Choroby zawodowe. Schorzenia układu mięśniowo-szkieletowego

Schorzenia układu mięśniowo-szkieletowego są najczęściej występującymi w Europie schorzeniami związanymi z pracą. Cierpią na nie miliony pracowników. Zjawisko to dotyczy większości z nas. Znaczącej liczbie przypadków można zapobiec lub zacząć je leczyć odpowiednio wcześniej, a pracownikom wyleczonym zapewnić powrót do pracy. 25% pracowników w całej UE-27 skarży się na bóle kręgosłupa, a 23% – na bóle mięśni.

Są one także najczęstszą przyczyną nieobecności w pracy nieomal we wszystkich państwach członkowskich UE.

W Polsce, według danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, około 15% przyczyn niezdolności do pracy ma związek z dolegliwościami układu mięśniowo-szkieletowego, co czyni ten typ chorób trzecią co do częstości przyczyną absencji chorobowej, tuż po chorobach układu krążenia (21%) oraz chorobach psychicznych (16%). Około 50% wcześniejszych emerytur spowodowanych jest przez patologiczne zmiany w obrębie kręgosłupa.

Biorąc pod uwagę zmiany demograficzne, będziemy prawdopodobnie musieli pracować dłużej, co sprawia, że zmierzenie się z tym problemem już teraz nabiera ogromnej wagi. Jest to konieczne, jeżeli chcemy nie tylko czerpać korzyści z lepszych miejsc pracy, ale także cieszyć się wyższą jakością i standardem życia.

Czym są zaburzenia mięśniowo – szkieletowe?

Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe obejmują szeroki zakres problemów zdrowotnych, do głównej grupy jednak zaliczają się bóle kręgosłupa i pleców oraz urazy i zaburzenia w obrębie kończyn górnych. Mogą one także dotyczyć kończyn dolnych. Ich przyczyną lub powodem nasilenia może być m.in. wykonywana praca. Są zazwyczaj kojarzone z nadmiernym obciążeniem, związanym z wykonywaniem takich czynności jak dźwiganie, pchanie, ciągnięcie oraz operowanie ciężkimi narzędziami, ale pojawiają się również u pracowników wykonujących prace określane mianem „praca lekka” tak jak np. praca przy komputerze, prace montażowe, pakowanie małych przedmiotów. Około 70% ludności zawodowo czynnej pracuje obecnie w pozycji siedzącej. Szacuje się, że przeszło 50% Europejczyków ponad połowę swojego codziennego dnia pracy spędza przy pracy z komputerem. Według aktualnych danych prawie co trzeci pracownik wykonujący ten rodzaj pracy skarży się na występowanie bólu w obrębie rąk i ramion, ale zdecydowanie najczęściej w obrębie barku i szyi. Komputer to także częsty i już niezbędny element życia pozazawodowego, narzędzie wykorzystywane w edukacji dzieci i młodzieży. Wystarczy codzienne, wielogodzinne posługiwanie się myszką od komputera, by spowodować zmiany zwyrodnieniowe w obrębie nadgarstka. Pierwsze dolegliwości, takie jak bóle stawów i tkanek mięśniowych wokół stawów występują zwykle jedynie podczas wysiłku i mogą się pojawić już w wieku 20 - 30 lat. Zwykle są ignorowane, ale po kilku latach, jeśli nie są leczone, doprowadzają do zesztywnienia stawów. Wczesna diagnoza jest podstawą skutecznej terapii.

Zobacz również:

Wielu problemów mięśniowo-szkieletowych można uniknąć lub je ograniczyć, dzięki przestrzeganiu przepisów bezpieczeństwa pracy, stosowaniu się do wskazówek specjalistów i praktykowaniu właściwych zachowań, także w życiu pozazawodowym.

Kampania informacyjna "Mniej dźwigaj"

W pracy zawodowej problemy biomechaniczne związane z postawą ciała mają znaczenie niezwykle istotne. Uciążliwości związane z wykonywaniem konkretnego zawodu w życiu ludzkości występowały od dawna, teraz jednak nadchodzi czas, by im zapobiegać lub przynajmniej istotnie ograniczać. Temu służy kampania „Mniej dźwigaj”, oferująca informacje jak zapobiegać problemom mięśniowo – szkieletowym oraz co robić, jeśli już się pojawiły. Informacje te są dostępne w materiałach, które może otrzymać każda osoba zainteresowana tym tematem. Konsultacjami służą również specjaliści z zakresu ergonomii oraz pracownicy Państwowej Inspekcji Pracy.

Kalendarium polskiej edycji kampanii obejmuje szereg imprez o charakterze promocyjnym: seminaria, konkursy, wystawy imprezy plenerowe, skierowane do pracowników, pracodawców, młodzieży oraz instytucji edukacyjnych. Materiały informacyjne są udostępniane w formie drukowanej oraz elektronicznej, na stronie www.mniejdzwigaj.pl.

Jak zachować bezpieczeństwo i zdrowie?

Pracodawcy są odpowiedzialni za ocenę ryzyka w miejscu pracy i wdrożenie środków prewencyjnych eliminujących i ograniczających zagrożenia. Powinni także zapewnić informacje oraz szkolenia dotyczące stosowania sprzętu oraz prawidłowych technik przenoszenia ciężarów.

Podstawowe zasady, których należy przestrzegać to:

Przy podnoszeniu:

Podczas pracy ręcznej prawidłowe techniki podnoszenia ciężarów zapewniają ochronę kręgosłupa. Przed podniesieniem ciężaru należy zaplanować i przygotować zadanie. Należy upewnić się, że:

pracownik wie, dokąd zmierza

obszar roboczy jest wolny od przeszkód

drzwi są otwarte, a na podłodze nie znajduje się nic, co mogłoby spowodować wypadek

pracownik prawidłowo trzyma przenoszony obiekt

jeżeli ciężar przenoszony jest przez dwie osoby, obie osoby muszą wiedzieć, co robią, przed rozpoczęciem czynności

Podczas podnoszenia ciężaru należy zastosować dobrą technikę:

postawić stopy po bokach, a ciało nad podnoszonym obiektem lub spróbować podejść do ciężaru tak blisko, jak to tylko możliwe

podczas podnoszenia użyć mięśni nóg

wyprostować plecy

przyciągnąć ciężar do ciała tak blisko, jak to tylko możliwe

podnieść i przenosić ciężar z wyprostowanymi ramionami.

Przy pchaniu i ciągnięciu ciężarów:
Ważne uwagi:

pchanie i ciągnięcie wykonywane jest za pomocą wagi ciała – podczas popychania należy pochylić się do przodu, a podczas ciągnięcia należy wychylić się do tyłu

upewnić się, że na podłodze znajduje się odpowiednia przestrzeń, aby wychylić się do przodu/tyłu

pracownik musi unikać przekrzywiania, skręcania i wyginania pleców

urządzenia pomocnicze muszą być wyposażone w uchwyty ułatwiające wykorzystanie rąk. Uchwyty powinny znajdować się na wysokości pomiędzy ramionami i pasem, aby możliwe było popychanie/ciągnięcie w prawidłowej, neutralnej pozycji

urządzenia do przenoszenia muszą być utrzymywane w dobrym stanie, aby kółka obracały się płynnie

podłoże musi być twarde, równe i bez zanieczyszczeń.

Gdzie można uzyskać pomoc?

porozmawiaj z przełożonym o swoich problemach

porozmawiaj ze specjalistą ds. BHP lub przedstawicielem związków zawodowych

porozmawiaj z lekarzem, pielęgniarką lub personelem medycyny pracy

w razie potrzeby skontaktuj się z inspektoratem Państwowej Inspekcji Pracy.

Więcej informacji, materiały informacyjne i promocyjne kampanii oraz wsparcie organizacyjne i merytoryczne:
Krajowy Punkt Centralny Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy
Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy
ul. Czerniakowska 16, 00-701 Warszawa
Tel. 48 22 623 36 77, Fax: 48 22 623 36 93
focalpoint@ciop.pl