Astma oskrzelowa i POChP

W Polsce wciąż przybywa nowych pacjentów chorych na astmę oskrzelową i POChP (Przewlekla Obturacyjna Choroba Płuc). Niestety nie mają oni dostępu do leków skojarzonych, uznanych za światowy standard leczenia. Za najbardziej skuteczne u chorych w bardziej zaawansowanym stadium choroby uważa się leczenie skojarzone długodziałającym b2-mimetykiem ze steroidem, podawane w jednym inhalatorze.

Leczenie to spowalnia rozwój choroby, poprawia funkcję płuc, redukuje liczbę zaostrzeń choroby, a co za tym idzie wpływa na poprawę jakości życia pacjentów, pozwala lekarzowi lepiej kontrolować leczenie, przyczynia się do zmniejszenia liczby hospitalizacji, ilości zwolnień lekarskich, a nawet do zmniejszenia przypadków śmierci z powodu ataków duszności i niewydolności oddechowej płuc. Leczenie to jest standardem w USA i krajach Unii Europejskiej już od 10 lat, niestety wciąż nie osiągalne dla polskich pacjentów.

Dolegliwości związane z oddychaniem, takie jak uporczywy kaszel, brak tchu, świszczący oddech, są jednymi z najczęstszych objawów chorób układu oddechowego jak astma oskrzelowa czy POChP. Dzięki odpowiedniej kontroli choroby najbardziej uporczywe objawy astmy czy POChP mogą być naprawdę rzadkie, a w niektórych przypadkach udaje się je wyeliminować nawet na całe lata.

Jest mnóstwo czynników, które mogą wywołać napad astmy czy zaostrzenie się POChP.
W przypadku astmy najczęstszym powodem nasilenia objawów jest uczulenie wywołane poprzez kontakt z alergenem - np. z kurzem, ze zwierzętami, z różnego rodzaju pyłkami, z niektórymi pokarmami. Reakcją na ten kontakt jest silne podrażnienie błony śluzowej i napad duszności. W przypadku POChP objawy najczęściej wywołane są przez wysiłek fizyczny, a w ostatnim stadium choroby nawet drobne czynności powodują niemożność złapania oddechu. Dlatego też choroby układu oddechowego - astma i POChP - są chorobami, które odczuwa się w codziennym życiu, często nieleczone lub leczone nieprawidłowo ograniczają prowadzenie normalnego aktywnego trybu życia. Zmęczenie objawami osłabia kondycję fizyczną i zniechęca do podejmowania jakichkolwiek aktywności. W efekcie obniżona zostaje wydajność chorych w szkole czy w pracy. Bardzo często osoby chore na astmę czy POChP ograniczają do minimum wychodzenie z domu, unikając kontaktów z wywołującymi duszności czynnikami. Ciągłe ograniczenia wpływają z kolei na gorsze samopoczucie psychiczne chorego.

Jednak życie chorego na POChP czy astmę oskrzelową nie musi oznaczać ciągłej „walki o oddech". Kluczem do skutecznej walki z chorobami układu oddechowego i zahamowaniem ich rozwoju jest przede wszystkim wczesne rozpoznanie i właściwie dobrana terapia. Objawy, które powinny skłonić do wizyty u lekarza to zbyt długo utrzymujący się uporczywy kaszel, napady duszności, trudności ze złapaniem powietrza, zadyszka. Wielu chorych, szczególnie tych z POChP zostaje zdiagnozowanych za późno, a charakterystyczne objawy choroby są lekceważone. Pacjent po prostu „uczy się żyć z chorobą", za normalne przyjmując ataki duszności czy brak tchu.

Jak wynika z badań klinicznych oraz światowych rekomendacji towarzystw naukowych najbardziej korzystne dla pacjenta, w szczególności w bardziej zaawansowanym stadium choroby jest leczenie skojarzone, polegające na jednoczesnym podawaniu z jednego inhalatora długodziałającego b2-mimetyku ze steroidem, który działa przeciwzapalnie. Stosowanie leku skojarzonego w znaczny sposób poprawia wartość parametrów spirometrycznych, zmniejsza objawy, co w znaczący sposób wpływa na poprawę jakości życia pacjentów.

Przewlekłe choroby układu oddechowego stanowią duży problem zarówno dla samych chorych, jak i dla całego systemu opieki zdrowotnej. Przewlekły charakter chorób układu oddechowego, częste powikłania i ograniczenia w aktywnym życiu zawodowym stanowią poważne obciążenie dla systemów opieki zdrowotnej.

Astma oskrzelowa jest chorobą cywilizacyjną, wg WHO cierpi na nią 100-150 milionów osób, czyli ok. 6% dorosłej populacji świata, a liczba chorych wzrasta przeciętnie o 50% w ciągu dekady. W Europie astma jest przypadłością 4,5% dorosłych i ponad 10% dzieci. W Polsce częstość występowania astmy u dorosłych wynosi ok. 5,4%, natomiast u dzieci - ponad 8,6%. Na astmę choruje prawie 2 miliony dorosłych i ponad milion dzieci. Przypuszcza się, że rzeczywista liczba chorych w Polsce jest większa.

Zobacz również:

Najbardziej charakterystyczne objawy choroby to nagłe ataki kaszlu, świszczący oddech i ciężkie napady duszności, najczęściej wywołane przez kontakt z alergenem.

Rozpoznanie choroby jest w większości przypadków stosunkowo łatwe. Najczęściej wystarczy dokładny wywiad, dotyczący okoliczności wystąpienia i przebiegu choroby. Lekarz dokładnie pyta chorego o wszystkie szczegóły towarzyszące napadom duszności, następnie osłuchuje płuca i serce. Czasem pobiera się również krew na badania laboratoryjne. Przy podejrzeniu astmy niezbędne jest badanie czynności płuc - spirometria.

Sposób leczenia astmy zależy od stopnia ciężkości choroby. Leczenie lekiem skojarzonym, składającym się z b2-mimetyku długo działającego, rozszerzającego oskrzela oraz steroidu, który działa przeciwzapalnie jest zalecanym postępowaniem terapeutycznym pierwszego rzutu w leczeniu astmy niekontrolowanej u dorosłych i dzieci powyżej 5 roku życia, zgodnie ze standardami międzynarodowymi GINA 2007 (GINA - the Global Initiative for Astma)

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) obejmuje dwie choroby - przewlekłe zapalenie oskrzeli oraz rozedmę płuc. Najczęściej przyczyną choroby jest palenie papierosów i szkodliwe działanie substancji zawartych w dymie papierosowym, dlatego też w zdecydowanej większości choroba dotyka długoletnich palaczy. Część chorych to również osoby, które przez długi czas przebywały w zakurzonych, zapylonych pomieszczeniach (m.in. praca w rolnictwie, górnictwie). POChP jest jedną z wiodących przyczyn zgonów, której częstość występowania wzrasta na całym świecie. POChP w pierwszej fazie rozwija się właściwie niezauważalnie, tymczasem przez długie lata nie leczona, nieodwracalnie uszkadza układ oddechowy, co w efekcie prowadzi do jego niewydolności. W zaawansowanym stadium choroby pacjent nie radzi sobie nawet z najprostszymi czynnościami życia codziennego, takimi jak wchodzenie po schodach, noszenie zakupów czy prasowanie. Najczęstsze i najbardziej charakterystyczne objawy choroby to codzienny poranny kaszel, częste odkrztuszanie, świszczący oddech, zadyszka.

Objawy POChP. POChP rozwija się właściwie bezobjawowo i skrycie. Bardzo często nie zdajemy sobie sprawy z tego, że codzienny kaszel z odkrztuszaniem, problemy ze złapaniem oddechu, coraz mniejsza sprawność fizyczna, a nawet mała zadyszka, to zaczątki bardzo groźnej i coraz powszechniejszej w Polsce choroby. Tymczasem POChP rozwijając się powoli przez długie lata, nieodwracalnie uszkadza układ oddechowy, co w efekcie prowadzi do jego niewydolności. W zaawansowanym stadium choroby pacjent nie radzi sobie z najprostszymi czynnościami życia codziennego. Ogromny problem stanowi dla niego samodzielna toaleta dnia codziennego, założenie swetra, czesanie czy wypowiedzenie całego zdania.

POChP w Polsce:

POChP jest czwartą najczęstszą przyczyną zgonów
Co 10 człowiek po 30 roku ma objawy POChP
3,6 proc. chorych hospitalizowanych w Polsce to chorzy na POChP
Co roku POChP jest przyczyną co najmniej 120 tysięcy przypadków przyjęć do szpitala
Co roku chorym na POChP przyznawanych jest 20.000 rent inwalidzkich
POChP stanowi 25% proc. wszystkich przyjęć do szpitala z powodu choroby płuc
Tylko 300.000 chorych stosuje leki systematycznie
Co roku z powodu POChP umiera 15.000 osób

Jak walczyć z POChP? Aby skutecznie walczyć z POChP, należy przede wszystkim wcześnie rozpoznać chorobę, rzucić palenie i podjąć leczenie. Wczesne wykrycie POChP daje szansę zatrzymania jej postępu. Podstawowym badaniem, które pozwala na wykrycie choroby jest badanie spirometryczne. Spirometria jest prostym i bezbolesnym badaniem pozwalającym zmierzyć objętości płuc i wielkość przepływu powietrza przez oskrzela. Badanie polega na nabraniu w płuca jak największej ilości powietrza i szybkim, energicznym wydmuchaniu go. Na podstawie wyniku tego badania można określić ewentualny stopień uszkodzenia płuc, a w połączeniu z wywiadem ustalić rozpoznanie POChP i zastosować odpowiednie leczenie. W celu jak najwcześniejszego wykrycia choroby regularne badania spirometryczne powinny wykonywać co roku osoby z grupy wysokiego ryzyka zachorowania na POChP, czyli palacze papierosów powyżej 40 roku życia oraz osoby, które mają kontakt z pyłem, kurzem, oparami chemicznymi.

POChP w liczbach. Przewlekła obturacyjna choroba płuc to jeden z najczęstszych czynników prowadzących do inwalidztwa i śmierci. Według statystyk Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), choroba ta zajmuje obecnie 4 miejsce wśród przyczyn zgonów na świecie zaraz po chorobach układu krążenia, nowotworach i wypadkach. POChP najczęściej dotyka mężczyzn po 40 roku życia. Jednak w ostatnim czasie wśród pacjentów znacząco wzrosła liczba młodych, niepalących osób oraz kobiet. Wg WHO całym świecie na POChP choruje ponad 210 milionów osób.

Rocznie choroba zabija 3 miliony pacjentów, czyli tyle ile mieszkańców liczy stolica Grecji - Ateny. W Polsce liczba chorych sięga 2 milionów osób (około 5% kobiet i 10% mężczyzn w ogólnej populacji). Ocenia się jednak, że tylko około 1/3 spośród tej liczby chorych jest zdiagnozowana. W nadchodzących latach można spodziewać się dalszego wzrostu liczby występowania tej ciężkiej w skutkach choroby. Szacuje się, że w 2020 roku POChP zajmie 3 miejsce wśród najczęstszych przyczyn zgonów na świecie. Tendencja ta spowodowana jest swoistą modą, zwłaszcza wśród młodych ludzi, na palenie papierosów oraz słabą i co się z tym wiąże, późną wykrywalnością choroby. Rocznie z powodu POChP umiera w Polsce około 15.000 osób.

Koszty POChP POChP stanowi ogromne obciążenie społeczne. Objawy choroby, obejmujące postępującą duszność, przewlekły kaszel i ciągłe odkrztuszanie prowadzą do inwalidztwa oddechowego. W Polsce chorym na POChP co roku przyznawanych jest około 20.000 rent inwalidzkich i co najważniejsze większość z tych rent przyznawana jest osobom w wieku produkcyjnym, między 50 a 60 rokiem życia. Chorzy na POChP często są leczeni w domach, co zaniża faktyczne koszty ponoszone przez społeczeństwo. Z uwagi na fakt, że system zdrowotny nie może zapewnić długotrwałej opieki chorym, POChP zmusza często dwie osoby do porzucenia pracy - chorego i członka rodziny, który musi pozostawać w domu, aby się nim opiekować.

Sposób leczenia zależy od stopnia ciężkości choroby. Leczenie skojarzone jest zalecanym postępowaniem w leczeniu ciężkiego POChP, zgodnie z wytycznymi GOLD 2007 (the Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease).