Apiterapia - za co powinniśmy polubić pszczoły
O dobroczynnym działaniu miodu i innych produktów pszczelich chyba nie trzeba nikogo przekonywać. Czy jednak zdajemy sobie sprawę jak szerokie jest zastosowanie apiterapeutyków w lecznictwie? Dawniej terminem apiterapia określano metodę leczenia chorób reumatycznych jadem pszczelim.
Obecnie apiterapia jest odrębną dziedziną medycyny, która zajmuje się wykorzystaniem produktów pszczelich w leczeniu i profilaktyce różnych schorzeń. Produktów zebranych, przetworzonych lub wydzielonych przez pszczołę jest kilka – pyłek kwiatowy, propolis, miód nektarowy, pierzga, mleczko pszczele, wosk i pszczeli jad. Jak powstają i jakie jest ich działanie?
Najbardziej znanym produktem pszczelim jest oczywiście miód nektarowy. Powstaje on w wyniku przetwarzania nektaru kwiatowego roślin miododajnych. Skład miodu jest różny w zależności od jego rodzaju, jednak niezależnie od tego głównym składnikiem są węglowodany, a zwłaszcza monosacharydy, czyli cukry proste (glukoza i fruktoza). Obecne są także kwasy organiczne (głównie glukonowy, jabłkowy i cytrynowy), flawony, hormony, enzymy (inwertaza, alfa- i beta-amylaza, oksydaza glukozy) i biopierwiastki.
Pszczoły wykorzystują miód jako źródło energii. My natomiast korzystamy z miodu nie tylko dla dodania sobie sił, ale także w celach leczniczych. Jego właściwości są pomocne między innymi w przeziębieniu (miód akacjowy), schorzeniach układu moczowego (miód wrzosowy, akacjowy), wątroby i dróg żółciowych (miód rzepakowy i gryczany), układu sercowo-naczyniowego (miód rzepakowy i lipowy), układu nerwowego (miód lipowy), stanach zapalnych jamy ustnej i gardła (miód wrzosowy), wyczerpaniu (miód wielokwiatowy), zaburzeniach ze strony układu pokarmowego (miód spadziowy) i wielu innych.
Dawkowanie miodu jest zależne od schorzenia, w którym go stosujemy. Przeważnie zaleca się przyjmowanie 1-2 łyżek stołowych 3 razy dziennie (60-120 g) przez ok. 6 tygodni, przed jedzeniem. Miód rozpuszcza się w połowie szklanki ciepłej (nie gorącej!) wody lub naparu ziołowego, np. z korzenia kozłka w zaburzeniach nerwowych, z owoców głogu i dzikiej róży w chorobach serca lub soku z warzyw (buraki, marchew, chrzan) w nadciśnieniu i miażdżycy.
Pyłek kwiatowy jest produktem przyniesionym przez pszczoły w postaci obnóży, w koszyczkach pyłkowych znajdujących się na odnóżach pszczoły robotnicy. Uznany jest za najbogatszy pod względem odżywczym produkt roślinny. Stanowi nieocenione źródło aminokwasów zarówno endo- jak i egzogennych, monosacharydów, enzymów, witamin, fosfolipidów, fitohormonów, kwasów organicznych, biopierwiastków i in. Właściwości antybakteryjne, regenerujące, detoksykujące i odżywcze pyłku znalazły zastosowanie w leczeniu i profilaktyce wielu schorzeń, m.in.: miażdżycy, chorób gruczołu krokowego, wtórnej niedokrwistości, dolegliwościach jelitowych, nadciśnieniu, chorobach układu oddechowego i skóry.
Zobacz również:
Z pyłku kwiatowego otrzymywany jest też inny pszczeli produkt, a mianowicie pierzga. Stanowi ona mieszaninę pyłku kwiatowego, wydzieliny gruczołów gardłowych i miodu, ubitą w komórkach plastra i poddaną procesowi fermentacji mlekowej. Skład chemiczny pierzgi w porównaniu do pyłku kwiatowego jest uboższy w tłuszcz. Mniejsza jest również zawartość białka, jednak w przypadku pierzgi jest ono łatwiej przyswajalne (więcej peptydów i wolnych aminokwasów). Pierzga jest z kolei bogatsza w węglowodany, kwas mlekowy i witaminę K. Jej właściwości są zbliżone do pyłku - przede wszystkim odżywcze, bakteriobójcze i bakteriostatyczne.
Działanie przeciwbakteryjne cechuje również propolis, czyli kit pszczeli. Jego źródłem są zbierane przez pszczoły substancje z pączków i młodych pędów oraz kory niektórych drzew i krzewów. Pszczoły wykorzystują propolis do dezynfekcji wnętrza komórek plastrów oraz do wzmocnienia konstrukcji ula. Poza właściwościami antybakteryjnymi kit pszczeli działa także przeciwgrzybiczo i antywirusowo. Głównymi substancjami czynnymi tego produktu pszczelego są flawonoidy, które cechuje bardzo szerokie działanie biologiczne.
Propolis ma udowodnioną skuteczność w schorzeniach skórnych (np. czyrakach, egzemach), ginekologiczych (np. zapaleniu pochwy) i stomatologicznych (np. powikłaniach po ekstrakcji zęba). Zastosowanie znalazł również w ortopedii, do tworzenia plomb kostnych w ropnych zapaleniach kości. Kit pszczeli jest też pomocny w dolegliwościach ze strony układu pokarmowego, moczowego, a nawet nowotworach.
Mleczko pszczele jest substancją wydzielaną przez pszczoły. W ulu pełni funkcję odżywczą dla pszczelej matki oraz na początku okresu larwalnego także dla pszczół robotnic. Bogate jest w białko, węglowodany, tłuszcze, fosfolipidy, witaminy, hormony, biopierwiastki i enzymy. Mleczko pszczele cechują nie tylko wspaniałe właściwości odżywcze. Produkt ten wpływa bowiem korzystnie m.in. na wzrok, procesy przemiany materii i funkcjonowanie układu odpornościowego. Ponadto obniża poziom cholesterolu i glukozy we krwi, działa hipotensyjnie oraz chroni wątrobę przed szkodliwym działaniem toksyn. Jest też wykorzystywane w leczeniu niewydolności nerek, nadnerczy i jajników oraz schorzeń dermatologicznych.
Wosk pszczeli jest substancją wydzielaną przez pszczołę charakteryzującą się dużą zawartością monoestrów. W skład chemiczny tego produktu pszczelego wchodzą także węglowodory, diestry i poliestry, wolne kwasy, laktony, karotenoidy i in. Pszczoły wykorzystują wosk do budowy plastrów. Przemysł natomiast znalazł zastosowanie wosku w produkcji maści, plastrów, kremów, pomadek i in.
Jad pszczeli, czyli apitoksyna podobnie jak wosk i mleczko pszczele jest substancją wydzielaną przez pszczołę. Wydzielina gruczołów jadowych służy pszczołom do obrony i walki z wrogami. Ze względu na bardzo silne działanie może u osób uczulonych wywołać wstrząs anafilaktyczny grożący zgonem. Terapia z wykorzystaniem jadu pszczelego powinna być zatem przeprowadzana zawsze pod kontrolą lekarza. Poza wykorzystaniem we wspomnianych chorobach reumatycznych jad pszczeli może być także skuteczny m.in. w chorobach skóry, jamy ustnej, układu moczowego, mięśnia sercowego, alergiach, schorzeniach ginekologicznych i migrenie.
Obecnie, aby korzystać z dobroczynnych właściwości produktów pszczelich nie musimy sami przygotowywać wyciągów, kremów czy maści. Producenci farmaceutyków wyszli bowiem na przeciw osobom chcącym zadbać o swoje zdrowie, dzięki czemu możemy nabyć w aptekach szereg produktów wykorzystujących właściwości produktów pszczelich. Doustnie możemy przyjmować np. kapsułki i tabletki propolisowe, które zalecane są w zapaleniach krtani oraz chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy, krople propolisowe w infekcjach górnych dróg oddechowych czy kapsułki z mleczkiem pszczelim wspomagające odporność.
Dostępne są także gumy do żucia z propolisem, kapsułki z pyłkiem kwiatowym, preparaty złożone np. tabletki do ssania z miodem łagodzące ból gardła czy płyn zawierający miód pitny, ziołomiód głogowy lub pokrzywowy i mleczko pszczele. Zewnętrznie natomiast stosuje się m.in. puder propolisowy (w odleżynach i oparzeniach), maść propolisową (ułatwia gojenie się ran), czopki propolisowe (w chorobie hemoroidalnej) czy globulki z propolisem (w stanach zapalnych pochwy).
Marta Grochowska
Źródła:
www.apiterapia.biz
Kijak M.: Produkty pszczele i ich zastosowanie w medycynie i profilaktyce
Kijak M.: Odkryj niezwykłe właściwości pyłku kwiatowego
Kędzia B., Hołderna-Kędzia E.: Leczenie miodem. Polski Związek Pszczelarski, Warszawa 1998.
Komentarze do: Apiterapia - za co powinniśmy polubić pszczoły