Guzki tarczycy - przyczyny, objawy i leczenie
Przyczyną powstawania guzków tarczycy (pojedynczych lub mnogich) jest zwykle - podobnie jak w przypadku wola – długotrwały niedobór jodu w organizmie. Jest to najczęściej efekt stosowania nieodpowiedniej diety, ubogiej w ten pierwiastek. Guzki bardzo często współwystępują z wolem – mówimy wówczas o wolu guzkowym.
Gdy w organizmie brakuje jodu, tarczyca nie może utrzymać odpowiedniego poziomu produkcji jej głównych hormonów, odgrywających ważną rolę w wielu kluczowych procesach metabolicznych. Gruczoł próbuje więc wyrównać braki jodu powiększając liczbę swoich komórek, co może prowadzić do powstania guzków.
Czynniki ryzyka
Jak wspomniano wyżej, do grupy ryzyka zagrożonej powstaniem guzków należą przede wszystkim osoby, które nie przyjmują odpowiedniej dawki jodu w diecie. Także osoby z nieleczonym wolem oraz z nad - lub niedoczynnością tarczycy mogą spodziewać się wystąpienia guzków. Do ich powstawania może przyczyniać się także palenie papierosów i narażenie na wysokie stężenie nitratów (np. w wodzie pitnej).
Na co należy zwracać uwagę?
Początkowo guzki nie dają żadnych zauważalnych objawów. Z tego powodu często pozostają niewykryte aż do kolejnego badania okresowego. Powiększające się guzki mogą dawać następujące dolegliwości:
- ból trudności
- dyskomfort przy przełykaniu
- utrudnienie oddychania
- chrypka
- objawy wskazujące na nadczynność tarczycy
Diagnostyka
Podobnie jak w przypadku wola, pierwszym krokiem w przypadku podejrzenia guzków tarczycy jest wykonanie przez lekarza badania palpacyjnego (dotykiem – w odpowiedniej okolicy szyi), które pozwala stwierdzić obecność dużych guzków, powiększenie lub stan zapalny gruczołu. Można także już na tym etapie przeprowadzić badania laboratoryjne, których głównym celem jest określenie, czy we krwi jest wystarczająca ilość hormonu pobudzającego tarczycę (TSH).
Zobacz również:
Dalsze możliwości wykrywania guzków tarczycy to:
- Badanie ultrasonograficzne (USG) tarczycy, które pozwala ocenić, czy doszło do zajęcia sąsiednich narządów i pokazuje rzeczywiste rozmiary tarczycy i obecnych potencjalnie w jej obrębie guzków. Wiele zmian w tarczycy rozpoznaje się właśnie dopiero podczas badania ultrasonograficznego.
- Scyntygrafia tarczycy to badanie wymagane w przypadku wykrycia guzków, których średnica przekracza 1 cm. Pacjent otrzymuje zastrzyk zawierający słaboradioaktywną substancję, gromadzącą się w tarczycy. Na monitorze gamma-kamery można zobaczyć, czy guzek chłonie podany znacznik w stopniu większym czy mniejszym, niż otaczająca tkanka. Jeśli badany obszar tarczycy „świeci” w ciepłych barwach (na czerwono lub żółto), mamy do czynienia z obecnością guzków „gorących” lub „ciepłych”. Natomiast, jeśli w scyntygrafii guzek ma barwę niebieską lub fioletową (a więc charakteryzują go kolory zimne), to i jego samego określa się jako „zimny”.
- Biopsję cienkoigłową (punkcję) przeprowadza się, aby wykluczyć lub potwierdzić ewentualną złośliwość (nowotworowy charakter) guzka. Polega ona na tym, że cienką igłą zasysa się fragment tkanki, który następnie oceniany jest pod mikroskopem.
Guzki tarczycy bardzo rzadko okazują się złośliwe i przeważnie łatwo się je leczy. Używając nowoczesnych metod diagnostycznych można bardzo precyzyjnie ustalić rodzaj guzka. Leczenie jest bezpieczne, zwykle bardzo skuteczne i bezbolesne. Zimne guzki nie wykazują aktywności hormonalnej, ale mogą rosnąć w sposób niekontrolowany, a w nielicznych przypadkach ulegać nawet przemianie nowotworowej.
O wiele częściej mamy do czynienia z guzkami gorącymi (tzw. gruczolakami autonomicznymi), które z kolei w sposób niekontrolowany wytwarzają hormony tarczycy. Z zasady guzki gorące nie złośliwieją, ale mogą być przyczyną nadczynności tarczycy. Aby uniknąć ryzyka, szczególnie jest więc ważne, żeby właściwie rozpoznać rodzaj guzka.
Leczenie i profilaktyka
Leczenie zawsze zależy od rodzaju i wielkości guzka i jest odmienne u różnych osób. W niektórych przypadkach wystarczająca jest jedynie baczna obserwacja stanu guzka. Niekiedy jednak konieczna jest terapia. Do aktualnie stosowanych metod leczenia guzków tarczycy należą:
- Farmakoterapia, w przypadku guzków powstałych z niedoboru jodu, polegająca na bardzo skutecznym podawaniu preparatów jodu, zwłaszcza w połączeniu z L-tyroksyną. W przypadku, gdy guzkom towarzyszy nadczynność tarczycy (guzki gorące), dodatkowo stosuje się preparat z grupy tyreostatyków.
- Leczenie izotopowe polega na podaniu jodu radioaktywnego. Terapia tym naturalnym pierwiastkiem śladowym jest niemal zawsze metodą z wyboru w leczeniu guzków gorących. Preparat podaje się jednorazowo w postaci kapsułki lub płynu. Wnika on do tarczycy z krwią i, gromadząc się, prowadzi do zmniejszenia objętości guzkowatej tkanki gruczołowej w wyniku działania promieniowania na minimalne odległości.
- Zabieg operacyjny jest konieczny, jeżeli w tarczycy zostanie wykryta zmiana nowotworowa lub gdy guzki sprawiają choremu duże problemy ze względu na swoje rozmiary. Jeśli konieczne jest całkowite usunięcie gruczołu tarczowego, po zabiegu konieczne jest stałe, wyrównawcze podawanie hormonów tarczycy.
Więcej informacji na temat chorób tarczycy i Tygodnia Walki z Chorobami Tarczycy znajdziecie Państwo na stronach internetowych: www.tarczyca.pl oraz www.thyroidweek.com.
Komentarze do: Guzki tarczycy - przyczyny, objawy i leczenie