Bajki Ezopa odblokowują myślenie

Naukowcy z Cambridge wykorzystali stare bajki, aby pomóc w zilustrowaniu tego, jak to się dzieje, że myślimy zupełnie inaczej od zwierząt. Lucy Cheke, doktorantka na Uniwersytecie w Cambridge, wybrała bajki Ezopa do trzech zadań o różnym stopniu trudności i porównała wydajność sójki zwyczajnej i dzieci z miejscowej szkoły.

Zadanie, które pozwalało odróżnić dzieci od sójki oparło się na mechanizmie, który był sprzeczny z intuicją i był ukryty pod nieprzezroczystą powierzchnią.

Ani ptaki, ani dzieci nie były w stanie nauczyć się jak działa mechanizm, ale dzieci mogły nauczyć jak dostać nagrodę, w przeciwieństwie do ptaków.

Wyniki badania pokazują, że dzieci uczą się o przyczynach i skutkach w fizycznym świecie w inny sposób niż ptaki.

Podczas gdy sójki wydają się oceniać mechanizm zaangażowany w zadanie, dzieci po prostu układają ciągi przyczynowo-skutkowe.

Lucy Cheke powiedziała: to ma sens, ponieważ dzieci mają się uczyć nowych ciągów przyczynowo-skutkowych bez bycia ograniczonym przez to, co jest lub nie jest możliwe. Dzieci mogły dowiedzieć się, co zrobić, aby otrzymać nagrodę, nawet jeśli z pozoru wydawało się to niemożliwe. Zasadniczo mogły one ignorować fakt, że coś nie powinno zdarzać się, aby koncentrować się na tym, że coś się zdarza. Dla ptaków jednak było to o wiele trudniejsze, aby dowiedzieć się, co się dzieje, ponieważ według ich logiki, nie powinno się to w ogóle zdarzyć.

Zadania były wariacjami bajek Ezopa, na które składało się użycie rurki z wodą zawierającą nagrodę znajdującą się poza zasięgiem. Badani musieli użyć tych obiektów tak, aby woda została wyparta, a nagroda stała się osiągalna.

W pierwszym zadaniu przedstawiono dwie rury: jedną wypełnioną trocinami, a drugą wodą. W obydwu znajdowała się nagroda, w tubie z wodą była ona jednak poza zasięgiem.

Badany został zaznajomiony z obiektami i miał wybrać do której rury wrzucić przedmiot. Wrzucenie przedmiotu do próbówki zawierającej trociny oczywiście nie umożliwiło zdobycia nagrody, natomiast upuszczenie przedmiotu do probówki z wodą sprawiło, że nagroda przemieściła się wraz z poziomem wody i stała się osiągalna.

Drugie zadanie wymagało użycia tylko jednej rury z wodą z pływającą nagrodą, ale badany miał wybór: jaki przedmiot wrzucić do rury - taki, który pływa czy taki, który tonie.

Ostatnim zaprezentowanym zadaniem było zadanie z urządzeniem, które składało się z rury w kształcie litery U, z jednym szerokim, jednym prostym i jednym wąskim ramieniem.

Zostały one osadzone w nieprzezroczystej podstawie tak, że rura ta była ukryta i aparat wydawał się składać tylko z dwóch szerokich i identycznych rur z wąską rurką między nimi.

Zarówno rura w kaształcie U jaki i prosta rura zostały wypełnione wodą tak, że poziom był równy. Nagroda była w środku wąskiej rurki, a rura w kształcie U była zbyt wąska, aby przedmiot mógł się przemieścić. Dlatego badany był zmuszony do wybrania jednej z szerszych rurek po obu stronach.

Jeśli wybrał szerszą rurę U, wtedy nagroda się unosiła, ale jeśli wybrał pojedyncza tubę, nic się nie działo. Ponieważ połączenie rury U było ukryte, badanemu wydawało się, że jeśli upuści przedmiot do jednej rury, spowoduje wzrost poziomu wody w drugiej rurze, co było niemożliwe.

Ptaki nie były w stanie wykonać tego zadania, natomiast dzieci wykonały je na tym samym poziomie co poprzednie, z łatwością określając, która rura podniesie poziom wody, metodą prób i błędów.

Lucy Cheke dodaje: bajki Ezopa dostarczają niezwykle użytecznych środków, dzięki którym można porównać przyczynowo-skutkową naukę z rozumieniem podstawowych mechanizmów, tj. fizyki ludowej. Planujemy rozszerzenie tego paradygmatu, aby naprawdę zrozumieć, co dzieje się w głowach dorosłych, dzieci i zwierząt, kiedy radzą sobie z problemami w świecie fizyki.