Flora bakteryjna jelit szybko się zmienia: czy z powodu współczesnego stylu życia i diety?

Analiza mikroflory bakteryjnej u ludzi zmarłych przed wieloma wiekami sugeruje, że ludzka flora jelitowa ewoluowała ostatnio do tego stopnia, że ta u naszych przodków przypominała raczej florę naszych naczelnych kuzynów niż żyjących dzisiaj obywateli. Czy możemy odwrócić ten trend? Jest to istotne pytanie, ponieważ człowiek jest istotą symbiotyczną. W jego wnętrzu roi się od dobrych bakterii. 

Ich miliardy stanowią florę jelitową, uważaną przez niektórych ekspertów za osobny organ. Te mikroby są korzystne dla naszego zdrowia: kontrolując alergie, poziom niektórych hormonów, jak również mózg.

Jednakże, nowy styl odżywiania i zażywanie antybiotyków - zwłaszcza w ostatnich dziesięcioleciach - w połączeniu z powszechną praktyką odkażania środowiska, znacząco zmieniły naszą mikroflorę.

Jeśli nawet taka polityka silnie przyczyniła się do poprawy zdrowia ludzkiego i zwiększyła nadzieję na długie życie, to nie ma nic za darmo.

Z jednej strony, nadużywanie antybiotyków powoduje rozwój bakterii opornych na wszystkie farmaceutyki. Po drugie, z braku selektywności antybiotykoterapia nie eliminuje tylko niebezpiecznych zarazków, ale także atakuje dobre bakterie, czyli te, które są niezbędne dla naszego dobrego zdrowia.

Ewolucja ludzkiej flory jelitowej

Jaką florę bakteryjną zatem posiadali nasi przodkowie? Naukowcy z Uniwersytetu w Oklahomie zaczęli odpowiadać na to pytanie, badając florę jelitową osób, które zginęły dawno temu.

Jak postępowali naukowcy? Wszystko jest szczegółowo wyjaśnione w czasopiśmie PLoS ONE.

Aby określić skład bakterii w jelicie, zebrali próbki kału pobrane z trzech stanowisk archeologicznych w obu Amerykach. Próbki kopalne kału znaleziono w grotach na południu Stanów Zjednoczonych, zwanych Hind Caves, zamieszkałych ok. 8 000 lat temu, i w Rio Zape w Meksyku, regionu zaludnionego 1 600 lat temu.

Jeszcze dalej, próbki wzięto bezpośrednio z jelit dwóch mumii znalezionych w Caserones w Chile ponad 1 400 lat temu.

Naukowcy byli w stanie określić skład flory jelitowej u Ötzi, słynnego człowieka z austriackiego lodowca (zmarłego 4500 lat temu), i żołnierza zabitego w czasie Wielkiej Wojny (1914-1918), dobrze zachowanego w zamarzniętej bryle.

Wreszcie, dwie współczesne populacje ludzkie zostały również zbadane przez pobranie próbek z ust i skóry od 11 dzieci mieszkających na wsi w Burkina Faso i 6 osób dorosłych z miasta Boulder w stanie Colorado. Porównano jednocześnie bakterie glebowe i kompostowe, które służyły jako grupa kontrolna.

Czy winne są antybiotyki?

Ogólnie rzecz biorąc, wyniki wskazują na istnienie mikroflory u zmarłych dawno istot. Ale ich mikroflora bardziej przypomina swoim składem tę obecną u naszych naczelnych kuzynów lub młodych mieszkańców Burkina Faso, niż u mieszkańców współczesnego Zachodu.

Tradycyjne wiejskie populacje znacznie mniej uczulone na antybiotyki i zachowały florę jelitową dość podobną do bakterii znajdowanych u naszych przodków.

Jak dogonić przeszłość?

Natomiast, skład mikroflory uwięzionego przez 93 lata w lodzie żołnierza nie przypominał już tej stwierdzanej u naczelnych i u przodków z Ameryki. Niestety, nie udało się zidentyfikować znacznej jej części.

Autorzy zauważają jednak wielkie zmiany w składzie bakterii jelitowych, do których doszło w ostatnich wiekach ludzkiej historii. Aseptyczne środowiska lub globalne zmiany w stylu życia są prawdopodobne przyczyną tych różnic.

Należy jednak nadal pozostać ostrożnym w interpretacji wyników. Naukowcy nie dysponują większą ilością danych dla poszczególnych ważnych okresów historycznych, by dać bardziej afirmatywną odpowiedź.

Co za tym idzie, nie mają pewności co do nieskazitelności pobranych próbek. Zanieczyszczenia DNA są całkiem możliwe, a to oznacza duże ryzyko stronniczości wyników.

Autorzy mimo wszystko nadal zamierzają iść tą obiecującą drogą. Ich długoterminowym celem jest zrozumienie koewolucji między człowiekiem a komensalnymi bakteriami, zanim zaproponują sposoby na odzyskanie utraconego dziedzictwa. Albo na wykonanie zwrotu w przeszłość.