Choroby układu krążenia u kobiet
Chociaż kobiety w nieco mniejszym stopniu niż mężczyźni są narażone na choroby układu krążenia, w tym nadciśnienie tętnicze, to jednak częściej są z tego powodu hospitalizowane i częściej umierają. W 2001 roku choroby sercowo-naczyniowe stanowiły przyczynę ponad połowy wszystkich zgonów wśród kobiet (54%) [1], natomiast nadciśnienie tętnicze było odpowiedzialne za 59% przypadków niewydolności serca w populacji żeńskiej (w porównaniu do 39% przypadków w populacji męskiej) [2].
Jeszcze kilkanaście lat temu o chorobach serca i układu krążenia mówiło się tylko w odniesieniu do mężczyzn. Stereotypowe podejście do tych schorzeń jako do typowo męskich chorób skutecznie uśpiło czujność zarówno społeczeństwa, jak i samych lekarzy. Powszechnie panująca opinia, że na choroby układu krążenia i zawał serca umierają jedynie mężczyźni, a kobiety długo nie są nimi zagrożone, w dużej mierze wynikała z nieuwzględniania kobiet w wielu badaniach i analizach dotyczących tych schorzeń. W wyniku tego społeczne lęki kobiet związane z chorobami aż w 35% dotyczą nowotworów, a jedynie w 13% chorób serca i zawałów [3].
Płeć serca - czym się różnimy?
Choroby układu sercowo-naczyniowego dotyczą w równym stopniu obu płci. Podstawową różnicą w ich przebiegu jest fakt, że kobiety chorują i umierają z ich powodu o 10-15 lat później niż mężczyźni [4]. Biorąc pod uwagę fakt, że społeczeństwo starzeje się i przeciętny czas życia znacznie się wydłużył automatycznie coraz więcej kobiet jest zagrożonych chorobą wieńcową i zawałem.
Podstawowe różnice związane z płcią dotyczą wielkości serca (masa serca kobiety wynosi przeciętnie 220g, zwiększając się z upływem lat, aby w 50-60 roku życia znów zacząć maleć) oraz średnicy tętnic wieńcowych u kobiet jest ona mniejsza, co automatycznie wpływa na powstawanie różnego rodzaju zatorów czy zakrzepów, innej dystrybucji tkanki tłuszczowej, mniejszej masy ciała czy różnicy w aktywności poszczególnych enzymów [5].
Duże znaczenie mają mechanizmy hormonalne w pewien sposób serce i układ krążenia kobiety w okresie rozrodczym. Obecne w organizmie kobiety estrogeny poprawiają gospodarkę lipidową i funkcje śródbłonka, wykazują działanie rozszerzające naczynia wieńcowe, zwiększają wrażliwość komórek na insulinę oraz wpływają korzystnie na procesy krzepnięcia krwi, co istotnie zmniejsza ryzyko zachorowań na miażdżycę tętnic wieńcowych [6].
Serce kobiety jest jednak narażone na szczególny wysiłek w czasie ciąży. W tym okresie musi bowiem dostarczać tlen i substancje odżywcze zarówno do organizmu matki, jak i dziecka. Pod koniec 30 tygodnia ciąży objętość krążącej w organizmie krwi, którą serce musi przepompowywać, jest o 40% większa niż przed ciążą, a objętość krwi wyrzucanej przez komorę do aorty podczas 1 minuty wzrasta nawet o 45%. Serce kobiety pompuje wówczas 6 litrów krwi na minutę [7].
Serce kobiety nie jest w żaden szczególny sposób przystosowane do takiego wysiłku i czasami nie radzi sobie z nadmierną pracą. Nadciśnienie tętnicze występuje u około 5-10% wszystkich kobiet w ciąży, a jego powikłania są jedną z najważniejszych przyczyn śmierci matki i płodu [8]. U pewnej niewielkiej liczby kobiet w ostatnich miesiącach ciąży rozwija się także choroba serca, określana jako kardiomiopatia ciężarnych. Choroba ma ciężki przebieg i w około 50% przypadków kończy się śmiercią [9]. Pozostałe kobiety powracają do zdrowia, ale są zagrożone tą samą patologią w czasie następnych ciąż.
Gospodarka hormonalna w dużym stopniu chroni młode kobiety przed pojawianiem się miażdżycy, ale jednoczenie ryzyko zachorowania na tę chorobę zwiększa się w okresie menopauzy czy choćby w przypadku usunięcia jajników. Zagrożenie stanowi także zaburzony metabolizm lipidów prowadzący do gwałtownego wzrostu poziomu cholesterolu, który - jak powszechnie wiadomo jest jednym z podstawowych czynników ryzyka w patogenezie nadciśnienia tętniczego i innych chorób serca.
Po 60 roku życia nadciśnienie tętnicze staje się bardziej rozpowszechnione w populacji kobiet niż wśród mężczyzn. Winą za taki stan rzeczy obarcza się wspomniany spadek stężenia estrogenów prowadzący m.in. do wzrostu oporu naczyniowego. U kobiet w starszym wieku często poważnym problemem staje się także nadmierna masa ciała. Według danych z badania NATPOL III PLUS aż 48% kobiet w Polsce ma nadwagę lub jest otyła. Z kolei według badania WOBASZ, otyłość brzuszną (charakteryzująca do tej pory raczej mężczyzn) stwierdzono aż u 40,4% kobiet w Polsce. Niezwykle istotna jest zatem dbałość o odpowiednią dietę i aktywność fizyczną każdy zbędny kilogram podnosi bowiem ciśnienie krwi [10].
Zobacz również:
W tym kontekście istotnym czynnikiem staje się również cukrzyca, zwiększająca u kobiet prawdopodobieństwo wystąpienia choroby niedokrwiennej serca nawet 5-7 krotnie (u mężczyzn zaledwie 2-3 krotnie) [11]. Stąd dużego znaczenia nabiera właściwa dieta i utrzymanie prawidłowej masy ciała: sygnałem alarmowym powinno być przekroczenie 88 cm w obwodzie talii oraz indeks masy ciała (czyli stosunek masy ciała do powierzchni - kg/cm2)) wyższy niż 25 [12].
Obok zaburzeń gospodarki hormonalnej, cukrzycy czy podwyższonego poziomu cholesterolu do innych czynników zwiększających prawdopodobieństwo zachorowania na nadciśnienie tętnicze w każdym wieku wymienia się: palenie tytoniu, nadmierny stres, nadużywanie alkoholu i siedzący tryb życia. Choć jeszcze kilkanaście lat temu zagrożenia te kojarzono głównie z trybem życia mężczyzn - dzisiaj tendencje są takie same u obydwu płci. Kobiety w równym stopniu narażone są na stresy, piją coraz więcej alkoholu, niepokojący jest także trend zwiększającej się liczby młodych kobiet, które palą papierosy, zwłaszcza jeśli stosują jednocześnie doustne środki antykoncepcyjne (sprzyja to rozwojowi groźnych powikłań zakrzepowo-zatorowych)[13].
Zaniedbywane nadciśnienie...
Wykrytego nadciśnienia kobieta nie może bagatelizować w żadnym wieku. Zarówno młode, jak i starsze kobiety powinny dbać o swoje zdrowie, regularnie i lekko się odżywiać, dbając o dietę bogatą w warzywa i owoce oraz produkty niskotłuszczowe. Definitywne rzucenie palenia i większa aktywność ruchowa korzystnie wpłynie na pracę serca i naczyń krwionośnych. Stresujący tryb życia współczesnych kobiet powinien być rekompensowany długimi spacerami i regularnymi ćwiczeniami relaksacyjnymi. A w przypadku pojawienia się objawów nadciśnienia konieczna jest bezwzględnie pomoc lekarska.
Nadciśnienie tętnicze wymaga zwykle długotrwałego i systematycznego leczenia farmakologicznego minimalizującego objawy i potencjalne skutki choroby. Pozwala ono na zachowanie zdrowia, a czasem życia chorego, ale pomimo rozwoju metod terapeutycznych leczenie hipotensyjne (tj. obniżające ciśnienie) w przypadku kobiet jest skuteczne zaledwie w 16% przypadków [14]. Przyczyn takiego stanu rzeczy upatruje się w często błędnej ocenie stanu chorego, niewłaściwym doborze leków i ograniczonym spektrum działania pojedynczych preparatów, co wiąże się niejednokrotnie z koniecznością przyjmowania kilku specyfików jednocześnie (tzw. politerapia), a także niedostatecznej współpracy ze strony pacjentów: braku świadomości zagrożeń związanych z chorobą- szczególnie wśród kobiet oraz nieregularnym przyjmowaniem leków lub całkowitej rezygnacji z terapii m.in. pod wpływem objawów niepożądanych związanych z jej stosowaniem bądź czasowym ustąpieniem dolegliwości. To ostatnie ma szczególne znaczenie właśnie w przypadku pań - kobiety nawet dwukrotnie częściej skarżą się na efekty uboczne działania leków hipotensyjnych [15].
Optymalnym rozwiązaniem wydaje się w tej sytuacji stosowanie nowoczesnych preparatów złożonych, łączących działanie antagonistów receptora angiotensyny II z ang. ARBs (czyli tzw. sartanów) - substancji charakteryzujących się wysoką skutecznością hipotensyjną przy jednoczesnym ograniczeniu objawów ubocznych oraz diuretyku o właściwościach moczopędnych. Preparaty złożone wykorzystują różne mechanizmy działania, pozwalając na uzyskanie lepszego efektu terapeutycznego niż w przypadku podania tych samych substancji czynnych oddzielnie, przy jednoczesnym zastosowaniu najniższej skutecznej i bezpiecznej dla pacjenta dawki.
Jednocześnie optymalizacja leczenia prowadzi do polepszenia współpracy między lekarzem a pacjentem, obecnie w ok. 50% przypadków definiowanej jako niewystarczająca [4]. Dzięki temu rośnie odsetek chorych kontynuujących leczenie hipotensyjne po roku od rozpoczęcia terapii, co z kolei według statystyk - wiąże się bezpośrednio z istotnym obniżeniem globalnych kosztów. Niestety, w Polsce preparaty te nie są na razie refundowane.
Przypisy:
[1] B. Cybulska, epidemiologia czynników ryzyka u polskich kobiet, Forum Profilaktyki, Nr 3 (4) wrzesień 2006, s.4
[2] S. Rywik, http://www.pamietajosercu.pl/mod/archiwum/20.html
[3] Wg Circulation 2004; 109:573, [w: Z. Kornacewicz-Jach, Choroby serca u kobiet, Forum Profilaktyki, Nr 3 (4) wrzesień 2006, s.1-2]
[4] Z. Kornacewicz-Jach, Choroby serca u kobiet, Forum Profilaktyki, Nr 3 (4) wrzesień 2006, s.1-2
[5] Ibidem,
[6] Ibidem,
[7] B. Zalewska, Serce kobiety, http://resmedica.pl/ffxart11994.html
[8] K. Kawecka- Jaszcz, Nadciśnienie tętnicze u kobiet - problem wciąż niedoceniany, Forum Profilaktyki, Nr 3 (4) wrzesień 2006, s.4
[9] B. Zalewska, op.cit.
[10] K. Kawecka-Jaszcz, op.cit., s.5
[11] Ibidem, s.4.
[12] K. Kołodziej, Wskaźnik BMI i Framingham Risk Score (FRS) w prognozie występowania choroby wieńcowej, http://www.ptkardio.pl/journalwatch/9/64
[13] K. Kawecka-Jaszcz, op.cit., s.6
[14] Ibidem, s.4
[15] Ibidem, s.5
[16] A. Januszewicz, Rola preparatu stanowiącego połączenie walsartanu i hydrochlorotiazydu w leczeniu nadciśnienia tętniczego, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2005, s. 12.
Bibliografia:
1.Badanie NATPOL plus 2002, http://www.natpol.pl/index.php?id=26s=61f5b71rrn5rpwyme1z0sstg5g4ce38n
2.Cybulska B., epidemiologia czynników ryzyka u polskich kobiet, Forum Profilaktyki, Nr 3 (4) wrzesień 20063.Januszewicz A., Rola preparatu stanowiącego połączenie walsartanu i hydrochlorotiazydu w leczeniu nadciśnienia tętniczego, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2005
4.Kawecka K.- Jaszcz, Nadciśnienie tętnicze u kobiet - problem wciąż niedoceniany, Forum Profilaktyki, Nr 3 (4) wrzesień 2006
5.Kołodziej K., Wskaźnik BMI i Framingham Risk Score (FRS) w prognozie występowania choroby wieńcowej, http://www.ptkardio.pl/journalwatch/9/64
6.Kornacewicz-Jach Z., Choroby serca u kobiet, Forum Profilaktyki, Nr 3 (4) wrzesień 2006
7.Rywik S., http://www.pamietajosercu.pl/mod/archiwum/20.html
8.B. Zalewska, Serce kobiety, http://resmedica.pl/ffxart11994.html
O firmie Novartis
Novartis AG (NYSE: NVS) jest światowym liderem w dziedzinie ochrony zdrowia. Naszym celem jest odkrywanie, rozwój i wprowadzanie na rynek innowacyjnych produktów leczniczych, niosących ulgę w chorobie i poprawiających jakość życia. Novartis jest jedyną firmą zajmująca pozycję lidera zarówno na rynku farmaceutyków patentowych, jak i generycznych.
Stale poszerzamy nasze portfolio w trzech strategicznych dziedzinach wzrostu: leków innowacyjnych, wysokiej jakości leków generycznych w korzystnej cenie oraz wiodących marek preparatów dostępnych bez recepty.
W 2005 r. Grupa osiągnęła sprzedaż netto w wysokości 32,2 miliarda USD a zysk netto wyniósł 6,1 miliarda USD. Grupa zainwestowała około 4,8 miliarda USD w działalność badawczo-rozwojową. Spółki wchodzące w skład Grupy Novartis z siedzibą w Bazylei w Szwajcarii zatrudniają około 97 000 pracowników i prowadzą działalność w ponad 140 krajach na całym świecie. Więcej informacji na http://www.novartis.com.
Osoby kontaktowe:
Monika Niewiadomska-Ilczuk
Corporate Communication Manager/ Kierownik ds. Komunikacji Korporacyjnej
Novartis Poland Sp. z o.o.
Tel. +48 22 550 88 44
Fax. +48 22 550 87 18
Tel. kom. +48 663 874 844
monika.niewiadomska-ilczuk@novartis.com
Katarzyna Hałaczkiewicz
Client Service Director
Toolbox Creative Communications
Tel. +48 42 636 66 24
Fax. +48 42 636 70 16
Tel.kom. + 48 506 108 360
k.halaczkiewicz@toolbox.com.pl
Komentarze do: Choroby układu krążenia u kobiet (1)
Sposób na cholesterol
1mojej mamie która ma problemy z krążeniem, lekarz polecił stosować zdrowsza dietę, tłuszcze roślinne zamiast zwierzęcych: oliwa, Flora; więcej ruchu.... niedługo ma wizytę kontrolną mam nadzieję ze to wszystko pomogło... pokaż całość