Czy cukier powoduje cukrzycę?

Prewalencja cukrzycy typu 2 rośnie w zawrotnym tempie od wielu lat w krajach Zachodnich. Bardzo kuszące jest więc skojarzenie spożycia cukru z tą epidemią, ale tak naprawdę to jeszcze tego nie wykazano.

Cukier: dozwolony diabetykom

W przeciwieństwie do tego, co moglibyśmy myśleć, osoby cierpiące na cukrzycę typu 2 mogą jeść odrobinę cukru. Towarzystwa cukrzycy - kanadyjskie, amerykańskie oraz europejskie – dają dowód znaczącej jednomyślności w tym temacie: aż do 10% kalorii dziennie może pochodzić z dodawanego cukru.

Ponieważ terapie są bardziej skutecznie niż kiedyś, cukrzycy mogą lepiej kontrolować swoje spożycie produktów pokarmowych o wysokim indeksie glikemicznym, a więc – mogą sobie pozwolić na odrobinę cukru, wyjaśnia pani Simone Lemieux, badaczka na Instytucie nutraceutyków oraz funkcjonalnych produktów spożywczych (Institut des nutraceutiques et des aliments fonctionnels, INAF w Kanadzie).

Ale, 10% kalorii, to jaka ilość cukru? Dla osoby, która zjada 2000 kalorii dziennie, będzie to równe 200 kaloriom, czyli 50 g cukru albo 12 łyżeczkom. Zauważmy, iż nie chodzi tutaj o cel, który należy osiągnąć, ale o granicę, której nie należy przekraczać.

Cukrzyca i cukier: czy istnieje związek?

NIE

Z punktu widzenia naukowego, bezpośredni związek między spożyciem cukru a prewalencją cukrzycy nie jest ustalony. Wielu badaczy pochyliło się już nad tą kwestią, w tym panel naukowców zaangażowanych przez francuską agencję AFSSA (Agence française de sécurité sanitaire des aliments, Francuska Agencja ds. bezpieczeństwa sanitarnego żywności).

Eksperci ci, których raport zatytułowany Glucides et santé (Węglowodany i zdrowie) został opublikowany w październiku 2004 roku, przeanalizowali zarówno badania epidemiologiczne, jak i próby kliniczne.

Ich stwierdzenie: całość tych danych nie pozwala ustalić jasnego związku między spożyciem cukrów prostych oraz zachorowalnością na cukrzycę typu 2. A jednak, eksperci ci z dużą rezerwą podchodzą do prób klinicznych, które porównały działanie cukru albo fruktozy z działaniem produktów pokarmowych bogatych w węglowodany.

Zobacz również:

W rzeczywistości, w przebiegu większości z tych prób, użyto produktów o wysokim indeksie glikemicznym. Ponieważ mają one duży wpływ na poziom cukru we krwi, mogło to zafałszować rezultaty. Według raportu Francuskiej Agencji ds. bezpieczeństwa sanitarnego żywności, próby, w których by porównywnano efekty cukru z efektami produktów spożywczych o niskim indeksie glikemicznym, pozwoliłyby otrzymać jaśniejsze konkluzje.

BYĆ MOŻE

Dietetyczka-specjalistka kanadyjska od żywienia, pani Hélène Baribeau, każe zauważyć, że cukrzyca typu 2 jest chorobą, która rozwija się przez wiele lat. Objawia się, kiedy trzustka nie jest już zdolna wydzielać wystarczających ilości insuliny, aby kontrolować cukier, wyjaśnia specjalistka.

Badania nie pozwalają ustalić związku między spożyciem cukru i cukrzycą, ale z punktu widzenia fizjologicznego, może być jedno powiązanie: jeśli, przez całe nasze życie, jemy produkty o wysokim indeksie glikemicznym, pijąc napoje gazowane, na przykład, nasza trzustka musi często wydzielać duże ilości insuliny. Możemy więc zakładać, że na dłuższą metę może się pojawić zmęczenie albo wyczerpanie trzustki, podkreśla pani Hélène Baribeau.

TAK, ALE NIE BEZPOŚREDNIO

Ponieważ cukier przyczynia się do epidemii otyłości, jest on również odpowiedzialny za epidemię cukrzycy, mówi Jim Mann, profesor na Wydziale odżywiania przy Uniwersytecie Otago, w Nowej Zelandii.

Otyłość brzuszna jest w rzeczywistości uważana za czynnik ryzyka zachorowania na cukrzycę. Jim Mann jest jednym z ekspertów z panelu stworzonego przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), który miał ocenić wpływ odżywiania na choroby chroniczne. Działanie cukru jako takie jest więc trudne do wyizolowania w przypadku cukrzycy. To, co wiemy, natomiast, to fakt, że cukier dodawany do produktów pokarmowych zwiększa ilość zjadanych kalorii, bez zwiększania wartości odżywczej jedzenia. Zresztą, dane naukowe coraz bardziej piętnują napoje gazowane i słodzone jako możliwe przyczyny cukrzycy.

A fruktoza?

Spopularyzowana przez dietę Montignac, fruktoza jest cukrem wyciąganym z owoców. Ma ona mniej wyraźny wpływ na glikemię niż cukier. Z tego tytułu, była ona już doradzana osobom chorującym na cukrzycę. Ale, teraz nie ma już tak dobrej prasy.

Mówiono o korzystnym działaniu fruktozy u osób cierpiących na cukrzycę w epoce, kiedy kontrola poziomu glikemii była w centrum leczenia, wyjaśnia pani Simone Lemieux, badaczka na Instytucie nutraceutyków oraz funkcjonalnych produktów spożywczych. Ma ona rzeczywiście niewielki wpływ na poziom cukru we krwi, ponieważ nie stymuluje ona wydzielania insuliny. Jednakże, badania kliniczne pokazują jasno, że kiedy jest ona zjadana w wielkich ilościach, fruktoza podnosi poziom trójglicerydów we krwi, co stanowi ważny czynnik w pojawianiu się chorób sercowo-naczyniowych oraz odporności na insulinę.

Natomiast z badań przeprowadzanych na zwierzętach, wynika coraz bardziej, że nadmierna konsumpcja fruktozy wywołuje odporność na insulinę, zaburzenia tolerancji glukozy oraz nadciśnienie. Te niepokojące stwierdzenia jednakże pozostają w dalszym ciągu do potwierdzenia w sposób jasny u człowieka. Aczkolwiek, próby kliniczne przeprowadzone wstępnie wskazują, że fruktoza może przyczyniać się do przybieranie na wadze, ponieważ jej spożywanie może mieć niekorzystne działanie na poziom dwóch hormonów związanych z uczuciem sytości oraz z apetytem (leptyna i grelina).

Należy odnotować tutaj syrop z agawy, który ukazał się kilka lat temu w sklepach z naturalnymi produktami. Syrop ten, wyciągany z rośliny, która służy także do wytwarzania tequili (Agava tequilana), zawiera od 60% do 90% fruktozy. Przedstawia więc on sobą takie same plusy i minusy jak sama fruktoza.