Choroby pasożytnicze skóry
Choroby pasożytnicze skóry są to zmiany skórne wywołane bytowaniem różnych organizmów na ciele człowieka. Do najczęstszych schorzeń z tej grupy zalicza się wszawicę oraz świerzb. Co wiemy o wszawicy i jej odmianach? Wszawice są to zmiany skórne, wywołane bytowaniem na ciele człowieka stawonoga – wszy ludzkiej (Pediculus humanus).
Wszawice dzieli się na:
- wszawicę głowową
- wszawicę odzieżową
- wszawicę łonową
Wraz ze wzrostem włosów, gnidy przesuwają się bardziej dystalnie od powierzchni skóry, co jest pewnego rodzaju wskaźnikiem czasu trwania wszawicy. Choroba zazwyczaj występuje epidemicznie, szczególnie wśród dzieci w przedszkolach i szkołach. Przenosi się głównie przez kontakt z nakryciami głowy zakażonymi wszą głowową. Pasożyt najczęściej bytuje w okolicy skroniowej i potylicznej. Głównym objawem jest świąd skóry, do którego dochodzi w wyniku ukłucia wszy.
Ze świądem wiąże się nieodłącznie ciągłe drapanie, doprowadzające do tworzenia się sączących, pokrytych strupami zmian, a także do wtórnych zakażeń i zliszajowaceń. Czasem, szczególnie w przypadkach zaawansowanych dochodzi do powiększenia węzłów chłonnych. Zazwyczaj choroba nie nastręcza trudności w rozpoznaniu. W mniej typowych przypadkach mogą pojawić się trudności w różnicowaniu z takimi jednostkami jak łupież owłosionej skóry głowy lub wyprysk łojotokowy głowy.
Wszawica odzieżowa, inaczej Pediculosis vestimenti, wywołana jest przez wesz odzieżową, nieznacznie większą od poprzednio opisanej. Zazwyczaj rozwija rozmiary od 3 do 4,5 mm, szybciej się rozmnaża i charakteryzuje się krótszym okresem życia, trwającym średnio 10 dni. W przeciwieństwie do poprzedniej wszy, ta umiejscawia się tylko na ubraniach. Pod względem epidemiologicznym jest to bardzo ważny pasożyt, ponieważ ma zdolność przenoszenia duru plamistego i riketsjozy.
Świąd jest głównym objawem, co wynika z ukłucia przez wesz skóry z jednoczesnym wessaniem krwi i doprowadzeniem do powstania swędzącej grudki obrzękowej. Inne zmiany wynikają z ciągłego drapania się, w postaci linijnych przeczosów, niewielkich nadżerek oraz strupów. Czasem mogą wystąpić drobne, odbarwione blizenki, szczególnie widoczne w okolicy karku i grzbietu. Dla długotrwałej wszawicy charakterystyczne są brunatne przebarwienia skóry oraz wtórne zakażenia ropne. Chorobę różnicuje się przede wszystkim ze świerzbem oraz innymi zmianami przebiegającymi ze świądem, np. chłoniak Hodgkina.
Zobacz również:
Wszawica łonowa, jest to choroba wywołana przez wesz łonową, inaczej Pediculus pubis, różniącą się od pozostałych mniejszymi rozmiarami od 1,5 do 2 mm. Zakażenia dotyczą głównie osób dorosłych i przenoszą się drogą bezpośrednią w czasie kontaktu płciowego. Pasożyt przytwierdza się do włosa przy samej skórze. Należy również wspomnieć, że zakazić można się za pomocą używania niektórych przedmiotów mających kontakt z zakażonym miejscem.
Zmiany lokalizują się w okolicy łonowej, ale zajmowane mogą być również uda, krocze, brzuch, pachwiny, doły pachowe, a nawet brwi i rzęsy. Cechą charakterystyczną, podobnie jak w poprzednich odmianach jest świąd. Czasem stwierdza się zabarwione sinofiołkowo lub szarawo, umiejscowione na klatce piersiowej, skórze brzucha lub udach tak zwane plamy błękitne.
Jak wygląda leczenie wszawic?
Obecnie najlepszym lekiem, cechującym się największa skutecznością jest 1% permetryna w postaci szamponu lub kremu. Zazwyczaj już po pierwszym zastosowaniu eliminuje pasożyta. Równie dobrym lekiem jest pyretryna, jednak wymagająca często powtórnego zastosowania po 24 godzinach. W Polsce stosuje się również 1% gamma-heksachlorocykloheksan, jest on jednak nefrotoksyczny, a przy okazji zauważa się narastającą odporność pasożytów na tą substancję. Oprócz tego, chorym można zalecić ocet sabadylowy. W leczeniu wszawicy łonowej stosuje się również maść rtęciową szarą.
Co powinniśmy wiedzieć na temat świerzbu?
Świerzb to zakaźna choroba wywoływana przez roztocza świerzbowca ludzkiego, dawniej nazywanego Acarus scabiei, cechująca się przede wszystkim świądem i obecnością nor świerzbowcowych. Samica wielkości około 0,3 – 0,4 mm bytuje w naskórku, w którym w warstwie rogowej drąży ślepo zakończone tunele. Tam składa około 2 – 3 jaja dziennie, ginąc po kilku tygodniach. Z jaj wylęgają się larwy. W ciągu 3 tygodni osiągają pełną dojrzałość.
Jak dochodzi do zakażenia świerzbowcem?
Obecnie zauważa się wzrost zachorowalności na świerzb. Do zakażenia dochodzi drogą bezpośredniego kontaktu, jednak możliwe są również zachorowania poprzez różnego rodzaju przedmioty, m.in. pościel. Świerzbowiec przechodzi na naskórek szczególnie intensywnie w nocy, kiedy to ciało jest najbardziej rozgrzane. Warto dodać, że pasożyty nie są w stanie przeżyć 3 – 4 dni poza naskórkiem, w związku z tym zaleca się nie noszenie zakażonej bielizny przez 1 tydzień. Znane są również zakażenia odzwierzęce, m.in. od krów, kotów, psów czy gołębi, jednak zdarzają się bardzo rzadko i nie mają większego znaczenia.
Kto jest bardziej narażony na zachorowanie?
Szczególnie sprzyjające rozwojowi zakażenia są choroby przebiegające z obniżoną odpornością i wyniszczeniem fizycznym. Mogą to być ciężkie choroby układowe lub psychiczne. Oczywistym jest, że sprzyjającym zachorowaniu są również złe warunki życiowe, brud oraz brak zachowywania podstawowych zasad higieny.
Kiedy powinniśmy podejrzewać zachorowanie świerzbowcem?
Charakterystycznym objawem zakażenia jest świąd, szczególnie nasilający się w nocy, w wyniku rozgrzania ciała i pobudzenia aktywności świerzbowca. Pasożyt umiejscawia się przede wszystkim na bocznych powierzchniach palców rąk, nadgarstkach, zgięciach i fałdach skórnych, pośladkach oraz tułowiu, szczególnie w okolicach pępka, brodawek sutkowych u kobiet i narządach płciowych u mężczyzn. Aby łatwiej zlokalizować zmiany, smaruje się te miejsca nalewką jodową, która wnika w wydrążone korytarze. Silny świąd wymuszą ciągłe drapanie, powodując powstawanie przeczosów, zmian wypryskowych, a także wtórnych zakażeń. Ważnym w postawieniu rozpoznania jest fakt, że świerzb nie zajmuje okolicy międzyłopatkowej i twarzy (z wyjątkiem świerzbu norweskiego i odzwierzęcego).
Jak leczymy świerzb?
W leczeniu najczęściej stosuje się lindan. Ważne, aby nie stosować tego preparatu w przypadku znacznych przeczosów i nadżerek, ponieważ jest on toksyczny i może dawać objawy ogólne. Oprócz lindanu można stosować również Novoscabin, maść Wilkinsona, kremy zawierające 1% permetrynę. Obecnie bada się wpływ iwermektyny na organizm ludzki leku stosowanego dotąd przez tylko przez weterynarzy.
Co z profilaktyką?
Istotnym jest, aby leczyć jednocześnie wszystkich członków rodziny oraz osoby z nimi przebywające. Nie powinno używać się zakażonych ubrań przez 2 tygodnie. Nie ma konieczności specjalnej dezynfekcji, wystarcza wypranie i dokładne wyprasowanie ubrań rozgrzanym żelazkiem.
Źródło:
Stefania Jabłońska, Choroby skórne i choroby przenoszone drogą płciową, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008
Kadłubowski R, Zarys parazytologii lekarskiej, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1999
Autor: Piotr Kuc
Komentarze do: Choroby pasożytnicze skóry