Badanie morfologiczne krwi (CBC)
Badanie morfologiczne krwi, często nazywane po prostu „morfologią”, jest podstawowym badaniem stosowanym w diagnostyce hematologicznej. Poza jakościowym badaniem moczu, należy do najczęściej wykonywanych badań diagnostycznych. Polega na ocenie poszczególnych elementów morfotycznych krwi.
Erytrocyty (krwinki czerwone) powstają w wyniku zachodzącego w szpiku czerwonym procesu erytropoezy. Mają kształt dwuwklęsłego krążka, o średnicy ok. 7 μm. Ich podstawową rolą w organizmie jest transport tlenu i dwutlenku węgla. Funkcję tę spełniają dzięki obecności hemoglobiny, czerwonego barwnika. Analiza morfologiczna krwinek czerwonych polega na ocenie ich liczby, objętości oraz pomiaru stężenia hemoglobiny. Na podstawie powyższych parametrów, wyznacza się także wskaźniki dodatkowe, takie jak: hematoktryt, wskaźniki erytrocytowe oraz krzywa anizocytozy.
Liczba erytrocytów (RBC) – zmienia się przede wszystkim w przypadku nadkrwistości (wzrost RBC) i niedokrwistości (spadek RBC) pierwotnych i wtórnych. Jednak zmiana liczby krwinek czerwonych może mieć także miejsce w zaburzeniach wodno-elektrolitowych o typie hipohydratacji, stanach przewodnienia oraz w trakcie ciąży.
wartości prawidłowe:
- noworodki 6,5-7,5 mln/μl
- kobiety 3,5-5,2 mln/μl
- mężczyźni 4,2-5,4 mln/μl
wartości prawidłowe:
- noworodki 14,2-19,6 g/dl (8,8-12,2 mmol/l)
- kobiety 12-16 g/dl (7,5-9,9 mmol/l)
- kobiety ciężarne 11-14 g/dl (6,9-8,8 mmol/l)
- mężczyźni 14-18 g/dl (8,7-11,2 mmol/l)
wartości prawidłowe:
- noworodki 44-64% (0,44-0,64 l/l)
- kobiety 37-47% (0,37-0,47 l/l)
- mężczyźni 40-54% (0,40-0,54 l/l)
Zobacz również:
- Samobójstwa wśród nastolatków
- Pierwsza wizyta u ginekologa, czyli jak przygotować do tego nastolatkę
- Jeżeli Twój lekarz jest zdrowy – Ty pewnie też jesteś!
- Pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych
- Nowoczesne metody badania płodu
- Zarazki z kranu - czy zagrażają naszemu zdrowiu?
- Pułapki diagnostyczne – choroby ukryte za maską
- Dlaczego regularne wizyty lekarskie są konieczne w starszym wieku?
średnia objętość erytrocytu (MCV) – gdy jej wartości są zawyżone (>100 fl) mamy do czynienia z tzw. makrocytozą, która może występować w niektórych typach niedokrwistości, w zespołach mielodysplastycznych, niedoczynności tarczycy oraz w ciąży i u noworodków. Mikrocytoza (zmniejszona MCV) może pojawić się natomiast w niedokrwistości spowodowanej niedoborem żelaza lub w przebiegu choroby przewlekłej oraz w talasemii.
średnia masa hemoglobiny w erytrocycie (MCH) – ulega zmniejszeniu w niedokrwistościach hipochromicznych i tarczowatokrwinkowych.
średnie stężenie hemoglobiny w erytrocytach (MCHC) – zmienia się najczęściej równolegle ze zmianą MCH. Zwiększone MCHC występuje we wrodzonej sferocytozie.
rozpiętość rozkładu objętości erytrocytów (RDW) – jest miarą zróżnicowania objętości krwinek czerwonych (anizocytozy). Umożliwia różnicowanie niedokrwistości jednorodnych i niejednorodnych oraz ułatwia rozpoznanie wczesnej fazy niedokrwistości.
Retikulocyty to niedojrzałe, pozbawione jądra erytrocyty. Ich liczba pozwala określić stopień nasilenia procesu erytropoezy. Do przyczyn zwiększenia wartości liczby retikulocytów (retikulocytozy >100 000/μl) należą niedotlenienie, znaczna utrata krwi, zespoły hemolityczne, leczenie erytropoetyną oraz niedokrwistości związane z nadmierną erytropoezą. Liczba retikulocytów zmniejsza się natomiast w przypadku m. in. niedokrwistości hipo- i aplastycznych oraz w nieleczonych niedokrwistościach z niedoboru witaminy B12.
LEUKOCYTY (krwinki białe) są niejednorodną pod względem wymiarów, funkcji i czasu przeżycia grupą komórek morfotycznych krwi. Dzielą się na powstające w szpiku czerwonym w procesie granulocytozy granulocyty (neutrofile młodsze i starsze, bazofile i eozynofile) oraz agranulocyty (limfocyty T i B, monocyty). Badanie białych krwinek, obejmuje pomiar ich liczby oraz zróżnicowania.
Liczba leukocytów (WBC) – fizjologiczne zwiększenie tej wartości ma miejsce u niemowląt i dzieci do 10 roku życia, po dużym wysiłku fizycznym, w stresie, a także u kobiet w ciąży i po porodzie. Leukocytoza występuje ponadto w wielu chorobach, m. in. w stanach zapalnych (miejscowych i uogólnionych), zatruciach, niektórych chorobach zakaźnych, a także po urazach i zabiegach chirurgicznych. Zmniejszone WBC może być również objawem niektórych chorób zakaźnych (np. grypy) i zatruć. Pojawia się ponadto po naświetlaniach promieniowaniem jonizującym i po stosowaniu takich leków, jak sulfonamidy, tiouracyl czy aminofenazon. Poza pomiarem całkowitej liczby białych krwinek, bada się także liczebność poszczególnych subpopulacji.
wartość prawidłowa: 4000-10 000/μl (4-10 mln/l)
TROMBOCYTY (płytki krwi) są elementami morfotycznymi krwi o najmniejszych wymiarach i nie posiadającymi jądra. Ich główną funkcją jest udział w procesach hemostazy. Analiza morfologiczna trombocytów polega na określeniu ich liczby płytek oraz średniej objętości trombocytu. Ponadto jest możliwa ocena liczby płytek dużych.
Liczba trombocytów (PLT) – fizjologiczna zwiększenie liczby płytek krwi występuje u niemowląt między 3 a 12 miesiącem życia, kobiet po porodzie oraz u osób przebywających w warunkach wysokogórskich. Trobocytpoza (nadpłtytkowość) ma miejsce także po zabiegach chirurgicznych, po usunięciu śledziony, w czerwienicy prawdziwej i przewlekłej białaczce szpikowej i megakariocytowej. Małopłytkowość wskazuje z kolei na upośledzenie procesu trombopoezy lub zwiększenie rozpadu trombocytów w śledzionie. Może występować także w przebiegu chorób autoimmunologicznych, na skutek nadmiernego zużycia lub niszczenia płytek krwi oraz fizjologicznie w trakcie menstruacji.
wartość prawidłowa: 150 000 - 400 000/μl
Średnia objętość trombocytu (MPV) - zależy od czynników genetycznych i biologicznych, a także od diety i stylu życia.
wartość prawidłowa: 7,5-10,5 fl
Autor: Marta Grochowska
Komentarze do: Badanie morfologiczne krwi (CBC)