Białaczka - odkrycie, które może doprowadzić do uzyskania skutecznej szczepionki

Nasz układ odpornościowy "zapamiętuje" wszystkie przebyte infekcje. Jest to tzw. pamięć immunologiczna. Na tej właśnie podstawie opiera się działanie szczepionek. Rzeczywiście, po odpowiedniej stymulacji układ odpornościowy przygotowuje się na kolejny atak patogenu i utrzymuje taką ilość komórek obronnych, która zdolna jest rozpoznać obcy element w czasie nawrotu infekcji. Komórki te to tzw. limfocyty pamięci.

Naukowcy umieją już zidentyfikować ślady pozostawione przez wirusa, który został  unicestwiony. Jednak ostatnie badania, których wyniki opublikowano w Science Translational Medicine wykazały, że osoby cieszące się dobrym zdrowiem mogą posiadać limfocyty pamięci CD8 T skierowane specjalnie przeciwko komórkom leukemicznym.

Oznacza to, że system odpornościowy jest zdolny zniszczyć raka w zarodku. Prawdopodobnie limfocyty te musiały już w przeszłości zwalczać komórki nowotworowe i zachowały to w pamięci.
   
Z drugiej strony, nie wszyscy chorzy na białaczkę posiadają te zabójcze komórki. Badania przeprowadzono na 26 pacjentach cierpiących na leukemię: 14 z nich było dotkniętych przewlekłą białaczką limfatyczną (CLL), a pozostałych 12 było chorych ostrą białaczkę szpikową (AML).

Prowadzone analizy wykazały obecność 95 antygenów na powierzchni komórek nowotworowych, w tym 61 występujących wyłącznie na komórkach rakowych.
   
Okazuje się, że antygeny te należą do wielkiej rodziny fosfopeptydów. Są to proteiny znajdujące się wewnątrz komórek, które dzielą się na wiele fragmentów zwanych peptydami.

Peptydy te osiadają w końcu na powierzchni błony komórkowej i wiążą się z grupami fosforanowymi, które wyzwalają sygnał stymulujący metabolizm i wzrost komórek, co jest niezbędne do rozwoju nowotworów. W odpowiedzi system odpornościowy uczy się rozpoznawać te fosfopeptydy, aby likwidować komórki, które je przenoszą.
   
Wśród uczestników eksperymentu zaledwie 5 z 14 chorych na CLL i 2 z 12 dotkniętych AML posiadało limfocyty CD8 T zwalczające te właśnie antygeny. Natomiast u wszystkich zdrowych osób z grupy kontrolnej występowały odpowiednie mechanizmy obronne.

Badania, kierowane przez Marka Cobbolda z University of Birmingham (Wielka Brytania), wykazały, że komórki te posiadały również markery charakterystyczne dla limfocytów pamięci, będące dowodem przebytej konfrontacji z komórkami nowotworowymi.
   
Interesująca jest obserwacja, że większość chorych na białaczkę nie posiada odpowiedniej odporności. Dlaczego? Tego dokładnie nie wiadomo. Jednak odkrycie to pozwala dostrzec możliwość stworzenia profilaktycznych (i jednocześnie terapeutycznych) szczepionek przeciwko leukemii.

Ponadto, mogłoby ono być pomocne w przypadku przeszczepów szpiku, ponieważ można by wybierać takich dawców, którzy mieliby już odpowiednie limfocyty CD8 T. Być może udałoby się wykorzystać to odkrycie do zwalczania innych nowotworów. Pierwszy krok już został zrobiony.