczerwienienie twarzy, silny świąd oraz znaczny spadek ciśnienia krwi. Podstawową formą reakcji na wstrząs anafilaktyczny jest podanie adrenaliny (epinefryny).

Wrażliwość na alergeny zawarte w krowim mleku jest bardzo zróżnicowana. W niektórych przypadkach reakcja alergiczna pojawia się po zetknięciu ze skórą lub poprzez sam zapach produktu zawierającego alergen. Oprócz tego, dzieci, które są uczulone na biało mleka krowiego są bardziej narażone na rozwój pewnych problemów zdrowotnych, np. innych alergii pokarmowych.

Metody leczenia alergii białko mleka krowiego

Podjęcie odpowiednich metod leczenia alergii na białko mleka krowiego musi być poprzedzone dokładną diagnozą. Nie u wszystkich reakcja na alergen ma miejsce w krótkim czasie po jego podaniu, a zakres reakcji i występujące objawy również bywają różne. Jedną z metod diagnostycznych może być badanie, w którym na skórę pacjenta aplikowana jest niewielka ilość alergenu w celu sprawdzenia czy pojawi się reakcja skórna typowa dla alergii na mleko krowie. Możliwe jest również przeprowadzenie badania krwi w celu zmierzenia reakcji układu odpornościowego poprzez ustalenie poziomu oraz tempa wzrostu poziomu immunoglobuliny E, czyli  jednego z wytwarzanych w organizmie przeciwciał.

Zdiagnozowanie alergii jest też możliwe poprzez dłuższą rezygnację z podawania dziecku produktów mlecznych (okres kilku tygodni) i jednorazowe podanie mleka po tym okresie w celu sprawdzenia reakcji organizmu.

Najskuteczniejszą formą terapii dla osób uczulonych na białka mleka krowiego cały czas pozostaje tzw. dieta eliminacyjna, w której rezygnuje się ze spożywania produktów zawierających białka mleka krowiego. Dieta powinna wykluczać wszystkie tego typu produkty, w tym m. in. mleko, jogurty, kaszki mleczne, śmietanę, maślanki, sery, wypieki i słodycze z dodatkiem mleka oraz niektóre wędliny. Należy również uważać przy spożywaniu różnego rodzaju produktów wysoko przetworzonych i dokładnie zapoznawać się z treścią etykiet, gdyż pewne ilości mleka mogą być obecne w składach wielu różnych produktach nie kojarzących się mlekiem. Niezwykle istotną sprawą w żywieniu dzieci jest odpowiednia kompensacja składników odżywczych zawartych w eliminowanych produktach, np. wapnia oraz witaminy D. Nie należy wprowadzać tego typu rygorów żywieniowych bez porozumienia z lekarzem, gdyż może się to negatywnie odbić na rozwoju dziecka.

W przypadku, gdy objawy alergii na białka mleka krowiego wystąpiły w okresie karmienia dziecka piersią, matka również musi wyeliminować ze swojej diety mleko oraz przetwory mleczne. Jeżeli dziecko jest karmione sztucznie to można zastosować specjalne mieszanki hydrolizowane, które zastępują mleko i znacznie zmniejszają ryzyko wystąpienia reakcji alergicznej, gdyż alergizujące białka zostały unieszkodliwione dzięki procesowi hydrolizy.

W przypadku alergii na białka mleko krowiego środki farmakologiczne są stosowanie w celu złagodzenia występujących objawów uczulenia. Mogą to być maści zmniejszające zmiany, które pojawiają się na skórze lub też różnego rodzaju leki antyhistaminowe w formie tabletek.

Czy to na pewno alergia?

Nie należy utożsamiać alergii na białko mleka krowiego z nietolerancją mleka lub laktozy, gdyż są to zupełnie odrębne schorzenia. Nietolerancje pokarmowe nie są związane z reakcjami systemu immunologicznego, chociaż niektóre objawy mogą być podobne do symptomów uczulenia na mleko. Układ pokarmowy niektórych ludzi nie toleruje mleka ze względu na brak laktazy, czyli enzymu niezbędnego w procesie trawienia laktozy (cukru mlecznego). Przyczyny nietolerancji laktozy są odmienne od przyczyn alergii na białko mleka krowiego, a więc wymagają zupełnie innego podejścia i metod leczenia.

Podsumowanie

Alergia na białka mleka krowiego to najpowszechniejsza alergia pokarmowa, która dotyka dzieci do 3. roku życia. W każdym przypadku tego typu uczulenia ważna jest dokładna diagnoza alergologiczna i zaplanowany sposób leczenia, który uwzględnia skutki diety eliminacyjnej. Osobom, które mają alergię na białko mleka krowiego zaleca się również unikanie mleka pochodzącego od innych zwierząt hodowlanych, np. kóz. Warto również podkreślić, że uczulenie na białko mleka krowiego ustępuje u większości dzieci po ukończeniu 4. roku życia.

Stanisław Skorcz