Czym jest zapalenie pierścienia chłonnego gardła?
Pierścień chłonny gardłowy, nazywany inaczej pierścieniem chłonnym Waldeyera to element układu odpornościowego naszego organizmu. W jego skład wchodzi pięć elementów: migdałek gardłowy w jamie nosowo-gardłowej, migdałki językowe w jamie ustno-gardłowej i gardle dolnym, migdałki podniebienne w jamie ustno-gardłowej, pasma boczne gardła oraz pojedyncze grudki chłonne rozsiane na błonie śluzowej tylnej ściany gardła.
OSTRE ZAPALENIE MIGDAŁKÓW PODNIEBIENNYCH
Choroba wywołana jest najczęściej przez paciorkowca B-hemolizującego, dwoinki zapalenia płuc lub gronkowca. Dotyczy zwykle starszych dzieci i młodzieży. Jeżeli obejmuje młodszą grupę wiekową lub okres zanikania tkanki chłonnej przyjmuje postać ostrego nawracającego zapalenia migdałków.
Najczęstszymi objawami są uczucie ogólnego rozbicia, bóle głowy, gorączka, kłucie w uchu podczas połykania, jednocześnie utrudnione połykanie, oraz ślinotok. Początkowo widoczne jest tylko zaczerwienienie i obrzęk migdałków podniebiennych lub grudek chłonnych. Z czasem pojawiają się jednak punkcikowate bądź zlewające się naloty włóknika w kryptach. Przy etiologii pneumokokowej widoczny jest znaczny obrzęk łuków podniebiennych i podniebienia miękkiego z towarzyszącą bolesnością uciskową węzłów szyi. Gorączka i problemy z połykaniem utrzymują się średnio 3-6 dni.
Leczenie polega na leżeniu w łóżku, przyjmowaniu penicyliny (doustnie lub pozajelitowo), leków przeciwbólowych, a także zaleca się płukanie jamy ustnej naparem z rumianku i ciepłe okłady na szyję.
Ostre zapalenie migdałków podniebiennych zawsze należy różnicować z innymi chorobami przebiegającymi z podobnym obrazem klinicznym. Są to m.in. angina Plaunta i Vincenta, angina agranulocytarna, kiła drugorzędowa gardła, angina płonnicza, gruźlica, błonica, pleśniawki, angina wirusowa-rumieniowa, angina w mononukleozie zakaźnej, rak migdałka podniebiennego, nadmierne rogowacenie na migdałkach oraz neuralgia n. językowo-gardłowego.
POWIKŁANIA PO OSTRYM ZAPALENIU M.PODNIEBIENNYCH
Do powikłań miejscowym zaliczyć można przede wszystkim ropnia okołomigdałkowego. Dochodzi do niego w wyniku przechodzenia zapalenia na tkanki łączne, wypełniają się przestrzenie między torebką migdałka, a mięśniem zwieraczem gardła z nagromadzeniem ropy.
Zwykle kilka dni po anginie zatokowej pojawia się jednostronny ból powodujący utrudnienie w połykaniu. Podczas mówienia głos przyjmuje cechy nosowania zamkniętego, kłujący ból promieniuje do ucha, pojawia się szczękościsk oraz wzrost gorączki. Po jednej stronie widoczne jest zaczerwienienie z jednoczesnym uwypukleniem łuku podniebiennego przedniego i ograniczeniem ruchomości tej strony podniebienia miękkiego. Języczek jest obrzęknięty i przesuwa się na stronę zdrową, węzły w okolicy kąta żuchwy są bolesne, tak samo ból sprawia palpacja tkanek okołomigdałkowych. Zmiany zapalne mogą przechodzić na tylny łuk podniebienny z obrzękiem wejścia do krtani. Mogą również przedostawać się do przestrzeni przygardłowej i śródpiersia.
Zobacz również:
Chorobę należy w każdym przypadku różnicować z podobnymi klinicznie zmianami o innej etiologii. W przypadku obrzęku języczka bierze się pod uwagę infekcje wirusowe, postać wrodzoną angioneurotyczną lub odczyn alergiczny na języczku. Szczękościsk może mieć pochodzenie mięśniowe (zapalenie, zmiana nowotworowa) lub neurogenny (tężec). Należy również brać pod uwagę na różne choroby stawu skroniowo-żuchwowego.
Leczenie rozpoczyna się od postępowania zachowawczego polegającego na stosowaniu antybiotykoterapii. Jeżeli pojawi się ropień należy wykonać jego punkcję, a później nacięcie. Jeżeli ropień znajduje się głębiej konieczne okazuje się jednoczesne usunięcie migdałka podniebiennego.
Do powikłań ogólnych ostrego zapalenia migdałków podniebiennych zalicza się przede wszystkim posocznicę odmigdałkową. Może do niej dojść w wyniku przechodzenia bakterii drogą naczyń krwionośnych lub przez naczynia chłonne.
Głównymi objawami są przede wszystkim dreszcze z septyczną gorączka. Dochodzi do bolesnego zgrubienia żyły szyjnej wewnętrznej przylegającej do mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego. W kącie żuchwy wyczuwalne są twarde i bolesne pakiety węzłów chłonnych. Jeżeli pojawi się ropień lub ropowica w przestrzeniach okołogardłowych naciek obejmuje również boczną tkankę miękką szyi. Ponadto stwierdza się podwyższony poziom krwinek białych z tzw. przesunięciem w lewo oraz podwyższony poziom OB. W cięższych przypadkach dochodzi ponadto do obrzęku śledziony lub ropni przerzutowych do wątroby, płuc i skóry.
Leczenie tak jak w poprzednim przypadku polega na stosowaniu antybiotykoterapii (antybiotyki o szeroki spektrum) oraz metodach chirurgicznych (usunięcie ogniska zakażenie, usunięcie ogniska posocznic, drenaż przestrzeni przygardłowej).
PRZEWLEKŁE ZAPALENIE MIGDAŁKÓW PODNIEBIENNYCH
Choroba jest zwykle efektem nawracających angin, lecz może pojawić się również bez wyraźnych przyczyn. Zajmuje krypty migdałka z/bez miąższem i tkankami okołomigdałkowymi.
W kryptkach pojawia się detryt (złuszczony nabłonek, limfocyty, leukocyty, bakterie), a w miąższu migdałka i tkankach okołomigdałkowych nacieki zapalne i bliznowacenie. Objawy mogą być niewielkie i ograniczać się do problemów z połykanie, a w przypadku obecności detrytu nieprzyjemnego zapachu z ust z towarzyszącymi zaburzeniami smaku. W badaniu stwierdza się zwykle nierówną powierzchnię migdałków podniebienny, obecne są głębokie zagłębienia i blizny, zaczerwienione są przednie łuki podniebienne oraz stwierdza się ograniczenie w ruchomości migdałków. Wypływ ropy lub detrytu można uzyskać poprzez ucisk migdałka. Jedynym skutecznym leczenie jest tonsilektomia.
ROPIEŃ ZAGARDŁOWY
Choroba dotyczy zwykle dzieci do 2 roku życia, które wcześniej chorowały na infekcje w jamie nosowo-gardłowej. Do powstania ropnia dochodzi w wyniku toczącego się ropnego procesu w węzłach chłonnych zagardłowych.
Najczęstszymi objawami są trudności w połykaniu, oddychaniu przez nos, dziecko ma problemy z utrzymanie głowy, nie przyjmuje posiłków oraz stwierdza się stan podgorączkowy. Na tylnej ścianie gardła w palpacji wyczuwa się sprężystą, chłeboczącą zmianę. Za mięśniem mostkowo-obojczykowo-sutkowym dochodzi do obrzęku węzłów chłonnych. Leczenie polega na układaniu chorego na plecach, odchyleniu głowy do tyłu i nacięciu ropnia (tylna ściana gardła). Bardzo istotnym jest, aby nie dopuścić do aspiracji wydzieliny ropnej do oskrzeli.
CHOROBY ODOGNISKOWE
W wyniku toczącego się przewlekłego zapalenia migdałków, antygeny paciorkowcowe pobudzają układ odpornościowy do produkcji przeciwciał. Dochodzi do powstawania kompleksów immunologicznych, które mogą dawać odległe reakcje nadwrażliwości. Do takich zmian zaliczyć można m.in. gorączkę reumatyczną, kłębuszkowe zapalenie nerek, ogniskowe zapalenie nerek, krostkowate zapalenie skóry powierzchni dłoniowej oraz podeszwowej stóp, zapalenie serca i naczyń, choroby zapalne oczu, a także schorzenia neurologiczne (pląsawica).
Źródła:
Boenninghaus Hans-Georg, Otorynolaryngologia, Springer PWN, Warszawa 1997
Achim Viktor, Otorynolaryngologia, Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2007
Autor: Piotr Kuc
Komentarze do: Czym jest zapalenie pierścienia chłonnego gardła?