Czy psychoterapia i metody relaksacyjne mogą zwalczyć ból kręgosłupa?

Wiele problemów z kręgosłupem to nie tylko kwestia bólu fizycznego. Często jego przyczyną są czynniki psychosomatyczne, które bardzo często są pomijane przez lekarzy podczas badań jak i samych pacjentów. Ponad to, u osób, u których zauważono tego rodzaju przeszkodę w normalnym funkcjonowaniu, można również dostrzec odciśnięcie się długotrwałego bólu na psychice.

Dlatego też należy zwrócić uwagę na takie leczenie jak psychoterapia czy metody relaksacyjne, które mogłyby pomóc nam w osłabieniu problemu.

Kiedy je zastosować?

Psychoterapia jest metodą wspomagającą zwykłe leczenie. Nie należy uznawać jej za jedyny sposób na pokonanie problemu, gdyż prawie niemożliwa jest całkowita rehabilitacja wyłącznie przy pomocy tej techniki. Ale warto do niej sięgnąć, kiedy mamy przypuszczenia, że źródłem bólu u pacjenta, jest nie tylko realna fizyczna gehenna, a farmakologiczne sposoby wyłącznie tłumią objawy zamiast przeciwdziałać przyczynom.

Oczywiście, nie każda osoba, która posiada chory kręgosłup powinna równocześnie stosować psychoterapię. Tym bardziej, że w obecnie mamy zbyt mało specjalistów w tej dziedzinie, aby każdy pacjent mógł jednocześnie korzystać z ich pomocy.

Możemy jednak sami sobie pomóc poprzez różne metody relaksacyjne, których techniki nie są trudne i każdy człowiek może sam się ich nauczyć i stosować je we własnym domu. Są one rozpropagowane na kasetach, płytach oraz innych nośnikach, często możemy je spotkać w gazetach lub książkach. Jeżeli jednak potrzebujemy skorzystać ze specjalistycznych kursów, to również nie powinno być problemu z ich znalezieniem.

Najczęściej stosowane techniki relaksacyjne

Człowiek z natury posiada wrodzone umiejętności rozluźniania się. W dzisiejszym świecie mamy wiele czynników stresogennych, które wpływają na naszą psychikę, przez co coraz trudniej tego dokonać – stąd możemy się spotkać z wieloma metodami relaksacyjnymi czy też kursami specjalizującymi się w tej dziedzinie. Najbardziej z tego powodu, cierpi nasz kręgosłup, który dźwiga nie tylko fizyczny ale i psychiczny ciężar naszych problemów.

Większość współczesnych technik opiera się na doświadczeniach medytacji azjatyckiej. Podstawą wszelkich metod, które mają za zadanie pomóc naszej psychice jest pozytywne nastawienie, wytrwałość oraz konsekwencja w ćwiczeniach. W naszym kraju popularne są przede wszystkim dwie metody – trening autogenny oraz relaksacja progresywna.

1. Trening autogenny

Wprowadzony został przez Johannesa Heinricha Schulza. W metodzie tej wykorzystywane są umiejętności autosugesttii. Podstawowymi elementami treningu to ciężar oraz ciepło. Są to klasyczne reakcje organizmu na rozluźnienie. Inne to, równomierny rytm serca i regularny oddech. Następnie ćwiczenie polega na wyobrażeniu sobie ciepła w brzuchu oraz chłodnego czoła i jasność umysłu. Dzięki silnemu skupieniu umysłu, nasze wyobrażenia staną się rzeczywistością.

Ten podstawowy trening należy wykonywać konsekwentnie dwa razy w tygodniu, aż do momentu całkowitego wcielenia w życie. Fundamentalne ćwiczenia można stosować do każdego rodzaju bólu, niezależnie od jego przyczyn. Można go wykorzystywać na co dzień, bowiem przyczynia się do ogólnego rozluźnienia organizmu.
Po opanowaniu podstawowych technik należy nauczyć się medytacji. Jest to już jednak wyższy poziom metod psychologicznych. Mają one na celu głębsze poznanie siebie i osiągnięcie dojrzałości. Jeżeli nasze problemy są bardzo trudne, to najlepiej, aby ten etap prowadzony był przez specjalistę.

2. Relaksacja progresywna

Drugi typ mający na celu nas odprężyć psychiczne, rozpowszechniony był głównie w krajach anglojęzycznych i jest swoistą alternatywą do wyżej wspomnianego treningu autogennego. Metoda ta – relaksacja progresywna - opracowana została w USA w 1929 roku. Polega ona na przeżywaniu stanów fizycznych, dlatego też podczas tych ćwiczeń specjalnie napina się konkretne grupy mięśni. Wydawać by się mogło, że jest to sprzeczne z zamierzeniem jakim jest rozluźnienie – nic z tych rzeczy. Po chwili ciało całkowicie rozpręża się, dzięki czemu odczuwamy realny relaks.

Technika ta stopniowo dokonuje wyluzowania się całego naszego ciała – od mięśni rąk aż po nogi, następnie wspomaga proces oddychania – harmonizuje go - i sprawia, że odczuwamy rozluźnienie nawet mięśni oczu czy aparatu mowy. Aby trening był skuteczny, należy go stosować przez okres co najmniej 6 tygodni, 2 razy dziennie.

Zobacz również:

Stosowanie terapii oddechowym

Mimo że obecnie największą sławę cieszą się dwie powyższe metody relaksacyjne, należy wspomnieć jednak jeszcze o terapii oddechowej. Jest ona bardzo korzystna przy bólach kręgosłupa, tym bardziej, że występują jej różne rodzaje, spośród których możemy wybrać dla siebie tę najodpowiedniejszą. Jednak we wszystkich typach całość ćwiczeń polega na kontrolowanym wdychaniu tlenu oraz wydychaniu zużytego powietrza, gdyż proces ten ma istotny wpływ na pracę serca, krwioobiegu, mięśni, układu nerwowego czy też samej psychiki.

Powinno się jednak stosować tę technikę pod kontrolą specjalisty, gdyż błędne wykonywanie ćwiczeń mogłoby doprowadzić do zaburzeń klasycznego oddychania czy wpłynąć niekorzystnie na inne narządy naszego organizmu. Należy więc przybliżyć kilka technik, które stosowane są przez specjalistów i spośród których możemy dokonać wyboru.

Pierwszym typem jest terapia oddechowa według Ilse Middendorfa. Kuracja ta ma na celu uświadomić pacjentowi na czym polega proces oddychania. Z czasem wybiera się specjalną technikę oddychania, odpowiednią tylko dla niego.

Inny rodzaj, czyli metoda oddechowa Wolfa łączy dwa elementy: oddech i ruch. Ma ona na celu powrót do harmonizacji tego naturalnego procesu poprzez oddziaływanie na stan napięcia wegetatywnego układu nerwowego.

Hoff natomiast, przedstawia techniki kierowane świadomą wolą. Opiera się ona na prostym ćwiczeniu jakim jest zatrzymanie oddychania poprzez nasz umysł, czy też silną wolę. Następnie powraca się do naturalnego rytmu.

Ostatnią przytoczoną tu metodą jest terapia oddechowa Parowa, który swą uwagę zwraca na narząd jakim jest nos i wykorzystywanie go w tej dziedzinie. Uznaje on, że oddychanie wdychanie i wydychanie powietrza przez usta można i powinno się zastąpić poprzez wspomniany organ.

Medytacja klasyczna

Wśród tradycyjnych metod relaksacyjnych należy wyróżnić medytację klasyczną. Jest ona jedną z najstarszych metod, cenionych do dziś. Jednak jej niewłaściwe stosowanie może doprowadzić nas do ucieczki od rzeczywistości, dlatego też należy się jej uczyć od ludzi doświadczonych, będących wzorem, a nie osób postronnych.

Chcąc wyjaśnić czym ona tak naprawdę jest, należałoby samemu jej spróbować. Jednak można stwierdzić, iż jest to stan zagłębienia się duszy w sobie. Osoba, która stosuje tę metodę dąży do samopoznania, poszukuje głębszych doznań ponadzmysłowych, stara się znaleźć odpowiedź na to, co niewytłumaczalne.

Medytacja daje dużo realnych rezultatów, nie tylko w sferze psychiki: pozwala na głębokie odprężenie organizmu; pogłębia, wzmacnia i harmonizuje oddech czy obniża ciśnienie tętnicze krwi. Wpływu tej metody na psychikę nie da się łatwo wyjaśnić, gdyż każda z osób, która kiedykolwiek zagłębiła się w tę technikę odczuwa inne skutki. Jednak jedną z głównych konsekwencji jest poczucie ogólnego spokoju wewnętrznego, wzrost koncentracji, zmniejszenie poczucia zmęczenia czy zwiększenie wydajności umysłowej.

Jaki jednak wpływ może mieć medytacja na ból kręgosłupa? Ma ona podobne skutki jak azjatyckie metody relaksacyjne – nie da nam on większych rezultatów. Należy jednak przy tego typu problemach zwrócić uwagę na jej dwie formy – jogę oraz medytację transcendentalną – które mogą przyczynić się do osłabienia cierpienia pleców.

1. Joga

Istnieje wiele rodzajów tego typu ćwiczeń. Obecnie jednak się o tym zapomina. Wszystkie te odmiany opierają się na ośmiostopniowej klasycznej drodze do świętości, która daje nam możliwość zagłębienia się w sobie i pozwala na zjednoczenie się z pierwiastkiem boskim.

Aby odprężyć się i zlikwidować ból kręgosłupa, wystarczy nam zastosowanie jogi zachodniej, która opiera się na relaksacyjnych ćwiczeniach oraz technikach oddechowych czy gimnastyce. Nie jest tu ważna jej podbudowa religijna czy światopoglądowa. Osiągnięta poprzez trening harmonia psychiczno-umysłowa, a również fizyczna łagodzi nie tylko bóle, ale także pomaga w zwalczaniu ich przyczyny.

2. Medytacja transcendentalna

Całość metody polega tak naprawdę na ciągłym powtarzaniu jednego słowa, które nie ma określonego znaczenia. Powtarza się je w myślach, co pomaga w medytacji oraz koncentracji. Zaczyna się ją od dwóch wykładów, podczas których nauczyciel poucza każdego z uczestników, a następnie dokonuje się ceremonia przyjęcia.

Technikę tę należy ćwiczyć 2 razy dziennie po ok. 20 minut. Należy jednak pamiętać, że zanim rozpocznie się ćwiczenie, trzeba przez ok. 1 minutę się odprężyć – nie należy podchodzić do treningu „z biegu”. Następnie medytujący pozwala myślom po prostu płynąć swobodnie bez użycia woli. Na końcu należy ponownie – teraz już przez 2 minuty – się rozluźnić.

Psychoterapia ciała

Podczas wszelkich ćwiczeń – czy to mających na celu wspomóc ciało czy ducha – należy pamiętać, że te dwie sfery są nierozłączne. Jednak często, wiele technik zapominało o tej prawdzie, przez co powstawał kult psychiki, a fizyczność człowieka była zaniedbywana. W latach 70-tych XX wieku zauważono ten problem, dzięki czemu rozpoczął się trend przywracania wagi ciała, przez co ponownie włączano je do różnego rodzaju leczenia.

Psychoterapia ciała wyjaśnia m.in. skąd się bierze powiązanie bólu pleców ze sferą ducha. Specjaliści zwracają uwagę, że wszelkie procesy psychiczne – nie tylko fizyczne – wiążą się z użyciem energii. Jeśli jednak tłumimy jakieś nasze reakcje wewnętrzne, to ta niewykorzystana moc musi się w jakiś sposób zużyć – stąd też dochodzi do trwałego napięcia mięśni oraz dysfunkcji pewnych narządów czy organów.

Często dochodzi do zrzucenia do nieświadomości frustracji czy innych duchowych cierpień albo też do ich maskowania. Pozwala to na zepchnięcie ich do innej sfery, ale sytuacja ta nie rozwiązuje problemu. Odblokowanie psychiki, pośrednio przyczyni się do złagodzenia bólu pleców.

W nowoczesnych terapiach występuje wiele rodzajów zaradzenia temu problemowi. Jednym z nich jest bioenergetyka, która szczególnie pozytywnie sprawdza się w leczeniu problemów z kręgosłupem. Ma ona na celu zharmonizować wzajemną współpracę ciała oraz psychiki. Aby go osiągnąć, dąży się do rozwoju osobowości poprzez dokładne poznanie siebie samego. Po uwolnieniu przez mięśnie zmagazynowanej energii dochodzi do ogólnego rozluźnienia i poprawy kondycji psycho-fizycznej.

Inną metodą jest terapia Core (skrót od „centre of right energy”), która zwraca uwagę na energetyczne centrum człowieka. To miejsce może być ograniczone przez pewne blokady (uczuć, doświadczeń), co może przyczyniać się m.in. do bólu pleców. Leczenie jest podobne do wyżej wspomnianej bioenergetyki, przy czym podkreśla się, że jednym ze skutków jest powrót pozytywnych uczuć pacjenta.

Terapia Radix ma natomiast za zadanie zwrócić uwagę chorego na świadome podchodzenie do swojej sfery emocjonalnej. Korzeń („radix”), czyli fundamentalna energia życiowa, wyładowuje się w trakcie leczenia. Następnie odreagowuje się tłumione dotychczas uczucia i doświadczenia. W wyniku tej metody, chory odczuwa swobodę i siłę zarazem, a bóle ustępują wskutek rozluźnienia się mięśni.

Jeszcze inną metodą jest biorelease, która opiera się na pracy z mięśniami gładkimi, gdyż one nie podlegają woli człowieka. Wedle tej techniki, napięcie w nich występujące spowodowane jest działaniem hormonów (wydzielane w sytuacjach stresowych), które mogą być zatrzymywane przez tkankę. W wyniku tego procesu, mięśnie te twardnieją, a to może przyczyniać się do bólu pleców. Do głównych metod działania biorelease należy: odprężenie, masaże oraz terapia oddechowa.

Widząc wielość technik oraz teorii na temat powiązania bólu pleców ze sferą psychiczną, osoby cierpiące na to schorzenie mogą z nadzieją patrzeć w przyszłość. Gdyż - być może – ich problem da się rozwiązać bez dodatkowych środków farmakologicznych.

Autor:

Urszula Walkiewicz