Dzisiaj obchodzimy Międzynarodowy Dzień Ochrony Warstwy Ozonowej!

16 września, w rocznicę podpisania w 1987 roku Protokołu Montrealskiego w sprawie substancji zubożających powłokę ozonową, obchodzony jest na świecie Międzynarodowy Dzień Ochrony Warstwy Ozonowej. Został on ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1994 roku.

Święto ma na celu propagowanie w społeczeństwie działań służących ochronie powłoki ozononej. Problem nadmiernego promieniowania słonecznego od lat przewija się w medialnych debatach. Czym tak naprawdę jest ozonosfera? Jak powstaje owiana złą sławą dziura ozonowa i jakie zagrożenie ze sobą niesie?

Parasol ochronny

Naszą planetę otacza atmosfera, składająca się z wielu warstw. Jedna z nich – stratosfera – kryje w sobie powłokę gazu zwanego ozonem. Powłoka ozonowa to nic innego, jak warstwa zwiększonej koncentracji ozonu w atmosferze okołoziemskiej, znajdująca się na wysokości około 20-30 km nad Ziemią. Jej głównym i niezwykle ważnym zadaniem jest ochrona przed szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym. Mówiąc krótko, ozon odbija 97-99% zabójczych dla większości organizmów żywych promieni UV.

W 1985 roku grupa uczonych badających Antarktydę odkryła niepokojące zjawisko. Warstwa ozonowa nad pokrytym wiecznym lodem kontynencie zaczęła zanikać! Od tego czasu mówi się o powstaniu dziury ozonowej.

Dziura w całym

Fachowo rzecz ujmując, dziura ozonowa to zjawisko spadku stężenia ozonu w warstwie atmosfery ziemskiej, występujące w okolicach podbiegunowych. Zawartość ozonu zmnienia się w zależności od szerokości geograficznej, trudno jest więc podać minimalną wartość określającą pojawienie się „dziury”. Niemniej jednak stężenie gazu w rejonie Antarktyki jest niższe w porównaniu do innych obszarów Ziemi.

Za przyczynę takiego stanu rzeczy uważa się powszechnie wzmożoną emisję szkodliwego freonu. Jego cząsteczki nie rozpadają się w atmoserze, w niezmienionej formie pozostając w niej przez ponad 100 lat. Po dotarciu do warstwy ozonowej freony rozkładają się na trzy pierwiastki: węgiel, fluor i chlor. Sprawcą całego zła jest ostatni z nich – chlor stanowi bowiem katalizator rozkładu ozonu w zwykły tlen dwuatomowy.

Ryzykowne opalanie

Każdy z nas zdaje sobie sprawę z tego, jak ważne dla kondycji skóry jest stosowanie kremów i emulsji zawierających filtry UV. Promieniowanie ultrafioletowe nie tylko powoduje bolesne oparzenia – może też przyczynić się do powstania zmian nowotworowych. I choć nic nie wskazuje na to, aby opalenizna wyszła z mody, należy pamiętać, iż zwiększona ekspozycja na promienie słoneczne skutkuje szybszym i brzydszym starzeniem się skóry.

Promieniowanie UV osłabia ponadto układ immunologiczny człowieka, zmniejszając tym samym jego odporność na choroby i infekcje. Na uszkodzenia narażone są też pozbawione ochrony oczy. Przebywanie na pełnym slońcu bez ciemnych okularów z odpowiednim filtrem może nawet doprowadzić do zaćmy.

Na ratunek ozonosferze

Międzynarodowy Dzień Ochrony Warstwy Ozonowej to doskonała okazja, aby zastanawić się nad tym, co jesteśmy w stanie zrobić dla naszej planety. Nawet niewielka zmiana codziennych nawyków może znacznie przyczynić się do redukcji emisji szkodliwych substancji, w tym freonu. Dezodoranty w spray'u zamieńmy na te w sztyfcie czy kulce. Zamiast wyrzucać stare lodówki na śmietnik, oddajmy je do utylizacji.

Wiele zależy też od lokalnych władz. Odpowiednie ustawy i rozporządzenia mogą zakazać produkcji urządzeń zawierających szkodliwy freon lub nakazać ich odpowiednią eksploatację.

W naszym kraju od wielu lat działa Biuro Ochrony Warstwy Ozonowej i Klimatu, którego głównym zadaniem jest monitorowanie oraz analizowanie zużycia w Polsce tzw. substancji zubożających warstwę ozonową. Biuro współpracuje z Ministerstwami Gospodarki oraz Środowiska w zakresie realizacji zobowiązań naszego kraju wynikających z podpisania Protokołu Montrealskiego. Jednym z działań organizacji jest prowadzenie kampanii informacyjnej na temat ochrony ozonosfery.

Specjaliści od lat spierają się co do rzeczywistej wielkości dziury ozonowej i zagrożeń, jakie ze sobą niesie. Nie ulega jednak wątpliwosci, iż zwiększone promieniowanie UV jest niezwykle szkodliwe dla każdego z nas. Międzynarodowy Dzień Ochrony Warstwy Ozonowej obchodzimy raz do roku – o powłokę ozonową dbajmy codziennie.