Gorączka złota zbiera nowe żniwo w Gujanie

Gujana jest ofiarą prawdziwej gorączki złota: ocenia się, że w tym kraju istnieje od 500 do 900 nielegalnych stanowisk górniczych. Używanie rtęci, jak wiadomo o tym od dawna, jest jednym ze źródeł zanieczyszczeń. Ale pojawiają również inne problemy: z powodu nielegalnych prac górników wzrasta zmętnienie rzek, stwierdza najnowsze badanie. Badania te zrealizowali naukowcy z laboratorium francuskiego Laboratoire Évolution et diversité biologique (CNRS/Université Paul Sabatier Toulouse III/École nationale de formation agronomique).

Wyniki zostały natomiast opublikowane w naukowym przeglądzie Ecological Indicators, w wydaniu marcowym.

Okrzemki przymocowane do podłoża mogą umrzeć z powodu braku światła i powietrza, przytłoczone przez osady. Na szczęście, bardziej mobilne gatunki mogą przeżyć. Te jednokomórkowe algi mogą być więc jak najbardziej używane jako biowskaźnik pozwalający ocenić stan wód amazońskich, tak stwierdzają prace francuskich naukowców.

Jak stwierdza narodowe biuro lasów w Gujanie, z powodu nielegalnej działalności poszukiwaczy złota ma aktualnie cierpieć bezpośrednio ponad 1 300 kilometrów rzek oraz 12 000 hektarów lasów. Jest to związane właśnie z rtęcią, która jest używana przez poszukiwaczy złota i która jest bezmyślnie uwalniania do rzek, co ma bardzo negatywny wpływ na środowisko – jest to sprawa jasna.

Natomiast, niewiele jeszcze wiemy na temat wpływu ekologicznego zmętnienia rzek wywołanego przez górnictwo. Aby lepiej więc ocenić jeden z tych aspektów, badacze francuscy pochylili się bezpośrednio nad populacjami okrzemek, czyli alg jednokomórkowych, mierzących od 2 mikrometrów do 1 mm.

Naukowcy przestudiowali więc starannie społeczności okrzemkowe w dziesięciu miejscach aktywnego górnictwa albo w miejsach opuszczonych od kilku miesięcy, jak również w rzekach „kontrolnych”, to znaczy takich, których życia nigdy nie zakłóciły żadne prace poszukiwaczy złota.

Badając kawałki drewna oraz kamienie, do których okrzemki się przytwierdzają, badacze mogli porównać populacje tych stworzeń obecnych w różnych miejscach zlokalizowanych w basenie Approuague. Analizy te pokazują bardzo silny wpływ aktywności górniczej na populacje okrzemek.

W miejscach, gdzie prowadzone są prace poszukiwawcze, proporcje niektórych gatunków zmniejszają się na korzyść innych, a to z powodów funkcjonalnych. W rzeczywistości, pośród okrzemek, niektóre są bardzo solidnie przytwierdzone do kamieni i do drewna, podczas gdy inne są w stanie oderwać się i się przemieścić po podłożu. I te ostatnie dużo lepiej się opierają skutkom górnictwa, ponieważ po prostu są w stanie uciec przed zagrożeniem.

Jak uważają francuscy naukowcy z Laboratoire Évolution et diversité biologique, zmętnienie wody tłumaczy się na dwa sposoby. Z jednej strony, w mętnych wodach ilość światła, która dociera do alg, jest zbyt mała, co wpływ na skuteczność fotosyntezy, albo w ogóle nie pozwala na zachodzenie tego procesu, który jest roślinom niezbędny do życia.

Z drugiej strony, osady podnoszone przez poszukiwaczy złota opadają na algi i po prostu je duszą. Oto dlaczego okrzemki zdolne do poruszania się, mają większe szanse wyjść z tego cało: mogą się one wydostać spod warstwy osadu w miarę tego, jak ta je coraz bardziej pokrywa.

Dodatkowo, badacze nie obserwują deformacji w krzemowych szkieletach okrzemek. Natomiast, deformacje te pojawiają się, kiedy dochodzi do silnego skażenia rtęcią.

Poza tym, że badacze francuscy pragną poznać wpływ poszukiwaczy złota na społeczności alg, to również mają oni na celu uczestnictwo w misji, której zadaniem jest określenie nowych wskazówek biologicznych, pozwalających śledzić stan zdrowia ekosystemów w rzekach w Gujanie.

Okrzemki już teraz są wskaźnikiem bardzo powszechnie używanym w rzekach europejskich, ale żeby je przystosować do środowiska amazońskiego, trzeba jeszcze poznać dynamikę właściwą dla populacji lokalnych, a także ich sposób reagowania w obliczu zakłóceń wywoływanych działalnością ludzką.

Badacze z Laboratoire Évolution et diversité biologique interesują się również innymi wskaźnikami biologicznymi, takimi jak ryby, skorupiaki oraz larwy wodne insektów. Po basenie Approuague, a także ostatnio, po basenie Maroni, naukowcy mają zamiar kontynuować swoje prace nas tymi gatunkami-wskaźnikami w basenie Oyapock.