Czy nuda sprzyja pojawieniu się raka?

Stymulacja mózgu poprzez różne czynniki, takie jak stres pozytywny, ma być może pozytywne działanie w ochronie przed rakiem. Przynajmniej tak się dzieje u myszy... Otoczenie prezentuje całość czynników niezbędnych do rozwoju raka u człowieka. Odżywianie się, kontakt z substancjami chemicznymi, zanieczyszczenia, palenie tytoniu...Wszystkie te czynniki zasiadają niewątpliwie na ławie oskarżonych, nawet jeśli mechanizmy powstawania raka na poziomie cząsteczkowym nie są jeszcze dobrze poznane.

Czy jakość miejsca zamieszkania także mogłaby być czynnikiem wpływającym na pojawienie się raka? Kwestia ta była już przedmiotem poprzednich badań, które przeprowadzono w latach 60 ubiegłego wieku. Wspomniane badanie wykazało, że bogate, zróżnicowane środowisko, a mówimy tutaj o obiektach mogących być przedmiotem poznania, różne zakątki do odkrywania, kąty, itp., wszystko sprzyjało rozwojowi neuronów oraz procesowi uczenia się u myszy i u szczurów. Poza tym, najnowsze nadania pokazują, że myszy u kresu życia oraz chorujące na choroby neurodegeneracyjne, zachowują lepszą pamięć i lepsze wspomnienia, kiedy zostają wychowane w środowisku stymulującym.

Dlatego też działanie środowiska oraz jego wpływ na raka zostały więc naturalnie przetestowane przez zespół naukowców z Uniwersytetu Stanowego w Ohio oraz przez naukowców z Uniwersytetu w Cornell. Rezultaty badań właśnie się ukazały w dzienniku Cell. Grupa myszy została umieszczona w standardowym środowisku laboratoryjnym, a dokładniej, było to 5 myszy umieszczonych w klatce o wymiarach 50x20x20 centrymetrów. Myszy te miały także do dyspozycji pokarm. Druga grupa, złożona z 18-20 myszy, została umieszczona w klatce o wiele większej, bo o wymiarach 1,5x1,5x1 metr, także zawierającej pożywienie, a przede wszystkim wiele gier i zabawek, labirynty, koła, tunele oraz miejsca, gdzie można się ukryć.

Po kilku tygodniach ta sama liczba komórek z kancerogennego szczepu pobranego od melanomy, została wstrzyknięta każdej myszy na drodze podskórnej. Myszy te następnie zostały ponownie umieszczone w odpowiednich klatkach. Rozwój raka został oszacowany poprzez pomiar jego objętości i wagi, po złożeniu ofiary z myszy dla dobra nauki, 17-19 dni po zastrzyku. Zmiejszenie objętości nowotworu o 43% zaobserwowano u myszy, które spędziły wcześniej trzy tygodnie w wzbogaconym, zróżnicowanym otoczeniu. U tych myszy, które spędziły tam sześć tygodni, masa guza zmniejszyła się o 77,2% w stosunku do myszy z grupy kontrolnej.

Poza tym, część myszy z miotu przebywającego we wzbogaconym środowisku wydaje się nawet odporna na pojawienie się raka, ponieważ nie zaobserwowano pojawienia się żadnego nowotworu dla 5-17% z nich. Ulepszone klatki mają więc może wpływ na metabolizm gryzoni. Myszy z grupy kontrolnej mają w rzeczywistości wagę większą o 6%, podczas gdy obydwie grupy miały taką samą dietę. Poza tym, próbki krwi wykazały zmniejszenie o 87% poziomu hormonu leptyny u myszy, które przebywały w ulepszonym środowisku. Leptyna to hormon związany z otyłością i rakiem.

Zresztą, te same gryzonie miały w podwzgórzu więcej neurotroficznego czynnika mózgopochodnego, czyli BDNF (Brain-derived neurotrophic factor), który jest czynnikiem wzrostu odpowiedzialnym za obniżenie poziomu leptyny. Jeśli natomiast chodzi o kortykosteron, czyli hormon stresu, jego poziom jest wyższy u myszy przebywających w stymulującym otoczeniu.

Rezultaty mogą być interpretowane w ten sposó: wielka, ulepszona, zróżnicowana klatka może być źródłem stresu dla tych zwierząt. W rzeczywistości, są one skonfrontowane z licznym czynnikami stymulującymi na poziomie poznawczym, z motorami, z czynnikami społecznymi, z kompleksowością idącą w parze z nowością, które wszystkie razem wywołują swojego rodzaju stres. Autorzy mówią tutaj o stresie pozytywnym, czyli tak zwanym eustresie (eustress), a nie o stresie agresywnym, czyli tak zwanym dystresie (distress), jak na przykład wywołuje konfrontacja z drapieżnikiem.

Życie stymulujące, jak pokazują rezultaty badań, naznaczone stresem pozytywnym, jest więc zdrowsze niż życie nudne i niestresujące.

Krytyki wysunięte przez innych naukowców wskazują jednakże na niedopowiedzenia w omawianych pracach. Porównanie ćwiczenia fizycznego, praktykowanego przez obydwie grupy myszy, nie zostało ponoć zbyt dobrze zrealizowane, a więc być może istnieje możliwość, że to właśnie ta różnica w aktywności fizycznej jest w rzeczywistości przyczyną takich a nie innych rezultatów.