Ból gardła - przyczyny i leczenie

Ból gardła atakuje zazwyczaj szybko i niespodziewanie. Choć zwykle jest objawem niegroźnych infekcji, nie należy go lekceważyć. Łatwo może bowiem przekształcić się w poważniejsze dolegliwości wymagające zaawansowanego leczenia. Skąd bierze się ten nieprzyjemny objaw? Jak łatwo i szybko się z nim uporać? A przede wszystkim co robić, aby się przed nim ustrzec?

Wszystko przez wirusy

Papierosy, alkohol, spożywanie zbyt zimnych pokarmów, ostre przyprawy to tylko niektóre z czynników drażniących nasze gardło. W większości przypadków odpowiedzialność za uciążliwy ból tego narządu ponoszą bowiem infekcje górnych dróg oddechowych. W 70% mają one podłoże wirusowe, a głównymi winowajcami są przenoszone drogą kropelkową adeno- i enterowirusy. Powodowane przez nie dolegliwości mają zazwyczaj charakter sezonowy, a największą częstotliwość ich występowania odnotowuje się w okresie jesienno-zimowym oraz wczesną wiosną. Dzieje się tak ponieważ nasz układ odpornościowy jest wówczas mocno osłabiony, a jednocześnie wzrasta nagromadzenie chorobotwórczych drobnoustrojów w otoczeniu Szkodliwym mikroorganizmom łatwiej jest więc forsować nasze bariery immunologiczne. Wirusy, które wraz z powietrzem dostaną się do górnych dróg oddechowych, wywołują stan zapalny, który obejmuje najczęściej błonę śluzową i tkankę limfatyczną gardła lub krtani. Odczuwamy go w postaci nieprzyjemnego kłucia, pieczenia lub drapania w okolicach gardła. Z czasem pojawia się w tych rejonach także opuchlizna i przekrwienie, a migdałki podniebienne i węzły chłonne na szyi ulegają powiększeniu. Bólowi gardła zwykle towarzyszą także inne dokuczliwe objawy typowe dla wirusowych infekcji: gorączka, bóle mięśniowe i ogólne złe samopoczucie.

Nie daj się infekcji!

Większość wirusowych infekcji gardła należy do grupy tzw. chorób samoograniczających się. Oznacza to, że zazwyczaj organizm sam jest w stanie się z nimi uporać, a ich leczenie ogranicza się do łagodzenia nieprzyjemnych objawów. Terapia antybiotykami jest w ich przypadku bezskuteczna, gdyż ich działanie jest ukierunkowane na bakterie, a nie wirusy. Można natomiast stosować leki przeciwwirusowe, jednak nie jest to konieczne, a ze względu na możliwe skutki uboczne - nie zawsze wskazane. Bólu gardła nie należy jednak nigdy ignorować. Można się z nim natomiast łatwo uporać dzięki preparatom dostępnym w aptece bez recepty, tzw. domowym sposobom oraz stosowaniu się do kilku prostych zasad. Podstawowym warunkiem skutecznego zwalczenia infekcji górnych dróg oddechowych jest podjęcie odpowiednich działań w momencie, gdy tylko pojawią się pierwsze dolegliwości. Próby normalnego funkcjonowania i lekceważenie dokuczliwych objawów mogą doprowadzić do poważnych powikłań. Uszkodzona przez wirusy śluzówka górnych dróg oddechowych jest bowiem bardziej narażona na nadkażenie bakteryjne, które może zaowocować m.in. ostrym zapaleniem migdałków podniebiennych, potocznie zwanym anginą.

Nasz organizm jest w stanie sam zwalczyć infekcje gardła, konieczne jest jednak stworzenie mu do tego odpowiednich warunków. Gdy zaobserwujemy u siebie pierwsze objawy, wskazane jest obniżenie tempa życia, a nawet kilkudniowy odpoczynek. Przemęczony organizm trudniej radzi sobie z chorobą, co wpływa na długość trwania infekcji i zwiększa ryzyko wystąpienia powikłań. Kluczowe jest również regularne nawadnianie organizmu. Należy spożywać duże ilości ciepłych napojów, zwłaszcza z wysoką zawartością witaminy C. Szczególnie polecana jest czarna, niezbyt mocna herba z dodatkiem miodu i cytryny lub soku malinowego. Sprawdzają się także napary ziołowe z rumianku, kwiatu lipy, czarnego bzu oraz imbiru. Jeśli doskwiera nam bólu gardła, należy zadbać także o odpowiedni poziom nawilżenia powietrza w pomieszczeniu, w którym przebywamy. W tym celu wystarczy, rozłożyć na kaloryferze lub grzejniku wilgotny ręcznik lub użyć nawilżacza powietrza. Ważną kwestią pozostaje też stosowanie odpowiedniej diety. Wskazane jest spożywanie owoców cytrusowych, jabłek lub porzeczek, jak również warzyw, szczególnie pod postacią surówek i sałatek.

Zobacz również:

Pokonaj ból

Stosując wspomniane zasady ułatwimy naszemu organizmowi walkę z infekcją. Z bólem gardła jako jej objawem możemy także walczyć poprzez stosowanie odpowiednich płukanek oraz tabletek do ssania. Płukanie jamy ustnej i gardła jest szczególnie zalecane przy ostrych i przewlekłych stanach zapalnych. Łagodzące działanie wykazują w tym przypadku mieszanki ziołowe, zwłaszcza zawierające korę dębu, rumianek, szałwię lub kwiat nagietka. Ulgę przynosi także sok ze świeżych buraków oraz tzw. solanka - łagodny roztwór soli kuchennej rozpuszczonej w ciepłej wodzie. Warto jednak pamiętać, że nieumiejętne płukanie gardła może przynieść więcej szkód niż korzyści. Zbyt ciepły lub stężony roztwór soli może podrażnić śluzówkę, spotęgować dokuczliwe objawy oraz zwiększyć ryzyko nadkażenia bakteryjnego. Dlatego stosując płukanki uważajmy, aby płyn miał temperaturę zbliżoną do temperatury ciała (37-37,5 C), a samo płukanie nie było powtarzane częściej niż 3-4 razy dziennie, przez 1 minutę.

Spośród szerokiej oferty tabletek do ssania łagodzących ból gardła warto wybierać te, które dodatkowo wzbogacone są witaminą C. Odgrywa ona ważną rolę w funkcjonowaniu układu odpornościowego, dlatego jej zażywanie w czasie trwania infekcji jest szczególnie wskazane. Ponadto wykazuje ona właściwości zmniejszające obrzęk śluzówki jamy ustnej. Warto również stosować preparaty mające w składzie mentol, który oddziałuje na tzw. receptory zimna i łagodzi ból związany ze stanem zapalnym. Skuteczne działanie podczas infekcji gardła wykazuje laktoferyna - naturalne białko globularne występujące m. in. w mleku, ślinie, łzach i innych wydzielinach śluzowych człowieka. Substancja ta korzystnie wpływa na funkcjonowanie układu odpornościowego oraz wzmacnia mechanizmy obronne, gdy pojawia się infekcja. Posiada ona również zdolność wchodzenia w interakcję ze strukturami powierzchniowymi bakterii, grzybów oraz cząstek wirusowych, neutralizowania ich działania i zapobiegania rozwojowi infekcji. Mentol i witaminę C można znaleźć w kilkunastu dostępnych na rynku preparatach na ból gardła. Wraz z laktoferyną składniki te występują w tabletkach do ssania LaryngUP.

Ból gardła najczęściej towarzyszy łagodnym infekcjom wirusowym, których czas trwania waha od 4 do 10 dni. Jeśli po upływie tego okresu objawy nie ustępują, niezbędna staje się konsultacja medyczna. Do lekarza powinniśmy udać się także wtedy, gdy pojawiają się trudności w oddychaniu, wysoka gorączka lub ból w okolicy uszu i szyi. Mogą one być sygnałem, że infekcja przeniosła się na dolne drogi oddechowe lub doszło do zakażenia bakteryjnego, które wymaga zastosowania antybiotykoterapii.

Lepiej zapobiegać, niż leczyć

Ból gardła spowodowany infekcją to częsta przypadłość, która dotyka zarówno dzieci, jak i osoby dorosłe. Zazwyczaj łatwo się z nim uporać, jednak jest to dolegliwość dokuczliwa, warto więc stosować do niej zasadę „lepiej zapobiegać, niż leczyć”. Przestrzeganie kilku nieskomplikowanych reguł znacząco zmniejsza ryzyko „złapania” infekcji, a tym samym może uchronić nas przed bólem gardła.

W okresie jesienno-zimowym zwróćmy większą uwagę na kompozycję naszej diety. Warto wzbogacić ją w składniki naturalnie lub suplementy podnoszące naszą odporność. Szczególnie dobroczynny wpływ na organizm mają bogate w witaminy owoce i warzywa. Ważne również, aby w okresie zwiększonego narażenia na infekcje górnych dróg oddechowych ubierać się stosownie do pogody, tak aby nie wychładzać ani nie przegrzewać organizmu. Swoją odporność zwiększymy także hartując organizm, np. poprzez korzystanie z sauny lub naprzemienne prysznice pod ciepłym i zimnym strumieniem. Wskazany jest również codzienny, umiarkowany wysiłek fizyczny. Warto więc spacerować, gimnastykować się lub uprawiać nieforsowny jogging, pamiętając jednak o dostarczaniu organizmowi odpoczynku potrzebnego do regeneracji. Dobrze też nie zapominać, że głównym nośnikiem mikroorganizmów wywołujących infekcje gardła są ludzie, dlatego w miarę możliwości unikajmy zatłoczonych i dusznych pomieszczeń.