Biegunki

Biegunka jest stanem, w którym chora osoba oddaje stolce z większą częstotliwością niż normalnie (>3/dobę), a wydalana masa kałowa ma luźniejszą konsystencję (płynną lub półpłynną). Większa jest także ilość stolca (>200g/dobę). Biegunkę trwającą do 14 dni określa się jako ostrą, natomiast za przewlekłą uważa się biegunkę, która trwa ponad 4 tygodnie.

• biegunka sekrecyjna wyróżnia się bardzo obfitymi stolcami. Ilość wydalanego kału może sięgać nawet kilku litrów na dobę. Stolce są wodniste i zawierają dużą ilość sodu (powyżej 70 mmol/l). Cechują się także niskimi wartościami tzw. luki osmotycznej, czyli różnicy między osmolalnością zmierzoną a obliczoną, które nie przekraczają 50 mOsm/l. Biegunce sekrecyjnej nie towarzyszy na ogół ból brzucha. Cechą charakterystyczną tego typu biegunki jest brak ustania wypróżnień (nawet ich liczby i objętości) na czczo.
  
  Najczęstszą przyczyną biegunki sekrecyjnej są przyjmowane leki, przeważnie środki przeczyszczające, takie jak sennozydy, aloes czy bisakodyl. Mogą być spowodowane także przez toksyny (nadużywanie etanolu, arszenik) lub czynną hormonalnie chorobę nowotworową (np. rakowiak, gruczolak kosmkowy jelita grubego, mastocytoza). Winne mogą być również krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe wytwarzane w jelicie grubym jako produkt procesu fermentacji niewchłoniętego błonnika pokarmowego i dwucukrów. Biegunką sekrecyjną objawia się też zaburzenie wchłaniania kwasów żółciowych w jelicie krętym, np. w przebiegu zapalenia końcowego odcinka jelita krętego lub po jego resekcji.
  
• biegunka osmotyczna w przeciwieństwie do biegunki sekrecyjnej cechuje się dużymi wartościami luki osmotycznej (>125 mOsm/l) wydalanego stolca i mniejszą zawartością sodu (<70 mmol/l). Odczyn stolców jest kwaśny (wartość jego pH jest niższa od 5,5). Wydalany kał jest pienisty, tryskający i zawiera znaczne ilości (>0,5%) substancji redukujących. Cechy te świadczą o tym, iż jest on efektem zaburzeń trawienia dwucukrów. Ten typ biegunki ustępuje, gdy chory pozostaje na czczo i zaprzestaje spożywania substancji osmotycznie czynnej.
  
  
  Przyczyną biegunki osmotycznej może być stosowanie osmotycznych środków przeczyszczających (makrogole, siarczan magnezu, laktuloza), leków zobojętniających sok żołądkowy (wodorotlenek magnezu), preparatów orlistatu oraz przewlekłe przyjmowanie kolchicyny, metyldopy, neomycyny, cholestyraminy lub biguanidów. Biegunkę osmotyczną mogą powodować także niektóre produkty spożywcze, głównie dietetyczne, które zawierają sorbitol, ksylitol lub mannitol. Ponadto może ona występować w zespole krótkiego jelita, przetokach jelitowych oraz w niedoborach enzymów trawiących dwucukry (np. laktozę), np. w hipolaktazji.
  
• biegunka tłuszczowa objawia się tłustymi połyskliwymi stolcami o gnilnym zapachu, które trudno spłukać wodą w muszli klozetowej. Spowodowana jest na ogół zaburzeniami trawienia w przebiegu zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki, zespołu rozrostu bakteryjnego lub cholestatycznych chorób wątroby. Może być także efektem zaburzeń wchłaniania, które towarzyszą m.in. celiakii, chorobie Whipple`a i niedokrwieniu jelita.
  
• biegunka zapalna może objawiać się stolcami z zawartością krwi, dużą liczbą leukoctów lub obecnością laktoferyny. Często towarzyszą jej ogólnoustrojowe objawy reakcji zapalnej, takie jak gorączka, zwiększone stężenie białek CRP czy wzrost OB.
  
  Przyczyn biegunki zapalnej może być wiele: od nieswoistego zapalenia jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego i Crohna), przez nowotwory jelit, nadwrażliwość pokarmową, aż po zakażenie pierwotniakami jelitowymi (np. Entamoeba histolytica, Giardia lamblia).